Het jaar van Ajax in zes verhalen

21 januari: Amsterdam het rustpunt in transfergekte

Het was januari en de transfermarkt was weer volop in beweging. Clubs zochten naar noodoplossingen en buitenkansjes, alleen in Amsterdam regeerde de rust. Deels noodgedwongen weliswaar. Directeur Marc Overmars en trainer Frank de Boer wilden wel, maar het was de raad van commissarissen die op de rem trapte. En dat was niet voor het eerst.

Het waren de strikte grenzen van de rvc waarbinnen Overmars zich moest bewegen in de zoektocht naar versterkingen. Of het niet vreemd is dat toezichthouders zoveel invloed hebben op het transferbeleid? Toenmalig Ajax-trainer Frank de Boer vond van wel, zo liet hij blijken in gesprek met VI's Simon Zwartkruis. Bijna binnensmonds antwoordde de coach: 'Dat vind ik ook, ja.' De Boer mikte in januari op een extra spits, zo liet hij eerder aan VI weten.

Dat veel van hun aankopen en huurlingen op een zijspoor belandden, maakte de positie van De Boer en Overmars er in de discussie niet beter op. Zo kon vorig seizoen nog de teruggekeerde John Heitinga de verwachtingen niet waarmaken en werd Arsenal-huurling Yaya Sanogo een flop in Amsterdam. Daarom waren het niet alleen financiële motieven die ten grondslag lagen aan het nauwe toezicht van de rvc op het transferbeleid.

De riante financiële positie had voor Ajax als voordeel dat het voor een sterke onderhandelingspositie zorgde bij buitenlandse interesse. Het nadeel: niet de clubkas, maar het operationele resultaat bepaalde de aankoopmogelijkheden.

Dat er in Amsterdam wel nog plaats is voor uitzonderingen werd afgelopen zomer duidelijk, toen na de uitschakeling in de voorronde van de Champions League naar de portemonnee werd gegrepen en Hakim Ziyech voor elf miljoen euro van FC Twente werd overgenomen.

Lees hier het uitgebreide verhaal over het transferbeleid van Ajax.

28 januari: 'Nostalgische gevoelens botsen pijnlijk met het heden'

'De glorieuze comeback van een verloren zoon. Het klonk allemaal zo mooi, maar dreigt hopeloos te mislukken.' Met die woorden sloot Ajax-watcher Freek Janssen zijn verhaal over de comeback van John Heitinga af. De verloren zoon werd in de zomer van 2015 met open armen binnengehaald. Althans, door de supporters.

De vraag of Heitinga nog wel fit genoeg was om Ajax als routinier bij de hand te nemen, leverde bij Ajax intern toen al een flink meningsverschil op. Daarbij werden de bekende kampen zichtbaar. Tscheu La Ling, destijds nog technisch adviseur, sprak zijn afkeuring uit over het tweejarig contract dat Ajax aan Heitinga wilde voorschotelen. Zowel Overmars als Edwin van der Sar stemde al in met de duur van de verbintenis, maar Ling wist commissaris Theo van Duivenbode te overtuigen, waardoor een veto werd uitgesproken. Het resultaat was een eenjarig contract, met een optie voor nog een seizoen.

De twijfel bleek terecht. Al na een paar maanden was de status van Heitinga aanzienlijk veranderd. Tijdens de seizoensvoorbereiding roemde trainer Frank de Boer nog zijn rol als mentor van de selectie. Tijdens wedstrijden droeg Heitinga echter vrijwel niets meer bij. Zodra een belangrijk duel op het programma stond, wist Heitinga genoeg. De centrumverdediger kwam in het seizoen 2015/16 nog maar tot twee optredens in de Eredivisie. 'De nostalgische gevoelens botsten op een pijnlijke manier met het heden', schreef Jansen.

Heitinga zette op 1 februari op 32-jarige leeftijd een punt achter zijn profloopbaan.

Lees hier het hele stuk over de mislukte comeback van de verloren zoon.

11 mei: 'Pure sportieve armoede is het en niks anders'

Na het debacle in Doetinchem kende verslaggever Zwartkruis geen mededogen. 'Pure sportieve armoede is het en niks anders: een topclub die een wanhoopsoffensief om de landstitel inzet met een vleugelaanvaller (Anwar El Ghazi) en een voorstopper (Mike van der Hoorn) in de spits.' Dat de laatste omzettingen van De Boer als Ajax-trainer niet zijn meest gelukkige waren, is een understatement van jewelste. Wat een feestwedstrijd had moeten worden in Doetinchem, maakte uiteindelijk het rampseizoen compleet. VI analyseerde het seizoen van Ajax na het 1-1 gelijkspel op de laatste speeldag bij De Graafschap.

Het mislopen van de landstitel volgde nadat De Boer in de winterstop al had aangedrongen op de komst van een extra spits. Die kwam er niet, waardoor Arek Milik de enige optie was voor de spitspositie. De Pool bleef op De Vijverberg onder zijn niveau, maar toch zorgde zijn vervanging door El Ghazi voor onbegrip. 'Milik zag vanaf de reservebank hoofdschuddend aan hoe El Ghazi en Van der Hoorn het instinct van een geboren spits ontberen.'

Afgezien van het ontbreken van een vroege piek en killersinstinct, miste Zwartkruis echte topkwaliteit in de selectie van de Amsterdammers. Concurrent PSV beschikte over een betere en completere selectie, met dragende krachten als Andrès Guardado, Luuk de Jong, Héctor Moreno en Jeffrey Bruma. 'Bij Ajax waren het alleen Joël Veltman en Jasper Cillessen die het hele seizoen een constant niveau haalden', luidde de pijnlijke conclusie van de clubwatcher.

Door de anticlimax op De Vijverberg eindigde het seizoen dat toch al zwart was omrand in nog diepere mineur voor Ajax. Zwartkruis somde op: 'Het overlijden van clubicoon Johan Cruijff, diens eerdere breuk met de club na het ontslag van hoofd opleiding Wim Jonk, het onvermogen van Ajax het heft in de cruciale fase van de competitie in eigen handen te houden, de kritiek van de achterban op het vertoonde spel, de sportieve en financiële inhaalslag van PSV; het zal allemaal nog lang als een donkere wolk boven Amsterdam hangen.'

Lees hier de kroniek van een dramatisch seizoen.

10 augustus: Overmars, begenadigde verkoper en matige inkoper

Door het mislopen van de landstitel en de weinig overtuigende resultaten in de oefenduels klonk de roep van de Ajax-achterban om een kwaliteitsinjectie afgelopen zomer alleen maar luider. Het was voor VI-verslaggever Jansen hét moment om het handelen van directeur voetbalzaken Overmars te analyseren.

Dat Overmars als verkoper koste wat het kost het onderste uit de kan wil halen, illustreerde de situatie rond Sheraldo Becker. De rappe buitenspeler had bij Ajax geen toekomst, maakte vanaf de eerste dag van de voorbereiding deel uit van de beloften en wekte de interesse van ADO Den Haag. Overmars dreef de Hagenaars echter tot waanzin. 'Terwijl Ajax voor Arek Milik de hoofdprijs van 32 miljoen euro vangt, hield Overmars vast aan een bedrag van twee ton voor een speler die op geen enkele wijze meer voorkomt in de plannen van de club', stelde Jansen.

De conclusie was duidelijk: Overmars is een begenadigde verkoper, maar als inkoper heeft hij een matige reputatie. De flankspeler van weleer heeft de clubkas van Ajax opgebouwd tot een roemrijke schatkamer. Een kwaliteitsinjectie bleef in de transferzomer echter lang uit. Aan transferdoelwitten was geen gebrek. Hakim Ziyech werd nadrukkelijk aangedragen, maar het technisch hart toonde bijzonder weinig daadkracht.

Gedreven door de sportieve ambitie sloeg Ajax eind augustus alsnog toe, op het moment dat de macht bij de verkopende partij lag. Ziyech gaf de Amsterdammers de gewenste kwaliteitsinjectie. De supporters kregen wat ze wilden.

Lees hier de volledige analyse van het transferbeleid.

4 oktober: winnaars en verliezers na honderd dagen Peter Bosz

Een van de belangrijkste taken die Peter Bosz meekreeg bij zijn aanstelling als opvolger van De Boer was het spel van de Amsterdammers attractiever maken. Het voetbal moest minder steriel worden, het avontuur moest terug. VI maakte in de eerste week van oktober een tussenbalans op.

Revelatie Kasper Dolberg was een van de grote winnaars in de eerste honderd dagen onder Bosz. De stoïcijnse tiener is uitgegroeid tot dé nieuwe Ajax-spits. Joël Veltman is een van de andere winnaars. Hij is zeker van een plaats rechts in de defensie.

Problemen lagen echter ook op de loer, na honderd dagen al. Riechedly Bazoer, Kenny Tete, Mitchell Dijks, Anwar El Ghazi en Nemanja Gudelj waren van basisspeler reserve geworden. Zij keken met gemengde gevoelens vanaf de zijlijn toe hoe Bosz zocht naar zijn ideale elf. 'Voor Bosz lijken als people manager belangrijke weken aan te breken, waarbij hij allerlei springende kikkers op de kruiwagen moet zien te houden', voorspelde Jansen.

Een accurate voorspelling, zo bleek. Dat Ajax zowel in de uitvoering als resultaat langzaam maar zeker kleur kreeg, kon niet verhullen dat de onrust toenam. Later volgden aanvaringen met Bazoer, El Ghazi en Gudelj.

Bekijk hier de volledige tussenbalans van het Ajax van Peter Bosz.

20 december: 'De drang naar perfectie is nog lang niet gestild'

Aantrekkelijk voetbal op de helft van de tegenstander, waarvoor mensen naar het stadion komen, gekoppeld aan resultaat. Bosz blikte in een interview in VI terug op zijn eerste halfjaar als Ajax-coach, waarin hij ondervond dat nergens in Nederland de verwachting zo hoog zijn als in Amsterdam. De trainer erkende dat het een zoektocht was naar de perfecte speelwijze. Ook hij twijfelde, met name over de invulling van het middenveld.

De middenlinie van Ajax staat inmiddels al een tijd en er is een opvallende hoofdrol voor Lasse Schöne, de meest controlerende middenvelder. Bosz bestempelde vroeg in het seizoen nog Jairo Riedewald als de enige nummer 6 in deze selectie. Een verkeerde inschatting, zo gaf hij toe in december. In de bekerwedstrijd  tegen Willem II op 21 september had Bosz alles op zien plaats zien vallen, met Schöne als controleur. 'Ik zag hem die wedstrijd spelen en dacht: Dit is het.'

Als gevolg van de brede selectie moest Bosz in zijn eerste maanden meerdere spelers teleurstellen. Riechedly Bazoer heeft inmiddels voor VfL Wolfsburg gekozen en Nemanja Gudelj werd vanwege motivatieproblemen persona non grata. 'Hij zei: "Trainer, ik kan uitstekend met u opschieten. Dat heeft daar niets mee te maken. Ik kan dit gewoon niet opbrengen. Ik vind dat ik moet spelen, dat ik beter ben dan de jongens die nu spelen". Met die laatste gedachte is niets mis, alleen door zich zo op te stellen, hield het op', blikte Bosz in gesprek met VI-verslaggever Jansen nog eens terug op een van de veelbesproken gebeurtenissen.

Bosz liet in het eindejaarsinterview duidelijk blijken dat het de honger is die overheerste bij hem. Zijn Ajax is in ontwikkeling, heeft stappen gezet en heeft ook nog een lange weg te gaan. 'Het moet en kan nog veel beter, op allerlei vlakken. Daar gaan we in 2017 mee verder. De drang naar perfectie is nog lang niet gestild', sloot de trainer van de huidige nummer twee van de Eredivisie af.

Lees hier het volledige interview.

• Meer over

• Ajax
• Eredivisie 2016/2017