Mitchell van der Gaag (46) maakt naam bij het bescheiden Excelsior waar hij ondanks de beperkte middelen verrassende resultaten haalt. In Portugal promoveerde hij al eens met Belenenses naar de hoogste afdeling door met negentien punten voorsprong kampioen te worden. Verdedigend en aanvallend spel past hem blijkbaar allebei. Wie is Mitchell van der Gaag? De trainer geeft zelf antwoord.
De Portugese school
‘Ik heb mijn Trainer/Coach 3 en 2 gehaald in Nederland, maar de laatste twee cursussen heb ik in Portugal gedaan. Daar werken ze toch heel anders. In Nederland ben je een jaar bezig en gaat het vaak om probleemoplossingen. Je maakt een probleemanalyse van een ploeg en vervolgens moet je een training maken om dat probleem te verhelpen. In Portugal ging de cursus heel anders. Daar zat je een aantal weken intern en in die periode kwamen dan steeds topcoaches langs. Die vertelden alles over hun werkwijze en wat ze tegenkwamen aan problemen. En trainingen…’
‘Je moet een visie hebben: hoe ziet je groep eruit en welke manier van spelen past daarbij? En je moet geluk hebben’
‘Er was een enorm dik boekwerk aan trainingen. Als je dan een training moest geven, werd dat boek opengeslagen en moest je een willekeurige training uit dat boek geven. Op zich ook heel leerzaam. Wanneer drie verschillende coaches die training moesten voorbereiden en geven, zag je uiteindelijk drie verschillende trainingen. De Portugese school van trainers heeft de laatste jaren veel aan autoriteit gewonnen. Je ziet nu over de hele wereld Portugese coaches aan het werk. En wat me opvalt is dat ze ook heel trots zijn op hun vak, ze hebben een enorme beroepsernst.’
Verdedigen
‘Ik was al 32 jaar toen ik bij Marítimo een Rus kreeg als trainer. Anatoliy Byshovets was prof geweest bij Dinamo Kiev en assistent van Valeriy Lobanovskyi. Hij was de eerste trainer bij wie ik als verdediger ook echt trainde op het verdedigen. Dan werden er ballen vanaf de flank voor het doel geslingerd en moest je die als centrale verdediger steeds wegkoppen. Heel nuttig. Dan ben je einde carrière en krijg je voor het eerst specifieke training op een onderdeel dat eigenlijk heel veel voorkomt in een wedstrijd. Natuurlijk had ik eerder individuele training gehad, maar bij de verdedigende onderdelen gaat het dan al snel om het een-tegen-een-duel. Maar dit stond eigenlijk veel dichter bij de realiteit van een centrale verdediger. Ik heb die ervaring meegenomen als trainer. ‘
Visie
‘Toen ik anderhalf jaar geleden binnenkwam, werd geopperd dat we met Excelsior misschien wat meer naar voren moesten spelen, maar dat leek me niet verstandig. Je kunt wel een visie hebben als coach, maar het eerste dat je doet is inschatten wat je aan spelers tot je beschikking hebt en welke speelwijze daar het best bij past. Als ik bijvoorbeeld kijk naar mijn seizoen bij Eindhoven… Dat was een spelersgroep met jonge, onervaren spelers, die graag aan de bal wilden zijn. Ik had daar een doelman, Ruud Swinkels, die echt heel goed kon voetballen. Dan weet je dus dat je heel goed kunt opbouwen.’
‘Het is natuurlijk je taak om je spelers zoveel mogelijk in hun kracht te laten spelen. Dat klinkt simpel, maar dat blijkt in de praktijk vaak anders te liggen’
‘Dat was weer geheel tegengesteld aan Portugal waar ik vandaan kwam. Daar is de opbouw totaal niet belangrijk. Toen ik daar nog speelde, had ik daar ooit een trainer die het veld in drie gedeelten indeelde. Het verdedigende gedeelte was rood, het middenveld oranje en de aanval groen. Het kwam erop neer dat je in het rode gedeelte alle ballen moest wegmaaien. Geen enkel risico, klaar! Dat heb ik gedaan en ik werd er nog Verdediger van het Jaar mee ook. Met andere woorden: meer verwachten ze er niet van een verdediger.’
Voorbereiding
‘In januari wisten we al dat we in de zomer zouden beginnen bij Belenenses. Dat gaf een aantal grote voordelen. We wisten dat de begroting naar beneden ging, maar we hebben vervolgens de hele Portugese Eerste Divisie geanalyseerd. Dan kijk je hoe er gespeeld wordt en hoe je het verschil kunt maken. Je maakt een inventarisatie van je spelersgroep en kijkt wat je nodig hebt. Vervolgens zijn we al die maanden gaan scouten. We wisten dat we lengte nodig hadden, omdat de standaardsituaties heel belangrijk waren, maar we wisten ook dat die spelers een goede vaardigheid moesten hebben omdat we het spel moesten maken. En we hadden snelheid op de flanken nodig. We wilden namelijk kampioen worden. We gingen uiteindelijk van start met twee, drie spelers van het jaar daarvoor, terwijl de rest allemaal nieuw was. We hebben vanaf dag één aangegeven aan die groep hoe we wilden spelen en dat liep vanaf het begin goed.’
‘Verrassend? Misschien voor sommigen. Voor mij was het gewoon een bevestiging hoe belangrijk een goede voorbereiding is. Je moet een visie hebben: hoe ziet je groep eruit en welke manier van spelen past daarbij? En je moet geluk hebben. Ik wilde een middenvelder van Marítimo hebben, maar dat bleek niet haalbaar. Dat was eind mei. Daardoor moest ik een beroep doen op een speler die ik eigenlijk wilde vervangen, omdat die het seizoen daarvoor matig presteerde. En er kwam een jongen door uit de jeugd. We hadden te weinig spelers, daarom gingen we aan de slag met vijf jeugdspelers om te kijken of daar wat tussen zat. De trainer van de Onder-19 bij Belenenses kende ik van de cursus en die attendeerde me toen op een speler die daar niet bij zat. “Die moet je ook pakken”, verzekerde hij me. En uiteindelijk viel dat middenveld zo in elkaar, dat paste heel goed. Die speler die ik eerst wilde wegsturen speelde een geweldig seizoen en maakte vijftien goals, die jeugdspeler bleek een schot in de roos en die ene speler van Marítimo die aanvankelijk niet zou komen, kwam op het laatste moment toch. Dat middenveld was achteraf onze sterkste linie.’
Teambuilding
‘In de voorbereiding zijn we als groep naar de mariniers gegaan. Omdat we een nieuwe ploeg hadden, stelde de algemeen directeur, een oud-rugbyer, dat voor, om elkaar op een snelle manier beter te leren kennen. Ik heb die dagen niets gedaan, het korps mariniers heeft ze toen allerlei opdrachten gegeven. Ze sliepen in twee nachten misschien bij elkaar drie uur, maar het heeft die nieuwe groep wel in korte tijd bij elkaar gebracht. Ik denk dat de eenheid ook de grootste kracht is geweest dat seizoen.’
Inzicht
‘Het is natuurlijk je taak om je spelers zoveel mogelijk in hun kracht te laten spelen. Dat bepaalt vaak of iemand goed of slecht speelt. Dat klinkt simpel, maar dat blijkt in de praktijk vaak anders te liggen. Danilo Pereira is in Portugal een international en een gewaardeerde defensieve middenvelder bij FC Porto. Een paar jaar geleden speelde hij bij Roda JC en werd men er niet warm of koud van in Nederland. Is gewoon dezelfde speler! William Carvalho is net zo’n verhaal. Zag ik ooit spelen als defensieve middenvelder bij Cercle Brugge en vond men ook niet veel. Gaat terug naar Portugal en is daar behalve speler van Sporting Lissabon ook international van Europees kampioen Portugal.’
‘Danilo Pereira is in Portugal een international en een gewaardeerde defensieve middenvelder bij FC Porto. Bij Roda JC werd men er niet warm of koud van. Is gewoon dezelfde speler!’
‘Dan zie je dus hoe groot het verschil kan zijn wanneer je spelers wel of niet in hun kracht laat spelen. Verwacht je van zo’n speler dat hij in balbezit het spel gaat verdelen en versnellen, en op een sterk offensief middenveld waar spelers in de mandekking lopen ballen gaat veroveren? Of zeg je gewoon: Je blijft vast voor de defensie staan en pakt daar iedere doorkomende speler op en in balbezit moet je gewoon de bal inleveren bij de dichtstbijzijnde speler. En dat waardeer je dan ook. Het kan dus gewoon het verschil zijn tussen een speler die niet goed genoeg is voor de Eredivisie en een Europees kampioen.’
Evenwicht
‘Als je me zes jaar geleden had gevraagd of ik zou spelen met drie echte voetballers op het middenveld, dan had ik gezegd dat zoiets onmogelijk was. Om de simpele reden dat er vanuit de Portugese gedachte altijd een defensieve breker moet staan in die linie om het evenwicht te bewaken. Dat heb ik toch een beetje losgelaten.’
‘Vorig seizoen speelden we al vaak met Luigi Bruins en Ryan Koolwijk als controleurs en werd er gedacht: Dat kan niet. En dit seizoen doen we het meestal met Hicham Faik en Ryan Koolwijk als controleurs. Dat zijn ook geen echte balafpakkers. Je moet natuurlijk geen gevangene worden van je eigen denkbeelden of principes. Toen Peter Bosz vorige jaargang ging spelen met Lasse Schöne als defensieve middenvelder, dacht ik aanvankelijk: Dat kan niet. Maar het bleek uiteindelijk wel de ontbrekende schakel, de reden dat Ajax ineens begon te draaien. Het mooie is dat het betekent dat voetbal altijd wint. Uitgaan van je kracht in plaats van je tekortkomingen.’
Formatie
‘Als je onze opstelling op papier zet, dan ziet het er in balbezit uit als 4-2-3-1. Maar in het veld staat het maar zelden zo. Dan komt Bruins vanaf de flank naar binnen om het middenveld te versterken, je ziet Mike van Duinen geregeld op de linkerflank opduiken en Stanley Elbers weer in het centrum. En met Levi Garcia ziet het er weer anders uit. En bij balverlies zie je bij ons meestal een 4-4-2-formatie staan en soms een 5-4-1. Daarom zegt een formatie niet zo veel.’
Organisatie
‘Het grootste gedeelte van de trainingen en besprekingen gaat over onze eigen organisatie. Om de simpele reden dat er bij ons niet zo veel verandert gedurende een seizoen. Dat zou ook niet goed zijn. Dat is geen arrogantie, we denken heus niet dat we beter zijn dan de tegenstander, maar ik denk niet dat je er beter van wordt wanneer je iedere week een andere organisatie neerzet en nieuwe afspraken moet maken.’
‘Ik ga mijn ploeg niet doodgooien met dingen over een tegenstander, omdat we toch niet in de hand hebben wat die van plan is’
‘Ik zie ook wel dat sommige collega’s switchen naar 3-5-2 omdat een tegenstander met twee diepe spitsen speelt, maar wij proberen in principe altijd onze organisatie te handhaven. En binnen die organisatie maak je afspraken, waarvan sommige steeds terugkomen: omschakelen, het verdedigen van de passlijnen, zelf kijken waar we ruimte zien tussen de linies van de tegenstander. De dingen die wij belangrijk vinden, komen voortdurend terug. Daar praten we over, dat laten we zien via bewegende beelden en daar trainen we op. Ik ga mijn ploeg niet doodgooien met dingen over een tegenstander, omdat we toch niet in de hand hebben wat die van plan is.’
Fysieke inhoud
‘Ik heb deze week een stuk van Eljero Elia uitgeprint dat in de VI stond en aan Stanley Elbers gegeven. Daarin legde Elia precies uit wat er tegenwoordig gevraagd wordt van een buitenspeler in het topvoetbal. In het buitenland zie je dat ze bij balverlies heel veel meters terug moeten lopen om de back te steunen in het duel met de buitenspeler van de tegenstander. Dat is normaal en als je dat niet kan opbrengen, heb je een probleem. Je ziet dus dat je ontzettend sterk moet zijn.’
‘Vorige week maakte Liverpool in de Champions League een goal in de omschakeling… Dat was gewoon zeventig meter volle bak sprinten. Dat is topniveau en dat laat ik dan zien aan mijn spelers om ze te laten beseffen wat er nodig is om topvoetbal te kunnen spelen. Je moet de mentale scherpte hebben om meteen te kunnen omschakelen, en de fysieke inhoud om die afstand af te leggen. Als je in Nederland aangeeft dat je moet aansluiten in de omschakeling, krijg je nog weleens als antwoord: Ja, maar trainer, het is vijftig meter… Ja, nou en? Je ziet toch dat ze in de top ook gewoon die meters afleggen? Vorig seizoen hadden we dat op een gegeven moment goed voor elkaar met Hasselbaink, Van Duinen, Fredy en Elbers. Als je op de counter wil spelen, moet je gewoon volle bak kunnen omschakelen.’
Toekomst
‘Over vijf jaar zullen de ruimtes in het voetbal nog kleiner zijn. Kijk naar Chelsea-Barcelona. En het zal nog meer zijn toegelegd op de omschakeling, terwijl standaardsituaties nog belangrijker zijn geworden. Dat houdt voor voetballers in dat ze nog fitter zullen moeten zijn. Het eerste dat Jürgen Locadia zei na zijn overgang naar Brighton Hove & Albion is dat er veel zwaarder getraind wordt. Dan hebben we het dus over een speler die van een Nederlandse topclub komt en gaat spelen bij een club die in de onderste regionen van de Premier League bivakkeert. Als je kijkt wat voor jeugdspelers nu door clubs uit de Premier League worden gescout: het is allemaal sterk en snel. Het gaat in de top om inhoud en snelheid. Als je dat niet bezit, zal je heel goed moeten kunnen voetballen om dat te compenseren.’
Individuele gesprekken
‘Vroeger had ik altijd besprekingen met de hele ploeg, maar ik merk dat ik daar steeds meer van afstap. Het worden steeds meer linie- of individuele gesprekken. Dat kost wel veel meer tijd en energie, maar ik heb het idee dat ik op die manier mijn spelers beter bereik. Ik ga iedere week zitten met spelers en dan bekijken we samen met de beelden hoe hij heeft gespeeld. Daardoor kan ik veel meer eisen en krijg je ook meer verantwoordelijkheidsbesef bij de speler. In een groep kunnen ze zich verschuilen.
‘Het gaat in de top om inhoud en snelheid. Als je dat niet bezit, zal je heel goed moeten kunnen voetballen om dat te compenseren’
Het zijn ook niet alleen maar mooiweergesprekken. Als ik niet tevreden ben, dan zeg ik dat ook. Dan weet iedereen wel waar hij staat. Ik praat namelijk met iedereen. Stel dat ik dat niet doe en ik moet ineens een beroep doen op een wisselspeler. Dan wil ik niet dat ik dan voor het eerst aandacht aan die speler besteed. Dan denkt die speler: Nu heeft hij plotseling wel tijd voor me. Nu ben ik wel ineens belangrijk. In die gesprekken heb ik me wel moeten ontwikkelen, in Portugal deed ik ze nog niet. En ik ben van nature vrij rustig. Dus ik heb me er wel toe moeten zetten. Maar ik ben inmiddels op een punt dat ik het ook leuk vind. Ik loop ook niet weg voor een conflict.’
Action Type
‘Wout Faes hebben we deze week aangesproken op het feit dat het koppen onvoldoende was voor een centrale verdediger. Hij speelt nu eenmaal bij Excelsior en dus is het een feit dat hij als centrale verdediger wat meer onder druk zal komen. Dan laat je hem de beelden zien. Hier sta je niet goed, hier had je voor hem moeten komen. Hier zet je af met twee benen waardoor je het duel verliest, waarom zet je niet af met één been? Levi Garcia laten we deze week zien dat hij heel veel snelheid heeft, maar elke bal in de voeten vraagt. Waarom niet in de diepte? Waarom begin je pas te lopen als je de bal in de voeten krijgt? Er gaat veel tijd in zitten, maar je hebt een taak als technische staf om spelers beter te maken.
Dus dan gaat Marco Gentile aan de slag met de verdedigers, Harry van der Laan met de aanvallers, André Hoekstra met de middenvelders en Ronald Graafland met de keepers. Want je kunt natuurlijk wel dingen aangeven en hopen dat spelers daar dan zelf aan gaan werken, maar dat is veel te makkelijk. Je moet vervolgens wel alles aanreiken om die spelers te verbeteren. We werken ook met Action Type om spelers wat dat betreft beter te kunnen begrijpen. Ik was zelf nooit een speler die veel coaching nodig had, ik was helemaal niet zo’n type, maar je komt er wel achter dat niet iedereen hetzelfde in elkaar zit. Daar doen we dus ook wat mee.’
Specialist
‘Ik weet nog dat dit jaar in De Telegraaf stond dat Hicham Faik een specialist was vanwege zijn traptechniek. Toen hebben we hem eens bij ons binnen geroepen in de trainerskamer en hem daarmee geconfronteerd. We lezen dat je een specialist bent. Maar hoe vaak train jij eigenlijk op die specialiteit? Dat viel namelijk nogal tegen, vonden wij. Wij vonden ook dat die vrije trappen en schoten veel te vaak naast en over gingen. En de laatste weken is hij nu iedere week na de training voor zichzelf bezig met dat schot. Hicham heeft een fantastische techniek, veel inzicht en werklust, maar het zou allemaal nog veel beter worden als hij van die trap echt een wapen maakt. En je ziet dat hij door die extra training meer ontspannen is en daardoor de bal veel beter raakt. Waarom heeft Arjen Robben zo een goede trap? Die zie ik op YouTube op trainingen alleen maar naar binnen kappen en schieten.’
Trainingsarbeid
‘Ik geloof in heel veel trainingsarbeid. Ik zeg niet dat wat ik doe beter of slechter is, maar ik geloof dat je door meer trainingsarbeid een betere speler wordt. Als je fysiek sterk bent, dan zal je meer focus en scherpte hebben. Natuurlijk hebben we niet alleen trainingen van meer dan twee uur. Er zijn ook momenten dat we korter en intensiever gaan trainen.’
‘Ik geloof dat je door meer trainingsarbeid een betere speler wordt. Als je fysiek sterk bent, dan zal je meer focus en scherpte hebben’
‘Ik merk dat de jongens die hier al wat langer zitten, soms geprikkeld moeten worden. Daar vragen ze soms ook zelf om. Qua duur lijkt het misschien lang, maar het is ook een kwestie van gewenning. Je ziet dat de spelers die er vorig seizoen ook bij waren, er inmiddels aan gewend zijn. Maar nieuwe spelers hebben nog wel moeite met de trainingsarbeid. Ik weet dat de voetbalconditietraining soms zwaarder is dan de wedstrijd. De meningen daarover zijn verdeeld, er zijn ook specialisten die vinden dat die wedstrijd juist de piek in de arbeid moet zijn, maar ik geloof toevallig wel in deze aanpak. Ik denk dat je daardoor beter wordt. Ik denk dat de spelers er het beste over kunnen oordelen.’
Boetes
‘Ik ben geen trainer die als een politieagent de spelers controleert en dan met boetes strooit. Dat vind ik onzin. Het past ook niet bij mijn karakter. Ik heb te maken met volwassen mensen. Maar de groep kwam op een bepaald moment zelf met een boetesysteem. En ze voeren zelf de controle uit. Nou prima. Daaraan merk ik dat ik toch te maken heb met een volwassen groep en ervaren jongens.’
Innovatie
‘Als trainer/coach word je van alles aangereikt. Over alles zijn statistieken en data te krijgen. Ik schat in dat in de toekomst steeds meer op het individu wordt afgestemd. Voeding, training. Iedereen werkt al zijn eigen krachtprogramma af, maar uit metingen blijkt ook dat van centrale verdedigers, backs en vleugelspelers, middenvelders en spitsen op conditioneel gebied tijdens wedstrijden andere dingen worden gevraagd. Backs en vleugelspelers maken andere sprints langs de zijlijn, voor een spits ligt het ook weer anders en zo is dat ook voor andere posities. Waarom zou je ze dan aan dezelfde conditietraining onderwerpen? Daarom hebben we positietrainingen waarin we die spelers verschillend trainen op conditioneel gebied.’
‘We hebben positietrainingen waarin we die spelers verschillend trainen op conditioneel gebied’
‘Deze week stond ik op de linkerflank met mijn rechterbeen voorzetten in te draaien omdat Arber Zeneli dat ook bij Heerenveen doet. Ik doe ook bijna geen elf-tegen-elf meer. Aanvankelijk was dat omdat we gewoon niet genoeg spelers hadden, maar ik kwam er ook achter dat ik het trainen op voetbalprincipes of gewoontes ook klein kon doen. Dat vond ik wel een eyeopener. Ik denk dat je als trainer/coach altijd moet proberen om gebruik te maken van die kennis om een paar procent winst te kunnen boeken. Daarnaast is het de kunst om tegelijkertijd het evenwicht te bewaken. Alles moet namelijk wel samenkomen tijdens die wedstrijd en daar gaat het in de eerste plaats om voetbal. Dat is nog steeds leidend en niet al die zaken eromheen die je worden aangereikt.’
DAGBOEK VAN EEN WEEK EXCELSIOR
DINSDAG
10.40 Warming-up en loopoefeningen onder leiding van fysiektrainer Mario Meijer.
10.55 Groep van dertien spelers splitst zich in twee groepen. Verdedigers gaan naar binnen voor krachttraining onder leiding van Noel Cabral. De aanvallers plus middenvelders Hicham Faik en Luigi Bruins trainen op het veld met Harry van der Laan. Deze groep handelt een serie oefeningen afwerken op doel af.
11.45 Aanvallers naar binnen voor de krachttraining. De verdedigers krijgen specifieke training op verdedigen. Voorzetten vanaf de flank worden voor gegooid door Mitchell van der Gaag en Ronald Graafland, de verdedigers moeten daarbij de ballen wegwerken met hoofd of voet. Daarbij hebben ze hinder van poppen en assistent-coach Marco Gentile, die met een stootkussen het duel aangaat met de verdedigers.
12.15 Verdedigers trainen nu op de opbouw. Begint bij centrale verdedigers die de keuze krijgen om backs aan te spelen of te kiezen voor een diagonaal. Oefening wordt steeds verder uitgebreid.
12.35 Einde.
13.00 Lunch.
14.40 Start middagtraining met elf spelers en twee keepers.
14.41 Warming-up onder leiding van Mario Meijer.
14.46 Serie van drie oefeningen met sprint/hoge snelheidsloop in combinatie met afwerken. Als rust steeds een rondo.
15.15 Een vorm waarin spelers steeds moeten sprinten in combinatie met afwerken.
15.19 Positie-conditietrainingen. Vijf groepen: 1. Hicham Faik en Ryan Koolwijk, 2. Wout Faes en Jurgen Mattheij, 3. Milan Massop, Stanley Elbers en Khalid Karami, 4. Luigi Bruins, Levi Garcia, 5. Mike van Duinen. Allemaal werken ze specifieke loopoefeningen af die passen bij hun positie.
15.30 Wedstrijden op veld: 1-tegen-1 wordt daarbij uitgebouwd naar 2-tegen-2, en 3-tegen-3.
15.52 Idem: 2-tegen-2 wordt uitgebouwd naar 3-tegen-3 en 4-tegen-4.
16.08 Einde.
WOENSDAG
10.45 Warming-up onder leiding van Mario Meijer.
11.00 Rondo van 18-tegen-3.
11.15 Passen en trappen. Vorm waarbij je je eigen bal achterna loopt.
11.41 Positiespel 11-tegen-11 in smalle strook.
12.02 11-tegen-11 met tactische opdracht. Keeper schiet uit. Balbezittende partij speelt dicht op elkaar en probeert bij winnen bal de verdediging uit te spelen. Verdedigende partij heeft de opdracht om linies gesloten te houden en de passlijn af te schermen.
12.18 Individuele training: aanvallers werken af, backs en buitenspelers zetten voor. Middenvelders krijgen reactie en balvaardigheidstest waarbij het gaat om een hoge handelingssnelheid. Centrale verdedigers worden getraind op de lange pass.
12.34 Einde.
13.00 Lunch.
DONDERDAG
10.35 Video-analyse SC Heerenveen door assistent-coach Marco Gentile in de kleedkamer.
11.14 Warming-up Mario Meijers.
11.23 Kracht- en coördinatietraining op veld, afgewisseld met passen en trappen.
11.48 Trainen op snel omschakelen. Twee man proberen te scoren tegen een man met keeper, na afwerken veranderen de ploegen meteen van rol. Wordt later uitgebouwd naar 3-tegen-2.
12.20 Positiespel 9-tegen-3 steeds wisselende verdedigers.
12.44 Specifieke oefening op zonedekking met 9-tegen-9.
13.04 Individuele training: aanvallers ronden af. Backs en buitenspelers zetten voor. Verdedigers trainen op de lange pass en op wegwerken van de voorzet.
13.20 Einde.
13.30 Lunch.
VRIJDAG
10.35 Video-analyse standaardsituaties Heerenveen in de kleedkamer door André Hoekstra.
10.56 Warming-up door Mario Meijer.
11.02 Positiespel 8-tegen-2 en 9-tegen-2.
11.24 Ploeg staat in formatie op hele veld, opbouw van achteruit naar voren met afronden.
11.40 Positiespel met drie partijen van zeven spelers. 14-tegen-7 spelen op balbezit.
11.54 5-tegen-5 met keepers in strafschopgebied.
12.14 Individuele training: aanvallers werken af met Harry van der Laan. Verdedigers krijgen voorzetten van de flank en moeten de bal wegwerken met hoofd en voet.
12.38 Einde.
13.00 Lunch.
ZATERDAG
SC Heerenveen-Excelsior 0-1.
