De vijf voorwaarden voor de ideale Feyenoord-trainer

Giovanni van Bronckhorst had zijn beslissing te stoppen al een tijdje geleden genomen, maar koos donderdagochtend, na de overwinning op Fortuna Sittard in de kwartfinale van de beker als moment zijn besluit wereldkundig te maken. ’s Ochtends vertelde hij het zijn spelersgroep in de kleedkamer, daarna stuurde de media-afdeling van Feyenoord een persbericht de wereld in. Van Bronckhorst is klaar, nu blijkt dat de geest uit de fles is en met zijn beslissing hoopt hij het eergevoel van zijn groep te raken. Hij is al weg, voor hem hoeven ze het niet meer te doen. Wel voor de club en de supporters, te beginnen zondag met de Klassieker tegen Ajax.

Met zijn beslissing houdt Van Bronckhorst zelf de regie en verlost hij Feyenoord van een probleem. Technisch directeur Martin van Geel kan nu met een gerust hart zeggen dat hij in februari om tafel had gewild om te kijken of hij zijn trainer kon verleiden tot een langer verblijf, maar die beslissing had zeker op weerstand gestuit bij de raad van commissarissen. Nu hoeft dat orgaan niet in te grijpen, nu hoeft Feyenoord haar meest succesvolle coach aller tijden op nationaal niveau níet weg te sturen. Het ideale scenario voltrekt zich: Van Bronckhorst vertrekt straks door de hoofduitgang met zijn kin omhoog en geeft Feyenoord nu alle tijd te zoeken naar een opvolger.

Los nog van de vraag wie de zoektocht zal moeten gaan leiden, zal het grote speculeren gaan beginnen, maar interessanter is de vraag welk type trainer Feyenoord nodig heeft na de vier succesvolle jaren onder Giovanni van Bronckhorst?

I: JEUGD

Hij zal moeten kunnen omgaan met jonge talentvolle spelers

Feyenoord staat op het punt de opleiding een nog belangrijkere rol te geven in het beleid van de club. In Rotterdam ziet men ook hoe de grote concurrent Ajax spelers ontwikkelt en doorverkoopt voor bedragen die duizelen. Ooit slaagde Feyenoord er op kleinere schaal ook in, sterker: jeugd betekende ooit de redding van de club. Toen er geen geld was en een faillissement dreigde, was het Varkenoord dat Feyenoord in leven hield. Noodgedwongen kregen jeugdspelers kansen en tijd zich te ontwikkelen. Op die manier beleefden spelers zoals Georginio Wijnaldum, Leroy Fer, Stefan de Vrij, Bruno Martins Indi, Jordy Clasie, Tonny Vilhena, Jean-Paul Boëtius, Terence Kongolo, Rick Karsdorp, Terence Kongolo hun doorbraak en groeiden ze allemaal uit tot internationals en leverden ze de club ook nog miljoenen euro’s op aan transfergeld.

Juist de doorstroom van talent is de laatste jaren gestokt, of beter: ze zijn er wel, maar breken niet of nauwelijks door. Dat alles heeft ook te maken met het gebrek aan een podium - Feyenoord maakt zoals bekend geen deel uit van de voetbalpiramide – zodat jonge talentvolle spelers wedstrijden onder weerstand missen in hun ontwikkeling. Bij Ajax kregen onder anderen Frenkie de Jong, Donny van de Beek, Matthijs de Ligt, Andre Onana en Noussair Mazraoui zulke wedstrijden wel aangeboden in de Keuken Kampioen Divisie. Donyell Malen en Pablo Rosario ontwikkelden zich bij Jong PSV. Zelfs AZ en FC Utrecht bieden hun talenten die mogelijkheid om op dat niveau te acteren. Jonge spelers bij Feyenoord kunnen nu op huurbasis naar FC Dordrecht of trainen mee met de A-selectie, maar moeten wel worden ontwikkeld. De opvolger van Van Bronckhorst zal ermee aan de slag moeten, op het trainingsveld, maar tegelijk moet hij ze ook kansen durven geven.

II: TRAINING

Hij zal het voetbal naar een hoger niveau moeten brengen

In het verlengde van jeugd, ligt het type spel dat je als ploeg speelt. Onder Van Bronckhorst leerde Feyenoord wat winnen is, maar veel beter is de ploeg nooit gaan spelen. De elftallen van Van Bronckhorst staken altijd wel logisch in elkaar, met een blok van vier verdedigers en twee controleurs, Karim El Ahmadi en Tonny Vilhena ervoor, het duo spic en span dat zo agressief speelde, alle rotzooi opruimde, zodat de spelers voorin konden excelleren. Gevolg was dat Feyenoord te vaak afhankelijk was van de individuele kwaliteiten, van Nicolai Jørgensen, Steven Berghuis, Eljero Elia, Dirk Kuijt en nu al anderhalf jaar zorgt Robin van Persie voor het verschil.

Nu de laatste stopt, is het ook niet zeker wat Jørgensen, Berghuis en Vilhena komend seizoen zullen doen en Feyenoord nog moet beslissen of het Jordy Clasie overneemt van Southampton. Spelers als Eric Botteghin, Jan-Arie van der Heijden en Jens Toornstra spelen ook al jaren in De Kuip, wat zijn hun ambities? Het kan het zo maar zijn dat het elftal een jeugdig gezicht zal gaan krijgen en daarbij hoort een nieuwe trainer die een jeugdige groep aan het voetballen kan krijgen, door ze houvast te geven in de manier van spelen. Dat is vooral wat eraan ontbrak bij het Feyenoord van Van Bronckhorst. De ploeg was succesvol zonder goed te spelen, onduidelijk was en is waar en hoe Feyenoord druk wil zetten, hoe het wil opbouwen, wat de intenties zijn bij balbezit en balverlies en balbezit van de tegenstander.

Kort gezegd moet het voetbal van Feyenoord naar een hoger niveau en de nieuwe trainer in De Kuip zal bewezen moeten hebben dat hij in staat is door zijn manier van trainen een elftal goed en verzorgd te laten spelen.

III: ERVARING

Hij zal zijn spelers op een goede manier moeten managen

Van Bronckhorst presenteerde zich bij Feyenoord als een betere manager dan veldtrainer. Vooral in het kampioensjaar hield hij de kikkers in de kruiwagen en passeerde hij zelfs Dirk Kuijt, omdat hij vond dat Feyenoord met Jens Toornstra als aanvallende middenvelder beter was. Van Bronckhorst durfde beslissingen te nemen en dacht regelmatig out of the box. Vorig seizoen ging hij vlak voor de bekerfinale op trainingskamp naar Marbella, omdat hij voelde dat zijn spelersgroep daaraan behoefte had. En toen Feyenoord in het seizoen van het kampioenschap de voorlaatste wedstrijd met 3-0 verloor bij Excelsior en zodoende het kampioensfeest moest uitstellen, belde hij nog diezelfde avond alle spelers op om ze moed in te praten.

De week voorafgaand aan Heracles Almelo, hield hij de poort dicht en zorgde er zo voor dat de focus puur op de wedstrijd kwam te liggen. Zonder moeite won de club met 3-1 en werd kampioen. Van Bronckhorst had dan wel niet de ervaring van een toptrainer toen hij begon, maar liep wel mee als assistent aan de hand van Ronald Koeman en Fred Rutten en had als trainer tal van toptrainers meegemaakt, zoals Arsène Wenger, Dick Advocaat, Frank Rijkaard en Henk ten Cate. Bovendien kon hij putten uit een schat aan ervaring in het internationale topvoetbal. De nieuwe trainer van Feyenoord zal die ervaring op enige manier ook moeten hebben. Hij werkt niet bij de rijkste club, maar de verwachtingen zijn niettemin net zo groot als in Amsterdam en Eindhoven, terwijl Feyenoord de laatste jaren zelf heeft bewezen dat je niet het meeste geld hoeft te hebben om toch succesvol te zijn.

IV: UITSTRALING

Hij zal de club op een positieve manier moeten vertegenwoordigen

Nooit zeuren om spelers, nooit klagen over spelers, nooit uithalen náár spelers, tegenstanders of mensen binnen de club: een betere ambassadeur dan Giovanni van Bronckhorst zal Feyenoord niet snel vinden. Wat de trainer zei, was nooit spannend, maar op die manier vertegenwoordigde hij Feyenoord wel altijd als een gentleman. Van Bronckhorst was een trainer met wie Feyenoord overal in Europa voor de dag kon komen, een ex-speler met een geweldige staat van dienst. Zoiets telt.

Algemeen directeur Jan de Jong vatte het onlangs kort en bondig samen: Feyenoord heeft de omvang van een MKB-bedrijf, maar krijgt duizend keer meer aandacht dan alle multinationals bij elkaar. De nieuwe trainer zal het karakter en de uitstraling moeten hebben die past bij een club van het kaliber Feyenoord, een club die dagelijks in de belangstelling staat. Wat dat betreft laat van Bronckhorst een leegte achter.

V: KREDIET

Wie vooraf geen steun heeft, is snel gezien

Welke trainer straks het stokje ook overneemt van Van Bronckhorst, hij zal krediet moeten hebben bij het publiek. Wie vooraf geen steun heeft, is snel gezien. De supporters staan onvoorwaardelijk achter hun club, maar zijn niet gek. Tal van reputaties sneuvelden in de dug-out van Feyenoord, ex-spelers van de club beleefden er hoogte- en dieptepunten. Willem van Hanegem werd kampioen, maar vertrok via de achterdeur, Mario Been, binnengehaald als een verlosser, vertrok in de het holst van de nacht uit het trainingskamp in Ermelo. Leo Beenhakker maakte Feyenoord kampioen, maar stopte een jaar later toen hij geen klik meer voelde met zijn spelers en het krediet bij het publiek snel verdween. Zelfs Van Bronckhorst, toch goed voor vijf prijzen in vier jaar, ontsnapte vooral dit seizoen niet aan kritiek. Al deze trainers hadden een ding met elkaar gemeen: ze kregen net wat langer de tijd dan andere coaches, simpelweg omdat ze een streepje voor hadden bij de fanatieke aanhang in De Kuip.

WAT NU?

Giovanni van Bronckhorst heeft zijn beslissing om te stoppen nog maar net bekendgemaakt, of het grote speculeren is alweer begonnen. John van den Brom komt vrij, maar hij sprak al met FC Utrecht en is ook al meer een people manager dan oefenmeester. Jaap Stam is al aan de slag bij PEC Zwolle. Een buitenlandse coach misschien? Ooit werd de naam van de Belg Peter Maes genoemd in De Kuip, maar dat was nooit serieus. Hein Vanhaezebrouck trainde tot voor kort Anderlecht en is vrij, had een goede naam in België, maar past zo’n trainer bij Feyenoord? Welke goede trainer is überhaupt vrij?

Daarbij is het de vraag wie de nieuwe man moet gaan aanstellen. Legt Feyenoord de toekomst in handen van Martin van Geel, een technisch directeur die mede verantwoordelijk is voor het technische verval? Het kan best zijn dat de club kiest voor een overbruggingsjaar en dan valt de naam Dick Advocaat, de trainer die Feyenoord eerder al hielp als adviseur. Hij heeft de ervaring en uitstraling, maar komt op andere punten tekort. Die zou Dirk Kuijt dan wel hebben, de ex-speler die nu met wisselend Feyenoord Onder-19 traint en opgaat voor zijn diploma a-diploma.

Kuijt sprak deze week in zijn column in De Telegraaf in allemaal clichés over het trainerschap, over zijn gebrek aan ervaring en opbouw van een carrière en dat hij zelf ook nog niet weet of hij wel trainer wil worden. Maar nergens zei hij nog dat hij het níet wilde gaan doen. Dick & Dirk zou dus zo maar een optie kúnnen zijn. In Eindhoven laten Mark van Bommel en Bert van Marwijk zien dat zo’n constructie prima werkt.