Afgelopen zaterdagavond gebeurde er veel, toen Christian Eriksen opeens voorover viel. Ik ben iemand die heel hard van ongelukken af holt, mijn vriendin Tanja rent juist op het ongeluk af. Kijken of ze kan helpen. Ik keek naar wat ik het meest vrees: op de rug liggen met een zwijgende groep mensen om mij heen en aan hun gezichten proberen te zien of je blijft leven of niet.
Aan het einde van het jaar is er altijd even tijd en ruimte om terug te kijken. VI PRO doet dat ook en laat zich daarin leiden door jullie, de lezers. Deze vrijdag sluiten we deze kleine serie af met een van de best gewaardeerde PRO-artikelen van 2021. Daarin beschrijft columnist Nico Dijkshoorn zijn emoties over de plotselinge ineenstorting van Christian Eriksen tijdens het EK in juni en juli. In verband met de omstandigheden is deze column voor iedereen gratis te lezen.
Ik zal de stilte in het stadion niet snel vergeten. Het was een stilte die ook optreedt tijdens zonsverduisteringen. Ik herinner mij de keer dat ik midden in Frankrijk, in een tuin, met een rare bril voor mijn ogen, stond te wachten op de zwarte cirkel om de zon. Het begon te schemeren en ik stootte mijn ex-vrouw aan. ‘Hoor dan. Niks.’ De dieren zwegen, zodat ik opeens hoorde hoeveel geluid zij maakten als de zon wél scheen. Ik voelde, door het zwijgen van de vogels, sterker dan ooit hoe luidruchtig en mooi het leven was. Al die drukte, al dat gebabbel in de rij bij de supermarkt, het bestond bij gratie van de zon. Er hoefde maar iets voor die brandende bal te schuiven en het leven veranderde voor enkele minuten in een slechte science-fictionserie op Netflix.
Precies dat voelde ik en miljoenen anderen toen Christian Eriksen midden in een voorwaartste beweging uit werd gezet. Het was alsof er een schakelaar achter op zijn rug zat. Zo broos is het dus, geluk, met een leuke vrouw, dromen van een nieuw land, ooit weer teruggaan naar Denemarken om daar bij een amateurclub langzaam af te bouwen en dan, in een hoek van het veld opeens het noodlot vanuit je middenrif door je lijf voelen golven. Het is vooral het contrast tussen het orgastische geluid van Denen en Finnen, de doffe plof wanneer de keeper uittrapt, de half verstaanbare geschreeuwde aanwijzingen van de trainer en de doodse stilte nadat Eriksen in het gras is gevallen dat mij erg emotioneert.
We, ik, iedereen voelde in die verpletterende stilte, met alleen het hulpgeroep van aanvoerder Simon Kjær, hoe het allemaal zomaar klaar kan zijn. Het ene moment sta je op een markt in Portugal aan een vis te voelen en wil je tegen je vrouw zeggen dat je aan de ogen van de vis kunt zien hoe vers hij is, en het andere moment lijkt het heel even of je aluminium in je mond hebt en zak je door je knieën.
Tien minuten later word je wakker en lig je naast de kraam. Je ziet je vrouw. Twee Portugezen hebben hun arm om haar heen. Je opent je ogen extra wijd om te laten zien dat je leeft.
Dat gebeurde nu allemaal onder de ogen van de duizenden stadionbezoekers, die niet – zoals op de tv gebeurde – konden uitzoomen. Zij moeten de klappen van de defibrillator hebben gehoord. Zij die zich niet omdraaiden, probeerden aan de gezichten van de Deense spelers af te lezen hoe ernstig de situatie was. Die spelers huilden. De meesten stonden met hun rug naar een stervende en hoorden het duwen op zijn borst.
'Tijdens begrafenissen wordt tijdens het zwijgend laten zakken van de kist nagedacht over het eigen leven'
Zo werkt stilte. Het zet je aan het denken. Tijdens begrafenissen wordt tijdens het zwijgend laten zakken van de kist nagedacht over het eigen leven. Je gaat het heel anders aanpakken. Je stopt met roken, je gaat meer bewegen en je gaat je nooit meer druk maken om zinloze dingen. Vaak hou je dat een dag vol. Twee dagen later ben je alweer woedend omdat iemand zijn auto op jouw parkeerplek zet.
Dat is wat veel EK-kijkers nu met elkaar verbindt. Niet het hossen, door de straten lopen met een rare muts op je kop en het zuipen tot het ochtendgloren, maar de stilte, de plotselinge overgang van leven naar bijna dood. Nooit zaten we er zo dicht bovenop en móésten we wel kijken, of we nu wilden of niet.
Denemarken tegen Finland leek op een kermisattractie na een stroomstoring. Je zit in een botsauto en drukt je geliefde dicht tegen je aan. Je stuurt met één hand. Ze doet alsof ze bang is en drukt haar hoofd tegen je schouder. Ze gilt. Je ontwijkt een ander botsautootje en beslist, midden in een wijde bocht, dat je kinderen wilt. Een stuk of vier. Daarna wordt het zwart en sta je stil. Alles wat bewoog en alles wat geluid maakte, alles waar je gelukkig van werd, is weg.
Dat is wat ik voelde toen Christian Eriksen in het gras lag. Doodsangst. Ik vóélde het niet alleen, maar ik herinnerde het mij. Haarscherp. Mijn tweede grote beroerte, drie jaar geleden. Zes stappen vooruit zetten en de kamer om mij heen zien draaien. Op de vloer zoeken naar de ogen van Tanja. Kijken of ze in paniek is. Aan de reactie van de artsen zien dat het erop of eronder is. Een koude vloeistof je aderen binnen voelen stromen en weten: Nu ga ik dood of ik blijf leven.
Het werd het laatste, maar echt de oude word ik niet meer. Niet om het fysieke ongemak, maar omdat ik mij de stilte herinner. Omdat ik daar voelde hoe het allemaal in één seconde klaar kan zijn. Dat is waar zaterdag miljoenen mensen naar keken en dat is wat miljoenen mensen voelden. Dat ze er nog zijn en dat ze er beter iets moois van kunnen maken.
Best gewaardeerde PRO-artikelen van 2021
