In naam van Oranje: de spagaat van Jansma bij de KNVB
Erik Oudshoorn volgt het Nederlands elftal sinds 1981 op de voet. Hij was tussen het EK van 1988 en het WK 2010 present op alle eindtoernooien. Om de week schrijft hij in aanloop naar het WK in Brazilië een column over Oranje op de website van Voetbal International.
Kees Jansma dreigde klem te raken toen hij vorige week in zijn auto wilde stappen op het smalle parkeerterreintje van Voetbal International na een gesprek over zijn boek. Het was misschien wel symbolisch voor de werkzaamheden van de bekende tv-presentator bij de KNVB.
Jansma houdt het na tien jaar voor gezien. Het WK in Brazilië is zijn laatste kunstje. Hij wordt en werd vooral ingezet op projectbasis. De afgelopen weken moesten zijn ‘collega’s’ op de burelen in Zeist zich in alle bochten wringen om de aanstelling van Guus Hiddink als bondscoach in nevelen te hullen. En dat verdiende natuurlijk niet de schoonheidsprijs. De gedachte om Ronald Koeman net als in op het WK van 1998 in een bijrol te manoeuvreren evenmin.
Als Hiddink nu nog trainer van FC Anzhi was geweest, zou de trainer van Feyenoord wellicht allang zijn benoemd tot de opvolger van Louis van Gaal. Maar de wereldberoemde Varssevelder diende zich in september, na eieren voor zijn geld te hebben gekozen in Rusland, onverwacht aan.
Vervolgens ontstond er natuurlijk een probleem met de invulling van de staf. Overal waar Van Gaal heeft gewerkt, drukt hij zijn stempel op de organisatie. Bij Barcelona liet hij zelfs een deel van de kantoren in Camp Nou verbouwen. Zijn medewerkers in de staf van Oranje bestaan voornamelijk uit mensen die hem blindelings volgen en dezelfde visie uitdragen. Velen hebben een Ajax-achtergrond.
Hier zal Hiddink ongetwijfeld niet op zitten te wachten. Waar er ooit een verwijdering is ontstaan tussen Van Gaal en de voormalige PSV-coach valt moeilijk te herleiden. Maar het is in ieder geval lang geleden. In 1992 nodigde Voetbal International beiden uit op het Europees kampioenschap in Zweden. Maar de opvang op het vliegveld moest in twee etappes, want Van Gaal wenste niet in één toestel met Hiddink te vliegen.
Dat er nu nog steeds geen duidelijkheid bestaat over de opvolging van Van Gaal, kan vooral directeur Bert van Oostveen worden aangerekend. Maar er ligt ook een falend pr-beleid aan ten grondslag. Voorlichters hadden hem toch op het feit moeten wijzen dat het getalm ongetwijfeld tot sappige verhalen zou leiden in de media. En dat voorkom je niet met een vage mededeling op de website.
Van Oostveens voorganger Henk Kesler had het zover niet laten komen. Al zorgde de flamboyante bestuurder regelmatig voor vuurwerk, waarmee hij voorlichters tot wanhoop dreef. Op de gekste uren moesten zij in actie komen om een communiqué uit te vaardigen als Kesler weer eens een pikante uitspraak had gedaan. Overigens kon de advocaat uit Enschede op pr-gebied best zijn eigen boontjes doppen. Hij zat eeuwig in bespreking, maar was altijd voor journalisten telefonisch bereikbaar.
Het is de vraag of het pr-beleid van de bond en het Nederlands elftal na het vertrek van Jansma beter wordt. De in Den Haag opgegroeide perschef is er tijdens eindtoernooien mede verantwoordelijk voor geweest dat de toegestroomde media, die elk jaar weer in omvang toenemen, op een behoorlijke manier hun werk kunnen doen.
Buitenlandse journalisten verbazen zich er altijd over dat de Nederlandse collega’s tijdens een EK of WK regelmatig interviews kunnen maken met wereldsterren als Robin van Persie of Arjen Robben. Jansma en de KNVB huren daarvoor een speciale ruimte af waar alleen Nederlandse pers wordt toegelaten.
Jansma heeft decennia lang in een spagaat moeten werken. Hij vindt zichzelf toch vooral journalist, een ambt waarin van oudsher neutraliteit wordt nagestreefd. Maar bij de KNVB moet hij His Masters Voice volgen. En dat bracht hem nog wel eens in conflict met zichzelf. Zo kon hij zondag moeilijk uitweiden over de contacten van Louis van Gaal met Tottenham Hotspur bij Fox Sports, terwijl hij van alles wist.
Maar wanneer Jansma vindt dat je als kritische journalist over de schreef gaat, lijkt hij toch heel overtuigd van zijn bezwaren. Kom niet aan de bondscoach. Aan de andere kant heb ik meegemaakt dat een verschil van inzicht toch weer snel werd uitgepraat, een keer zelfs bij het urineren op het toilet.
Maar die avond tijdens het EK van 2008 in Zwitserland en Oostenrijk moet hij zich heel ongemakkelijk hebben gevoeld. Na een wedstrijd van het Nederlands elftal in Bern hadden een collega en ik volgens goed gebruik een tafeltje in een van de betere restaurants van de stad besproken. Dat bleek in een hotel te huizen.
Toen we binnenkwamen, keken we recht in het gezicht van een aantal internationals dat verveeld aan de bar hing. Puur toeval, we hadden niet verwacht dat Oranje hier een nacht verbleef in plaats van direct terug te reizen naar het basiskamp in Lausanne.
Een van hen, wij verdachten André Ooijer, moet Jansma op de kamer hebben gebeld. De perschef stond al snel in zijn trainingspak aan onze tafel. Of we zo vriendelijk wilde zijn onmiddellijk te vertrekken. De internationals mochten niet geconfronteerd worden met journalisten, al had de KNVB het hotel niet afgeblokt. Laat staan het restaurant, waar iedereen terecht kon. Wij hadden net besteld en waren toch iets heel anders van plan. Er ontspon zich een vervelende discussie, die Jansma niet wilde voeren. Uiteindelijk besefte hij dat hij ons niet kon verwijderen.
Maar toch…na Evert Grifhorst, Fred Racké, Wim Jesse, Ger Stolk en Rob de Leede, die zich allen wat meer vereenzelvigden met de bobo’s, zal de journalistiek Jansma gaan missen bij de KNVB. Hij mag zelf meehelpen zijn opvolger aan te stellen en er schijnen de meest kleurrijke personen te hebben gesolliciteerd. Misschien biedt dat nog hoop voor de nieuwe bondscoach.
Reageren? Mailen kan naar oudshoorn@vi.nl