De voetballer die te mooi was om waar te zijn

Ruud Gullit moest de term nog uitvinden, toen een Fransman het tot in zijn diepste poriën allang was: sexy football. David Ginola met de kin omhoog, dribbelend, dravend, galopperend met een bal aan zijn linkervoet... Ook Johan Cruijff kon zijn opwinding nauwelijks verhullen.

Als het er niet regent, dan waait het. Of veel vaker nog: stormt het. Schoorstenen aan de horizon, donkere wolken in de ochtend, middag en avond. Plassen modderwater langs de kant van de weg. Newcastle was een eeuwigheid net zo grauw en guur als al die andere plaatsen in het noorden van Engeland. Totdat er op een dag in 1995, ineens vanuit het ogenschijnlijke niets, een heldere zonnestraal over de stad heen viel.

En het ineens zomer werd.

En Hij, alsof er vanuit de hemel een rode loper naar beneden was uitgerold, St. James’ Park in kwam wandelen. Of beter: schrijden. Zoveel gratie hadden zelfs de Windsors niet. In de verste verte niet. Te midden van al die bikkelende voetballers van de eilanden was God neergedaald. De gigantische supportersschare van Newcastle United zeeg als één man neer, en zong in opperste devotie de longen uit het lijf. (Op de maat van Lola van The Kinks:)

‘We are the world’s most passionate fans and we look real cool,
Caus’ the Geordies’ rule with Ginola,
La la la, Ginola,
He’ll score us a goal’a.’

GOD UIT FRANKRIJK

Natuurlijk verliepen de entree en eerste maanden van David Ginola in Newcastle niet helemaal zoals hierboven beschreven. Maar vraag een gemiddelde supporter op de tribunes van St. James’ Park naar zijn herinneringen aan de Franse edelvoetballer en de kans is aanwezig dat die je zelfs een nóg sterker verhaal vertelt. Als het over Ginola gaat, is voor een Geordie geen enkele overdrijving overdreven.

Zijn komst betekende alles voor ze. Na een aantal magere jaren en een bijna-degradatie naar het derde niveau, was Newcastle United begin jaren negentig in korte tijd uitgegroeid tot een goede subtopper. Maar de laatste stap richting het eerste landskampioenschap sinds 1927… Nee, daar geloofde geen weldenkend mens in. Daartoe werd zelfs de heilige Kevin Keegan niet in staat geacht. Maar ineens kon de zo geliefde manager beschikken over David Désiré Marc Ginola en leek álles mogelijk. Manchester United had Eric Cantona, we have Ginola.

Gordon Strachan, in die periode de manager van Coventry City, legde in VI uit wat de twee Fransen veroorzaakten in Engeland (dat tegelijkertijd ook nog eens kennismaakte met dat fenomeen uit Amsterdam). ‘Frankrijk en Engeland zijn duizend jaar gezworen vijanden geweest. Als dan plotseling uit Frankrijk twee voetballers komen die in eigen land worden uitgespuugd, ben je eerst wantrouwig. Maar als dan blijkt dat ze geniaal zijn, moet je je wel gewonnen geven. Het voetbal is niet meer aan de krachtpatsers, maar opnieuw aan de voetballers.’

HOOFD OP EEN HAKBLOK

De liefde was wederzijds. De al 28-jarige winger had er al ruim tien seizoenen in het Franse voetbal opzitten. Tien seizoenen vol schitterende slaloms en gevoelvolle passes met die machtige linker, maar ook tien seizoenen van ordinaire ruzies die niet zelden in het volle licht van de stadion- of cameralampen werden uitgevochten. Luis Fernández, zijn trainer bij Paris Saint-Germain, mopperde voortdurend dat die Ginola zich te goed voelde om mee te verdedigen en dat het parttime fotomodel last had van misplaatste vedetteneigingen. Bondscoach Gérard Houllier vertelde live op televisie dat de Franse uitschakeling voor het WK 1994 voor honderd procent de schuld was van zijn ‘veel te lakse’ aanvaller. Omdat de Bulgaren de bal in de absolute slotfase van het laatste en allesbeslissende WK-kwalificatieduel konden oppikken na een te lange voorzet van Ginola en zo de noodlottige counter wisten te plaatsen…

‘Houllier riep: “Ginola heeft een misdaad begaan tegen de ploeg!” Daarmee legde hij mijn hoofd op het hakblok.’ Zelfs anno 2018 krijgt de huidige presentator van Match of ze Day, dat op Canal+ het Premier League-voetbal laat zien op de Franse tv, er nog een vieze smaak van in de mond. ‘Ik kreeg de hele natie over me heen. Een zwakkere persoon zou daaraan zeker onderdoor zijn gegaan. Het was ongelooflijk wat Houllier deed: vlak voordat hij ontslag nam zichzelf vrijpleiten en mij de schuld geven.’

Zijn vertrek uit Frankrijk was in feite niet meer dan een vlucht. Genoeg had Ginola ervan. Weg van de kritiek, de voortdurende discussie en twijfel.

Johan Cruijff, die hem een paar jaar later ‘de meest opwindende voetballer van de wereld’ zou noemen, wilde hem daarop naar Barcelona halen. Niet alleen speltechnisch zou het Blaugrana Ginola wel staan, bedacht De Verlosser zich, met bijvoorbeeld Luís Figo en Gheorghe Hagi om de Fransman heen. Ook zou het weleens als een soort thuiskomen kunnen voelen. Ginola werd geboren en getogen aan de Côte d’Azur, een klimaat en omgeving die veel overeenkomsten vertoont met het zeshonderd kilometer verderop gelegen Barcelona. Bovendien: Cruijff was altijd het jeugdidool van Ginola geweest, daarom speelde de linkspoot vaak met het nummer 14 op de rug. ‘Ik was verdrietig toen Nederland in 1974 de WK-finale verloor van West-Duitsland’, aldus de bewonderaar. ‘Vooral door Cruijff. Hij heeft me geïnspireerd voetbal te zien als poetry in motion.’

Voetballers hebben het over voorbeelden, of tegenwoordig bazen; kunstenaars als Ginola spreken van inspiratie. Toch kwam het nooit van een samenwerking tussen De Meester en De Leerling, en werd niet Noord-Spanje, maar Noord-Engeland de nieuwe bestemming van Ginola. Die daar niettemin meer warmte voelde dan in al zijn voetbaljaren daarvoor. Met alle steun vanaf de tribunes voelde het soms alsof hij zweefde, en kon hij ver boven zichzelf uitstijgen. Samen met onder anderen Rob Lee, Faustino Asprilla, Philippe Albert, Ruel Fox, doelpuntenmaker Les Ferdinand en de oude rot Peter Beardsley stevende Newcastle United dat eerste wonderbaarlijke seizoen van Ginola zelfs lange tijd af op de landstitel.

BIJNA-VECHTPARTIJ MET SIR KENNY

Maar niets van dat al. Het Manchester United van de na zijn lange schorsing herboren kung-fu-master Eric Cantona stak Newcastle United alsnog voorbij en eiste het kampioenschap voor zich op. De jaargang 1995/96 die lange tijd een droomvlucht leek, werd zo voor eeuwig een nare herinnering. Keegan werd in plaats van onsterfelijk weer een gewone trainer van vlees en bloed, die je als een vuilniszak aan de kant van de weg kunt dumpen. Dat moment wachtte King Kev niet af, hij gaf er in januari 1997 zelf de brui aan.

En begon voor Ginola het gedonder weer. Bleken Engelse coaches nauwelijks anders dan de Franse. Zijn relatie, als je daarover al kunt spreken, met Keegans opvolger Kenny Dalglish was zelfs de meest explosieve in zijn gehele carrière. ‘Vanaf het moment dat ik in zijn ogen keek, wist ik dat mijn dagen waren geteld’, zei Ginola er later over. ‘Ik zie onmiddellijk of iemand me mag of niet.’ Topaankoop Alan Shearer kreeg onder Schotse manager alle aandacht en ruimte, Ginola moest voortaan genoegen nemen met een bijrol.

Een rol die de warmbloedige en van zichzelf overtuigde Fransman doorgaans niet goed ligt. De inspiratieloze Ginola kwam dat seizoen in 24 optredens in de Premier League slechts tot één goal. Op een dag kon hij zich niet meer inhouden, toen een journalist hem over het randje duwde: ‘Het is alsof ik een affaire heb met zijn vrouw, zo behandelt Dalglish me.’ Die opmerking landde zacht gezegd niet goed bij Sir Kenny. Uit de mond van Ginola: ‘De volgende dag op de training vroeg Dalglish me te midden van de andere spelers: “Wat heb jij over mijn vrouw gezegd!?” Het werd een verhitte discussie, Dalglish wilde vechten, maar ik liep weg. Met jou wil ik niet praten, want je begrijpt het toch niet, zei ik. Het was me duidelijk dat ik niet langer bij Newcastle kon blijven.’

LAATSTE KUNSTJE VAN DE KUNSTENAAR

Opnieuw sloeg Ginola op de vlucht, zoals hij dat tot het einde van zijn loopbaan zou blijven doen. Geen enkele trainer kon er waardering voor opbrengen als de Fransman na een mislukte pass stampvoetend zijn beklag deed over het gebrek aan kunde van zijn ploeggenoot, of als hij weer eens een tegenstander uit zijn rug liet weglopen.

Ook George Graham niet, de coach die in oktober 1998 de mislukte Zwitser Christian Gross verving bij Tottenham Hotspur en zo met de verwende routinier werd opgezadeld. Ginola was in 1997 naar White Hart Lane getrokken. Hoewel de twee regelmatig met elkaar overhoop lagen, richtte de voormalige Arsenal-manager zijn ploeg dat seizoen wel volledig in om de kwaliteiten van Ginola maximaal naar de oppervlakte te laten komen. Graham had ook niet veel keus. Waar het Tottenham Hotspur van nu volop sterspelers herbergt, had hij er destijds in feite maar één van internationale klasse. Met de Duitse en Engelse poetsers Steffen Freund en Tim Sherwood in zijn rug mocht de voetbalpoëet alleen aan aanvallen denken en kon hij zich voor een laatste keer oprichten. Het gevolg was een fenomenale David Ginola.

Niet dat het heel veel tastbaars opleverde voor The Spurs. De League Cup-winst voelde slechts als een kleine pleister op de elfde plaats in de competitie en de verloren halve finale om de veel belangrijkere FA Cup. Ginola kon er nauwelijks om malen. Hij had eindelijk gevonden waarnaar hij zijn gehele voetballeven zocht: erkenning. En ook nog van zijn collega’s, die hem uitverkozen tot Engels Voetballer van het Jaar. ‘Mijn eerste reactie was dat het míjn Wereldbeker is, en ik blijf daarbij’, zei Ginola, die op dat moment ondanks zijn wervelende optredens in Londen werd genegeerd door de nieuwe Franse bondscoach Aimé Jacquet. ‘Het is ook het beste antwoord op de kritiek en de regelrechte aanvallen die ik altijd in Frankrijk kreeg. Het is de bekroning voor het feit dat ik sinds twee jaar regelmatig presteer en dat ik afgelopen seizoen op 32-jarige leeftijd nog meer dan veertig wedstrijden heb gespeeld.’

Maar zoals altijd was gegaan, kwam na een goede periode een slechte. In juli 2000 verkaste hij naar Aston Villa. Tegen zijn zin, als we Ginola moeten geloven. ‘Ik wilde niet weg, ik had echt verwacht bij Spurs mijn laatste dagen te slijten. Maar ik móést weg van George Graham. Hij alleen heeft me weggejaagd.’

‘Ik voelde me altijd onder druk gezet door hem’, legde Ginola uit. ‘Ook al speelde ik goed, hij wisselde me liefst 36 van de 79 keer. Ik heb nooit begrepen waarom. Misschien was het wel jaloezie vanwege mijn populariteit, al kan ik me dat nauwelijks voorstellen. Maar als journalisten hem zeiden dat Ginola goed had gespeeld, antwoordde Graham na afloop: “Ja, maar hij deed dit of dat niet”. Er was altijd een maar. Ook al was ik de ster van het veld, dan zei Graham ten overstaan van de rest: “Van jou verwacht ik meer, het was niet goed genoeg”. Nee, ik was niet verrast dat hij van me af wilde. Hij was alleen niet eerlijk tegen me, hij heeft het nooit in mijn gezicht gezegd. Logisch, want hij kon de Spurs-fans natuurlijk niet tegen zich in het harnas jagen. En die zagen heus dat ik goed speelde, zoals iedereen dat zag.’

• Meer over

• Premier League 2018/2019