In naam van Oranje: wraak van Van Basten op Michels
data-height="125" data-width="397" data-align="center" data-caption="" src="http://www.vi.nl/upload/6dc8be3c-aac6-4fc3-bb18-b633a7a83e91_image7943866196393931081.jpg" /> Voetbal kan zelfs op een groot eindtoernooi van toevalligheden aan elkaar hangen. Denemarken zou bijvoorbeeld in 1992 nooit Europees kampioen zijn geworden als in Joegoslavië niet een verschrikkelijke burgeroorlog was uitgebroken. De Deense internationals lagen op het strand toen zij te elfder ure werden opgetrommeld als vervangers voor de verscheurde natie. Vervolgens voetbalde het team van Brian Laudrup ontspannen naar de titel.
Zo zou het ongetwijfeld ook anders zijn gelopen met het Nederlands elftal wanneer Marco van Basten niet had gespeeld op het Europees kampioenschap van 1988, het enige toernooi in de historie waarin Oranje wél een finale won. Het scheelde een kwart eeuw geleden weinig of de spits had bedankt voor het evenement in West-Duitsland.
Van Basten worstelt in 1987-88 al met zijn enkel, hetgeen in 1995 een voortijdig einde van zijn loopbaan zou betekenen. Bij AC Milan heeft hij daardoor een teleurstellend eerste seizoen achter de rug. Hij kampt kort voor het EK ook nog eens met een geblesseerd jukbeen en een gescheurde wenkbrauw.
Op 1 juni 1988 moet Van Basten tot zijn grote ergernis constateren dat Rinus Michels de voorkeur geeft aan John Bosman naast Wim Kieft voor de spitspositie. De bondscoach prefereert, net als Louis van Gaal nu, fitte spelers die veel wedstrijden in de benen hebben.
Ondanks de ijver die Van Basten aan de dag legt in de voorbereiding mag de in Italië zo bewierookte San Marco in de treurige oefenwedstrijd tegen Roemenië voor twaalfduizend toeschouwers slechts een half uurtje opdraven en dan ook nog eens als hangende linksbuiten. Bosman en Kieft zorgen samen voor een 2-0 zege, de opstelling voor het EK staat vast.
Na afloop loopt een ontgoochelde Van Basten op de parkeerplaats van het Olympisch Stadion Johan Cruijff tegen het lijf. Er ontspint zich in de schaduw van de grauwe steenklomp een gesprek dat ongeveer zo zal zijn verlopen:
Van Basten tegen zijn idool op respectvolle toon: 'Goedenavond Johan'.Cruijff, al snuivend: 'Hallo Marco. Dat jij niet meteen naar huis bent gegaan.' Van Basten: 'Hoezo, meneer Michels wilde nog een gezellig samenzijn voor we naar West-Duitsland vertrekken.'Cruijff, druk gebarend: 'Meneer Michels? Man, zo'n grote voetballer als jij laat zich toch niet in de maling nemen? Ik had gezegd: zoek het uit met je Oranje, ik ga niet mee.'
Vol twijfels stapt Van Basten in zijn auto. De beste Nederlandse voetballer aller tijden heeft hem een duidelijk advies gegeven. Hij weegt niet mee dat Cruijff en Michels elkaar het licht in de ogen niet gunnen en besluit te bedanken voor het EK.
Michels blijft rustig als hij de afmelding krijgt van de ex-Ajacied. Hij kent Van Basten wel een beetje: onberekenbaar op het veld, maar ook daarbuiten. Michels vindt hem te eigenwijs, te weinig leven voor het voetbal. Hij besluit de confrontatie zelf niet aan te gaan, maar dat door zijn assistent Nol de Ruiter te laten te doen. Die kent uit het Utrechtse Marco's vader Joop goed. 'Ga jij eens met die Basjten praten', zegt Michels. 
Ex-voetballer Joop van Basten is de grootste fan van de spits. Hij heeft in zijn etagewoning in de Domstad de voormalige jongenskamer omgetoverd tot een klein museum. Op een bureau ontdek ik na een interview een schriftje waarin de kleine Marco veel over zichzelf heeft geschreven. Er staat een bijna filosofische tekst: 'Ik ben de beste na mij.'
De Ruiter laat Marco van Basten naar het KNVB Sportcomplex komen in Zeist. Daar wijst hij hem een plek op een leren bank onder een trap. Binnen een kwartier heeft De Ruiter de teleurgestelde goaltjesdief omgepraat. 'Je kans komt wel, weglopen heeft geen zin', stelt De Ruiter. Ze besluiten de 'kwajongensstreek' van Van Basten, zoals De Ruiter het noemt, stil te houden.
Maar de Milan-speler heeft geen enkele toezegging gekregen voor speeltijd en dat blijkt ook in de openingswedstrijd van Oranje in Keulen tegen de Sovjet-Unie. Van Basten mag pas na een uur invallen voor Gerald Vanenburg. Het Nederlands elftal verliest met 1-0 (doelpunt Vasili Rats) en de kansen om ver te komen lijken al snel verkeken.
Maar zoals bekend zorgt Van Basten voor de ommekeer tegen Engeland met drie achttienkaraats treffers. In zijn eentje velt hij Engeland. Tegen Ierland moet Kieft Oranje toch weer redden, terwijl nota bene San Marco buitenspel staat. Maar tegen West-Duitsland veroorzaakt Van Basten een strafschop en is hij voorstopper Jürgen Kohler te snel af bij de winnende treffer (2-1). De zeldzaam mooie goal waarmee Van Basten de finale beslist tegen de Sovjet-Unie (2-0) staat bij iedere voetballiefhebber 25 jaar later nóg op het netvlies.
's Avonds vieren Oranje en de volgers de titel in een hotel in München. De media zijn ook uitgenodigd, maar uiteraard vooral geïnteresseerd in een relaas van de Speler van het EK: Marco van Basten. De nuchtere Utrechter wil eigenlijk zo snel mogelijk het feestgedruis ontlopen en zoekt een rustig plekje. Die stek vindt hij ergens in de zaal achter een schot waar het gebrul van Nederlandstalige zangers – André Hazes heeft de ballotage van de KNVB niet overleefd – wat gedempt is.
Een uur lang praat Van Basten aan een stuk door over zijn gemoedstoestand op dit toernooi. De Europese titel is leuk, ster van het EK zijn ook. Maar persoonlijk vindt hij maar één ding echt belangrijk: zijn enkel heeft het gehouden en hij is fit om aan een nieuw seizoen met AC Milan te beginnen. 
Alle gebruikte foto's op VI.nl zijn afkomstig van VI Images.