Als het fout gaat, dan is Memphis het makkelijkste slachtoffer

De heenwedstrijd tegen Barcelona bekeek collega Süleyman Öztürk door wat hij een Memphis-bril noemt. Zijn aandacht ging niet uit naar de teams, maar hij focuste zich puur op dat ene individu. 'Wat doet hij zonder bal? Hoe loopt hij zich vrij? Welke impact heeft hij in balbezit? Ik was oprecht benieuwd hoe een van onze beste spelers zich zou houden op het allerhoogste niveau.'

Na dat duel waren de rapporteurs in de Franse media weer snoeihard voor Memphis. L’Équipe zette achter zijn naam een 3, France Football kwam tot hetzelfde oordeel. Gezien het feit dat de Lyon-aanvaller op dat moment al 1.327 minuten wachtte op een doelpunt, was dat op het eerste oog niet vreemd.

Maar door zijn Memphis-bril zag Süleyman iets anders. 'Wie Lyon-Barcelona helemaal heeft gezien, zal beamen dat Memphis een onopvallende wedstrijd heeft gespeeld. Hij speelde niet bijzonder goed, maar een zware onvoldoende? Hoe moet je uitblinken wanneer de tegenstander veel beter is en je als team bezig bent met het afstraffen van die ene fout die mogelijk een keer gaat komen? Memphis heeft geen grote kansen gemist en verzette veel werk voor het team. Hij was niet goed, maar hij was ook niet heel slecht. Ik durf het om te draaien. Mogelijk is dit juist de wedstrijd geweest waarin een nog twijfelende trainer van een topclub definitief is overtuigd.'

Memphis is een voetballer die polariseert. Goed lijkt bij hem al snel heel goed en slecht wordt al snel heel slecht. Dat maakt het lastig om nuchter de vraag te beantwoorden wat zijn niveau op dit moment is.

Want laten we eerlijk zijn: het is makkelijk om een hekel aan Memphis te hebben. Als het fout gaat, dan is hij het makkelijkste slachtoffer. Randzaken spelen daarbij een grote rol. Van de lage sokken tot de onbegrepen blik en van zijn lichaamshouding die vaak ongeïnspireerd aandoet tot zijn nachtelijke sessies op Instagram en zijn carrière als rapper. En dan hebben we het nog niet eens over zijn excentrieke kledingkeuze buiten de lijnen gehad. De hoed van Memphis is het symbool geworden van de donkere periode van het Nederlands elftal. Dat gedrag suggereert het beeld van een verwende ster die er niet het maximale uithaalt.

Wanneer dat beeld eenmaal in je hoofd zit, dan is het eenvoudig om daar op het veld bevestiging van te vinden. Het optreden van Memphis in Camp Nou is geen uitzondering op die regel. Liefst vijf keer wordt de Nederlander van de bal gezet. Zijn meest knullige moment vindt vlak voor rust plaats, wanneer hij na een uitworp van Mathieu Gorgelin met bal en al over de zijlijn loopt. In de paar minuten daarna volgen nog twee ongelukkige acties die het beeld van dit duel van Memphis bepalen: een mislukte onderschepping door een zwakke aanname en een schot dat dusdanig van richting veranderd wordt dat het lijkt op een kansloze afzwaaier. Drie keer raden waar de Franse pers in de rust over nadacht: die paar momenten die nog helder op het netvlies staan.

Ook vervelend voor Memphis: vlak voor zijn wissel in de 73ste minuut geeft hij twee mislukte passes. Het is niet ondenkbaar dat dit hem een paar punten gekost heeft in zijn beoordeling, waar de realiteit is dat hij in de hele wedstrijd slechts drie passes gegeven heeft die geen ploeggenoot bereikt hebben. Alleen vinden twee van deze ballen plaats vlak voor hij het veld verlaat, wat het makkelijk maakt om te denken dat zijn hele wedstrijd zo beroerd is geweest. 

De beste actie van Memphis verdwijnt juist snel naar de achtergrond. Toch is hij het die in de twintigste minuut hoogstpersoonlijk verantwoordelijk is voor de beste aanval van Olympique Lyon. Bij een counter schudt hij door zijn slimme positionering directe tegenstander Sergi Roberto af en wordt hij in de diepte gelanceerd. 

De Memphis van een paar jaar geleden zou in bovenstaande situatie waarschijnlijk voor eigen succes gegaan zijn, maar nu doet hij eigenlijk alles goed. Hij neemt de bal eerst mee in de loop, kapt dan naar zijn favoriete rechterbeen en dreigt om te schieten. Gerard Piqué besluit daardoor Sergi Roberto aan de binnenkant te ondersteunen.

Doordat Memphis twee verdedigers bezighoudt, komt Moussa Dembélé vrij op een ideale positie: recht voor het doel, op de rand van het strafschopgebied. Memphis heeft het gezien en speelt hem aan op zijn favoriete rechtervoet. Dembélé neemt aan en schiet naast het doel van Marc-André ter Stegen. Memphis kan niets doen aan deze misser, maar het kleurt wél de manier waarop hij beoordeeld is. Na een cruciale assist voor een belangrijk uitdoelpunt krijg je geen 2. Maar Dembélé scoort niet en dus is dit moment snel weer vergeten.

Dat Memphis in de tweede helft alsnog een doelpunt van Lyon inleidt, lijkt eveneens onopgemerkt gebleven. Hij neemt in de 58ste minuut een hoekschop kort, beweegt direct door en geeft vanaf de hoek van het strafschopgebied een perfecte voorzet op Marcelo bij de tweede paal. Dit blijkt de inleiding voor de aansluitingstreffer van Lucas Tousart. In aanloop naar de corner waaruit deze goal volgt, vervult Memphis een nuttige bijrol door Piqué weg te trekken met een loopactie in de diepte. Zo verschaft hij de opkomende linksachter Ferland Mendy de ruimte. Het zijn dit soort onbaatzuchtige acties die de groei van Memphis in Frankrijk illustreren.

Wie verder dan de oppervlakte durft te kijken, constateert dat de voetballer die zich maandag meldt bij Oranje een echte teamspeler is. Sterker, in de vijf Europese topcompetities is er niemand die dit seizoen meer doelpogingen van ploeggenoten voorbereid heeft dan Memphis.  In de Champions League scoort op diezelfde statistiek alleen Toni Kroos nog beter. Memphis heeft geleerd hoe zijn wapens in dienst kan stellen van het elftal en gunt op het veld steeds vaker de hoofdrol aan anderen.

Meeste kansen gecreëerd in vijf grootste competities

Meeste kansen gecreëerd in Champions League

Toch begint L'Equipe een artikel over Memphis na de 5-1 verliespartij met de volgende zin: 'Als hij een meer realistische perceptie had van zijn eigen prestaties, dan zou hij Bruno Genesio in de armen gesprongen zijn na zijn wissel en hem bedankt hebben voor het eindigen van zijn nachtmerrie.' Memphis reageert in datzelfde artikel vinnig op deze kritiek. 'Ik voel me als speler niet altijd gerespecteerd. Ik presteer iedere keer en ik ben mentaal sterk. Ik verdien beter dan dit en zou ieder duel moeten spelen.'

Publicitair gezien valt deze reactie van Memphis te betitelen als onhandig, maar hij heeft wél gelijk. Als er iemand is die een onrealistische perceptie verweten kan worden, dan is dat de journalist die Memphis een 2 geeft en niet de voetballer die dat oordeel overtrokken vindt.

Memphis wordt beoordeeld volgens de maatstaven van de speler die vorig seizoen qua rendement het beste jaar van zijn leven had met negentien goals en dertien assists in de Ligue 1. De realiteit is echter dat zijn rol veranderd is door de komst van Dembélé, waardoor hij minder vaak in scoringspositie komt en pas zes competitiedoelpunten gemaakt heeft. Daar staat tegenover dat Memphis meer creëert dan voorheen. Maar wanneer zijn ploeggenoten missen, zoals Dembélé tegen Barcelona, valt dat nauwelijks op.

De interlandperiode kan daarom een bevrijding zijn voor Memphis. Want van bondscoach Ronald Koeman krijgt hij de vrije rol in de voorhoede waarin hij op zijn best is en het resultaat van zijn acties - doelpunten in plaats van voorbereide kansen - voor het grote publiek niet te missen valt.