Ajax, PSV en KNVB reageren op 'nachtelijke overval': 'Dit is echt ongekend poker'

Het aftikken van de Champions League 2.0 – het format dat vanaf 2024/25 moet gaan gelden – leek het belangrijkste nieuws van deze week te worden. Tot zondagnacht, toen de twaalf topclubs een statement lieten uitgaan waarin ze de komst van de Super League aankondigden.

'Dit nieuws is hard ingeslagen. Dit was echt een nachtelijke overval, zo mag je het wel noemen. Totaal onverwacht. Dit is echt ongekend poker wat die clubs spelen', reageert De Jong. 'Er lag een akkoord voor een nieuw Champions League-format, waar met alle partijen heel lang over is gesproken.'

De Jong haalt aan dat Andrea Agnelli, de chef van de belangenvereniging voor clubs ECA, nota bene nauw betrokken was bij de besprekingen over de nieuwe Champions League-variant. 'Hij is de man die namens alle clubs middels de ECA onderhandelde en nu wil hij ineens met twaalf clubs een andere kant op. En dan kom je met een persverklaring daarover in de nacht voordat het wordt afgehamerd. De komende dagen zullen leren of het een ultieme poging is meer geld en zeggenschap te krijgen of dat ze het echt willen doorzetten. Maar dat laatste vind ik nogal wat. Helemaal omdat clubs uit de twee andere grote competities, de Franse en de Duitse, niet mee willen doen. De reactie is in ieder geval ongekend, ik heb echt nog nooit gezien dat er zo gezamenlijk een streep in het zand werd getrokken. Door de bonden, door de clubs, door de competities, door de supporters.'

De secretaris-generaal van de KNVB heeft nog geen contact gehad met Edwin van der Sar, die als vicepresident van de ECA fungeert. 'Hij zit inderdaad naast Agnelli bij de ECA, maar ook daar is altijd het belang van de nationale competities en een eerlijk en open speelveld bepleit. Dus dat zal niet anders zijn nu. Maar het is hoe dan ook hoog spel. Morgen zullen we al snel meer weten, denk ik. Is het onderhandeling en willen ze druk zetten op de vergadering óf gaan ze echt proberen dit erdoorheen te krijgen? Is dat laatste zo, dan gaan we een paar hete maanden tegemoet.'

Van Praag

De term Super League duikt eens in de zoveel tijd op, maar nooit was het idee van een supercompetitie voor de elite zo concreet. In zijn hoedanigheid als vicevoorzitter van de UEFA vertelde Michael van Praag eind 2016 in gesprek met VI hoe eerder zo'n Super League alsnog afketste. 'Er zijn wel vijf gesprekken geweest tussen clubs en investeerders. Juventus, Real Madrid en in mindere mate Barcelona vonden dat de Engelse competitie te ver weg liep. Neymar en Messi waren zo niet meer te houden. Er moest meer geld komen. Juventus bleek voorstander van het Amerikaanse model met een gesloten systeem', zei Van Praag toen. 'Daar moest dan ook Ajax in, werd gezegd om mij een beetje te paaien. Naar aanleiding van die discussies is mij gevraagd of ik met Rummenigge kon praten. Hij leidt de ECA, de organisaties van clubs waarbij ook Ajax en PSV zijn aangesloten. Rummenigge is geen havik. Echt niet. Hij gelooft in solidariteit, maar door de druk van de grote clubs stond hij met zijn rug tegen de muur. Ik heb twee keer met hem gesproken. Een Super League komt er niet, over my dead body, zei ik hem.'

Zou dat vanuit sportief oogpunt zo erg zijn? De Champions League is een invuloefening geworden.

‘Daar heb je gelijk in. Maar niemand heeft de oplossing. Er wordt nu nagedacht over divisies in Europa met promotie en degradatie. Als dat niet gebeurt onder de vlag van de UEFA, verdwijnt het solidariteitsgeld. Dat is veel, hoor. Er gaat ook geld naar bonden die helemaal niet meedoen. Dat ben je kwijt als een private Amerikaan of Chinees het allemaal gaat regelen. Tegenover Rummenigge heb ik dan ook gepleit voor solidariteit. Ik schrok nogal van de eisen waarmee hij kwam. De clubs wilden eigenaar worden van de Champions League, vier plaatsen in het UEFA-bestuur en hoofdzakelijk meer geld. Ergens wel begrijpelijk. Vergeet niet dat zestig procent van alle Champions League-inkomsten uit de vier toplanden komt. Tv-stations gaan nog meer bieden als de garantie kon worden gegeven dat er uit die landen vier teams zouden meedoen. Als we dat konden bieden, zouden volgens Rummenigge de Super League en de andere eisen van tafel gaan. Met die boodschap ben ik teruggevlogen. Verder ben ik niet betrokken geweest. Maanden later was er een gesprek op de luchthaven van Genève met onder anderen Rummenigge, de president van Barcelona en vijf UEFA-mensen. Daar kregen we het resultaat als een voldongen feit gepresenteerd. Helemaal blij waren we er niet mee. Ruimte voor onderhandelen was er niet meer. De druk werd nu wel heel groot, het dreigde fout te gaan. Er moest een klap op worden gegeven.’

Die klap heeft u toen wel gegeven?

‘Er is een klap gegeven op het voorstel om dit zo naar de commissie voor clubcompetities te brengen, want daarmee was in elk geval de Super League voorkomen. Die commissie maakt het finale voorstel voor het bestuur, niet de aanwezigen op die vergadering.’

Formule 1

Het bleek dus uitstel en zeker geen afstel. Zoals Eric Gudde in april 2018 al vermoedde. 'Voetbal wordt een soort Formule 1. Het zal uiteindelijk uitdraaien op een rondreizend circuit van een groepje clubs dat de ene week in Maleisië speelt en de andere week in Amerika', vertelde de directeur betaald voetbal van de KNVB in een VI-interview. 'Ik had nooit gedacht dat ik zoiets zou zeggen, maar je kan niet ontkennen dat het daarnaartoe gaat. Initiatieven om de systeemfouten te herstellen, zijn gestrand. We hebben het gezien bij de UEFA met Financial Fair Play. Men verzint steeds nieuwe wegen om de regels te ontwijken. Veel fiducie heb ik er niet meer in dat die balans ooit nog wordt hersteld.'

Voormalig Feyenoord-preses Jorien van den Herik voorspelde vorig jaar in gesprek met VI min of meer hetzelfde: 'In Europa komt op termijn een gesloten Europese competitie. De grote topclubs praten daar nu al een tijdje over. De dreigementen zijn er al geweest richting de UEFA. Als die zich niet gedraagt, gebeurt het gewoon. Het is een wankel evenwicht op dit moment. De toonaangevende clubs in Europa zullen op termijn een Super League met een commissioner formeren. De mediagelden gaan dan niet meer naar de UEFA, maar gewoon direct naar de topclubs. Daar gaat het echt naartoe.'

Toen er in het verleden werd gespeculeerd over de Super League werden de plannen vaak al snel de kop ingedrukt door de UEFA, die geregeld het Champions League-format aanpaste om de topclubs te behagen. Zo zijn de nummer één, twee, drie en vier van de topvier van de UEFA-coëfficiëntenlijst sinds enkele jaren altijd verzekerd van een Champions League-optreden. Ook het nieuwe format, met veel meer duels en inkomsten, leek een handreiking naar de Europese elite.

'Het afgelopen jaar is hard gewerkt aan het voorstel dat nu op tafel ligt. Het leek erop dat hier ook draagvlak voor was', aldus De Jong. 'De nationale bonden, de competities en de ECA hebben hieraan meegeschreven. Dat maakt het zuur dat een klein groepje hier nu mee komt. Ik vind het nogal wat. Het gaat uiteindelijk slechts om twaalf clubs die iets anders zeggen. En hoeveel willen ze? Wanneer is het genoeg? In de opzet die bedacht is voor de Champions League, zullen zij in negen van de tien keer meedoen en enorme inkomsten genereren. Hoeveel zekerheid wil je? Uiteindelijk hoort bij sport ook spanning en een mate van onzekerheid.'