Het complete John de Jong-rapport: aankopen, verkopen en contracten bij PSV

John de Jong is al vijf jaar hoofd scouting bij PSV, wanneer zich direct na het seizoen 2017/18 een onverwachte keten van gebeurtenissen voltrekt. Technisch manager Marcel Brands maakt de overstap naar Everton en succestrainer Phillip Cocu zwicht voor een aanbieding van Fenerbahçe. PSV zit met een gigantisch probleem, onder tijdsdruk wordt de oplossing intern gezocht.

Mark van Bommel wordt een jaar eerder dan gepland doorgeschoven naar de plek van hoofdtrainer. De Jong doet de transferzomer op interim-basis. Omdat directie en rvc vinden dat hij dat goed heeft gedaan, wordt zijn tijdelijke benoeming op 1 oktober 2018 omgezet in een permanente aanstelling als technisch manager tot medio 2022.

Anderhalf jaar later verkeert PSV in een van de grootste sportieve crises uit zijn bestaan. Trainer Mark van Bommel is gesneuveld, De Jong ligt zwaar onder vuur en overweegt de eer aan zichzelf te houden. Alle reden om het complete beleid van de Hagenaar eens onder de loep te nemen.

We beginnen met het aankoopbeleid. De Jong schiet medio 2018 uit de startblokken met enkele uitstekende transfers. Knap, gezien de ad-hocsituatie die dan door het plotse vertrek van Cocu en Brands is ontstaan in Eindhoven. Denzel Dumfries en Angeliño zijn voltreffers. De een heeft PSV al een winst van honderd procent opgeleverd, de ander gaat waarschijnlijk komende zomer de deur uit en kan zomaar het dubbele opleveren van Angeliño (12 miljoen). Ryan Thomas is door een jaar vertraging als gevolg van een zware blessure nog zijn draai aan het vinden bij PSV. Hij doet het redelijk en heeft weinig gekost.

Érick Gutiérrez, de speler die De Jong haalde nadat Thomas zijn kruisband had afgescheurd, vertegenwoordigt een veel grotere investering. De Mexicaan heeft enkele momenten van klasse afgewisseld met veel matige en kleurloze wedstrijden. Ondanks zijn moeizame verblijf bij PSV staat hij er internationaal, vanwege zijn status als international van Mexico, goed op. Wanneer PSV hem verkoopt, zal het verlies niet groot zijn. Toch dreigt zijn verblijf in Eindhoven sportief op een teleurstelling uit te draaien.

Trent Sainsbury en Aziz Behich kwamen uit de koker van Mark van Bommel, maar aangezien de transfers bij PSV uiteindelijk in samenspraak gedaan worden en ook De Jong hier zijn akkoord voor gegeven heeft, horen ze ook thuis op zijn rapport. De Jong zal na het Australische fiasco niet meer zo snel groen licht geven voor spelers die hij zelf niet goed kent. Een grote uitgave werd voor hen echter niet gedaan. Duurdere investeringen als Angeliño en Dumfries zijn daarentegen uitstekend uitgepakt. De (potentiële) winst die zij vertegenwoordigen, maakt de afschrijvingen op de twee Australiërs tot een peulenschilletje. Aan de andere kant overheersen over de deals met Thomas en Gutiérrez nog twijfels, sportief en financieel.

Maar onder de streep scoort De Jong op basis van zijn eerste transferzomer een fraaie voldoende. De (aanstaande) winsten op Angeliño en Dumfries strepen de (eventuele) verliezen op anderen namelijk ruimschoots weg.

Medio 2019 is Ibrahim Afellay de eerste speler die PSV contracteert. Transfervrij, met een verbintenis hoofdzakelijk op prestatiebasis, dus financieel nauwelijks risico. Van Bommel maakt de middenvelder aanvoerder en doordat de routinier de verwachtingen die inherent zijn aan de aanvoerdersband, totaal niet inlost, draait zijn rentree uit op een veelbesproken teleurstelling.

Maar die complete nasleep valt De Jong natuurlijk niet aan te rekenen. Het dossier-Bruma wel. De Portugees staat al jaren op het lijstje van PSV, als hoofd scouting heeft De Jong de vleugelspits uitvoerig in kaart gebracht. Met een transfersom die door bonussen kan oplopen tot vijftien miljoen is hij met afstand de duurste investering die de technisch manager gedaan heeft. Daarvoor verwacht je een kartrekker, Bruma moet echter zijn uiterste best doen niet van de wagen te vallen en wanneer hij niet snel verbetering toont, zit PSV met een enorme verliespost opgezadeld.

Timo Baumgartl is met tien miljoen ook een flinke investering. Hij valt de afgelopen tijd tegen, maar heeft in de eerste maanden van het seizoen laten zien dat hij veel meer in zich heeft. In de topwedstrijden thuis tegen Sporting Portugal en Ajax trok hij verdedigend de kar, daarna viel hij ver terug. Het is nu tijd voor de Duitser om zijn ware gezicht te tonen. Hetzelfde geldt voor Ritsu Doan. De Japanner valt niet uit de toon, maar daarmee is ook alles gezegd. Onder Ernest Faber speelt hij amper.

Verder zijn Toni Lato, Olivier Boscagli en Kostas Mitroglou sportief grote tegenvallers. Financieel zijn de gevolgen van hun tegenvallende verblijf echter te overzien. Samen kostten ze PSV immers slechts drie miljoen. Vergeleken met het behoorlijke rapport over de zomer van 2018, scoort De Jong over 2019 veel minder punten.

Daarbij geldt één verzachtende omstandigheid: de onrust rond de Eindhovense club, met daarin centraal de zeer stroeve verhoudingen tussen De Jong en Van Bommel. Hierdoor werd een aantal nieuwelingen onderdeel van een koude oorlog tussen trainer en technisch manager. De casus-Lato wordt daarbij veel genoemd, maar net zo veelzeggend is het gegeven dat Timo Baumgartl in het najaar naar de directie is gestapt om zijn onvrede te uiten over de wijze waarop hij door Van Bommel werd behandeld.

Voor De Jong geldt desondanks een ondermaats rapport over 2019, vooral door het dossier-Bruma en het niet strikken van een speler die de leidersrol van Luuk de Jong kon overnemen. Dat de hiërarchie in de selectie zoek is, is mede zijn verantwoordelijkheid. Ook de timing van enkele transfers – hij begon met het aantrekken van een peperdure vleugelspits waar PSV duidelijk naar een centrale verdediger snakte – pakte niet goed uit. Een flinke onvoldoende, ondanks een belangrijke aantekening in de kantlijn.

Dan de verkopen. Door de transfer van Steven Bergwijn naar Tottenham Hotspur eind januari heeft John de Jong voor ver boven de honderd miljoen aan uitgaande deals gedaan voor PSV. Door doorverkoopafspraken, onderliggende deals met zaakwaarnemers en spelers, is het exacte bedrag dat daarvan is teruggevloeid naar de kas van PSV, lastig te becijferen. Daarom hebben we bij het beoordelen van de verkopen voor een ander systeem gekozen, met een ruime procentuele en daardoor grotere betrouwbaarheid.

De grote klappers zijn die van Steven Bergwijn en Hirving Lozano. Zij leverden PSV forse winst op, met de verkoop van de Mexicaan aan Napoli heeft De Jong zelfs de grootste uitgaande transfer aller tijden van de club op zijn cv staan, hoewel daarvan wel een flink deel afvloeide naar derden. De winsten op Luuk de Jong en Angeliño zijn in vergelijking daarbij nog klein, alleen lag er met de spits een mondelinge afspraak over een transfer in ruil voor jarenlang bewezen diensten en bevatte het koopcontract voor Angeliño een terugkoopoptie voor Manchester City.

Gastón Pereiro is uitgedraaid op een flinke verliespost. Pas nadat PSV hem uitgesloten had van deelname aan wedstrijden, leverde hij afgelopen maand 2,5 miljoen euro op. Afgelopen zomer had hij nog vijftien miljoen kunnen opbrengen. Vanwege Pereiro’s gecompliceerde entourage zou het niet fair zijn om de zwartepiet voor dit dossier volledig bij De Jong te leggen, wel mag de vraag gesteld worden of PSV zakelijk niet beter af was geweest door het spel al in een eerder stadium hard te spelen, zoals afgelopen maand uiteindelijk gedaan is. Voor een speler van Pereiro’s kaliber is een opbrengst van 2,5 miljoen immers een fooi.

Precies een jaar geleden moest PSV ook al genoegen nemen met een schijntje voor een gewaardeerde kracht. Nicolas Isimit-Mirin vertrok na drie landstitels voor een habbekrats naar Besiktas, omdat net als bij Pereiro zijn contract bijna was afgelopen. Op de transfermarkt is het zaak het ijzer te smeden als het vuur heet is.

De Jong heeft in zijn anderhalf jaar als technisch manager van PSV twee grote uitgaande transfers gedaan. Belangrijke zaken voor de club, de uitdaging die nog openligt is een klapper maken met een speler die hij als technisch manager zelf heeft aangetrokken. Nu hij bijna twee jaar in functie is, zouden de eerste kandidaten zich moeten aandienen. Met Dumfries gaat dat wel lukken: Juventus en AC Milan zijn twee van de topclubs die hem in het vizier hebben. Of mannen als Guti, Thomas en de afgelopen zomer gestrikte spelers ook winstdossiers worden voor PSV, is daarentegen zeer de vraag. De eindbalans wat betreft verkopen is geen onvoldoende, maar door een aantal openstaande twijfels ook niet overtuigend.

III: Contractzaken

De job van technisch manager behelst niet alleen het aan- en verkoopbeleid, maar ook contractzaken. Het verlengen van de juiste verbintenissen, daarmee veiligstellen van kapitaal en tegelijkertijd op het goede moment – al dan niet tijdelijk – afscheid kunnen nemen van anderen.

Als we kijken naar de afgelopen twee seizoenen, is het De Jong telkens gelukt om talenten kort na hun doorbraak langdurig vast te leggen. Mo Ihattaren tekende enkele maanden na zijn debuut in PSV 1 een nieuwe verbintenis, met de maximale loopduur voor minderjarigen (drie jaar). Dit seizoen lukte het PSV ook om Donyell Malen (tot 2024), Cody Gakpo (2023) en de inmiddels verkochte Steven Bergwijn (2023) vast te leggen. Momenteel werkt De Jong aan het binden van het Engelse toptalent Noni Madueke, alle seinen staan wat dat betreft op groen.

Het lukt PSV stelselmatig om grote talenten langdurig te binden. Daarmee verzekert de club zich van hun bijdrage op het veld, de ontwikkeling van kapitaal en een goede onderhandelingspositie wanneer het tot een transfer komt. Het enige dossier dat anders uitpakte, is dat van Zakaria Aboukhlal. De talentvolle vleugelspeler weigerde afgelopen zomer bij te tekenen omdat hij weinig perspectief op een doorbraak zag en werd verkocht aan AZ.

Een contractverlenging om vraagtekens bij te plaatsen is die van Daniel Schwaab. Hij had na vorig seizoen al besloten om te vertrekken, toen hij alsnog de mogelijkheid kreeg om voor een jaar te verlengen. Het was waarschijnlijk beter geweest om daar door te selecteren. Een ander moeizaam contractdossier is dat van Gastón Pereiro. Na eerder Marcel Brands kreeg ook De Jong maar geen vat op de Uruguayaan en zijn onberekenbare begeleider Paco Casal. Medio 2018 lukte het De Jong wel om Luuk de Jong met een contractverlenging een jaar langer in Eindhoven te houden. De beslissing om tegelijkertijd ook Jeroen Zoet te verlengen en op te waarderen in plaats van te verkopen pakte een stuk minder goed uit.

Verder besloot De Jong afgelopen zomer de talenten Dante Rigo, Joël Piroe (beiden Sparta), Armando Obispo (Vitesse) en Mauro Junior (Heracles) te verhuren. De twee laatstgenoemden hadden ook al verkocht kunnen worden, maar PSV besloot anders. Obispo en Mauro ontwikkelen zich dit seizoen uitstekend in Arnhem en Almelo en zij kunnen komende zomer als volwaardige selectieleden aansluiten in Eindhoven, zoals afgelopen Sam Lammers al deed na een succesvolle uitleenbeurt bij SC Heerenveen.

Talenten die De Jong juist permanent liet vertrekken, tonen bij hun nieuwe clubs bepaald niet het ongelijk van de technisch manager van PSV aan. Denk in dit geval aan bijvoorbeeld Mathias Verreth (Waasland Beveren), Joey Konings (Heracles), Ramon Pascal Lundqvist (FC Groningen), Albert Gudmundsson (AZ) en Nikolai Laursen (FC Emmen). Zij zijn terecht afgeschreven, waar Lammers, Mauro en Obispo hebben aangetoond dat zij het langere vertrouwen van PSV waard zijn geweest.

Tegelijk is het De Jong nog niet gelukt om Hidde Jurjus (verhuurd aan De Graafschap) en Derrick Luckassen (Anderlecht), ongelukkige aanwinsten van zijn voorganger, definitief van de loonlijst te schrappen. Een ander lastig dossier is dat van Maxi Romero. Marcel Brands spendeerde liefst tien miljoen aan de Argentijn, die dit seizoen op huurbasis bij Vélez Sarsfield lijkt te bevestigen wat menigeen in Eindhoven al een tijdje vreesde: hij is te licht voor PSV. Daarmee dreigt een forse afschrijving voor de club. De Jong kan slechts hopen het verlies op de investering van Brands binnen de perken te houden.

Al met al heeft De Jong op gebied van interne zaken over het algemeen een logische koers gevolgd. Hij wist, één uitzondering daargelaten, grote talenten telkens langdurig te binden. Ook schatte hij over het algemeen goed in welke jongelingen verhuurd moesten worden om uiteindelijk aan te haken bij PSV 1, en welke spelers het sowieso niet zouden redden. De contractdossiers Schwaab, Pereiro en Zoet zijn niet succesvol afgehandeld.

IV: Samenstelling staf

De Jong overziet de zomer van 2018 op interim-basis, het samenstellen van de nieuwe staf komt hoofdzakelijk op het bord van de nieuwe hoofdtrainer Van Bommel en algemeen directeur Toon Gerbrands terecht. Wel trapt De Jong op de rem wanneer Van Bommel voormalig VI-journalist Taco van den Velde aan zijn staf wil toevoegen. Bij hem en Gerbrands gaat het sein hiervoor uiteindelijk op rood.

In het najaar van 2019 grijpen De Jong en Gerbrands hard in met het ontslag van Van Bommel. Na het ontslag is De Jong voor het eerst leidend als het gaat om de invulling van de technische staf. Behalve Van Bommel ruimen ook assistenten Reinier Robbemond, Jürgen Dirkx en adviseur Bert van Marwijk het veld.

Merkwaardig is het besluit om keeperstrainer Ruud Hesp te laten zitten. Hij speelde begin november een negatieve rol bij de keeperssoap, doordat PSV hem wél in functie houdt, ettert die situatie door in de winterstop en vertrekt Jeroen Zoet door de zijdeur. PSV stelt echter dat Zoet desgevraagd had aangegeven dat hij geen moeite had met het aanblijven van Hesp, maar bronnen rond de doelman hebben een andere lezing.

Er wordt geopteerd de vacatures bij het eerste elftal intern op te lossen. Ernest Faber wordt interim-trainer, Adil Ramzi en Boudewijn Zenden worden de assistenten. Later komen Guus Hiddink en René Eijkelkamp erbij. Door Faber en Ramzi door te schuiven, raken twee plekken in de academie (hoofd opleiding en trainer Onder-17) onbemand. De oplossingen die PSV bij het eerste verkiest, creëren dus op andere belangrijke posten een probleem. Dit tacklet de club even later met enkele andere interim-aanstellingen. Zo hebben de oplossingen die De Jong vindt na het ontslag van Van Bommel, een groot ad-hocgehalte.

Maar het belangrijkste: de gekozen oplossingen hebben niet geleid tot een kentering van de resultaten. PSV heeft in 2020 zelfs nog geen enkele wedstrijd gewonnen. Door Faber direct tot het einde van het seizoen te benoemen, heeft PSV het bovendien niet makkelijk gemaakt voor zichzelf. Als de prestaties slecht blijven en een tweede ingreep noodzakelijk is, keert Faber met een beschadigd cv terug naar de academie. Dat komt dan op het conto van De Jong.

Faber laat duidelijk doorschemeren dat hij het geen punt vindt eerder opzij te stappen als PSV een andere trainer vindt. Gesprekken met een nieuwe coach voor de lange termijn zijn inmiddels in volle gang. Of deze kandidaat per direct beschikbaar is, is niet duidelijk.

Conclusie

De Jong liet de raad van commissarissen vorige week weten dat hij na het sluiten van de transfermarkt besluit of hij verder wil als technisch manager. De intimidatie van een kleine groep fans is hard bij hem aangekomen. Het is nu aan de Hagenaar een beslissing te nemen.

Zijn eerste transferzomer verliep prima. Qua verkopen is zijn balans alleszins redelijk, al is het de vraag in hoeverre hij die lijn kan vasthouden met het winstgevend verhandelen van spelers die door hemzelf zijn aangekocht. Als we naar contractzaken kijken, heeft De Jong het behoorlijk gedaan.

De gekozen lijn wat stafsamenstelling betreft roept echter grote vraagtekens op. Niet vanwege het ontslag van Van Bommel, dat na een serie van twaalf duels met slechts twee zeges meer dan gerechtvaardigd was. Wel door de aanstellingen ná zijn ontslag, die intern voor hiaten zorgden en niet hebben geleid tot prestaties. De mislukte samenwerking met Van Bommel heeft diepe sporen nagelaten bij PSV. De onvoldoende aankopenbalans van De Jong over dit seizoen wordt daardoor voorzien van een aantekening. Maar dat de hiërarchie in de selectie niet in orde is, komt ook op zíjn conto.

Ook zorgen de aanhoudend magere prestaties van zijn duurste aanwinsten voor een toenemende twijfel over zijn algehele rapport. Maar als we de totale balans opmaken – contracten, aan- én verkopen – valt het ingenomen standpunt van de rvc, die hem de kans wil bieden zich te revancheren voor de veelbesproken afgelopen maanden, te verdedigen.

De blik van PSV moet nu vooruit. Met het kiezen van een nieuwe trainer wacht de club een van de belangrijkste beslissingen in jaren. Het is aan De Jong of hij deze knoop wil doorhakken. Eén ding staat als een paal boven water: met een rapport met daarop ook de nodige onvoldoendes, móét deze keuze een juiste zijn.