Andre Onana: 'Bijna iedere uitwedstrijd zijn er wel wat racistische teksten'

‘Ik zal niet van het veld gaan als mensen racistische dingen naar me roepen. Ik heb hier in Nederland ook al zoveel naar mijn hoofd gekregen. Door van het veld te lopen, geef ik het extra aandacht. Dat wil ik niet. Er zijn dingen in het leven waarop je geen invloed hebt. Dit is er in mijn ogen één van. Ik kan het gedrag van zo’n groepje in het stadion toch niet veranderen. Als ik eerlijk ben, wordt er eigenlijk - als we uit spelen - altijd wel iets racistisch naar me geschreeuwd. Ik hoor die dingen. Al heel lang.’

De stem van Andre Onana is bedaard. In zijn ogen ligt berusting. Toen het over het spel van Ajax en zijn prestaties ging, sprak hij luid. Vol passie. Het veelvuldig lachen verraadde plezier, het vuur in zijn ogen grote trots. Maar in de week waarin het ging om Ahmad Mendes Moreira, racisme en de krachtige reactie van de Nederlandse voetbalwereld met het statement van Georginio Wijnaldum als lichtend voorbeeld voor eenieder, ontkomen we niet aan het thema. Dat willen we ook niet. We willen juist weten wat de doelman uit Kameroen vindt. Maar we zijn geschokt door zijn antwoord. Wat Mendes Moreira overkwam in Den Bosch, is allesbehalve een incident.

Als we Onana vragen of hij beseft wat hij zegt, zegt de doelman rustig: ‘Voor jou is het niet normaal, daarom schrik je. Maar voor mij is het echt normaal. Bijna iedere uitwedstrijd zijn er wel wat racistische teksten. Ik kan dat niet veranderen. Daarom zal ik sterker zijn dan racisme, ermee dealen en het het liefst negeren. Jullie willen dat het stopt, ik uiteraard ook, maar dat zal echt niet zomaar gebeuren. Nee, ook niet als je twee, drie keer van het veld loopt. Voetbal gaat niet over racisme, daarom moeten we het er niet zoveel over hebben. Voetbal verbindt, mensen en culturen. Dáár moet het meer over gaan. Natuurlijk wil ik dat het ophoudt, maar wil je mijn eerlijke mening? Racisme stopt nooit. Er zullen altijd wel wat mensen blijven die iets roepen.’

‘Ik vind het statement van Wijnaldum mooi, maar ik kan dan bijna elke wedstrijd wel van het veld lopen. Het is niet altijd makkelijk ermee om te gaan, maar als je van het veld loopt, krijgen die mensen in zekere zin toch hun zin. Dan laat je zien dat ze je raken. Ik laat het me niet raken. Natuurlijk moet er zwaar worden gestraft en moeten er maatregelen worden genomen, maar het heeft heel veel tijd nodig. Hoelang hebben we het nu al over racisme in het voetbal? Zeker al meer dan twintig jaar. Is het gestopt? Nee.’

Zwarte keepers

Volgens Onana gaat de discriminatie zelfs verder dan racistische opmerkingen. Vorige week stelde hij in een interview met RMC Sport onomwonden dat er in het voetbal geen vertrouwen is in zwarte keepers. Al doelt hij daarbij niet op Ajax, dat immers met Stanley Menzo, Kenneth Vermeer, Lloyd Doesburg en nu de Kameroener zelf tal van donkere keepers had.

‘Er zullen mensen zijn die dit niet geloven’, zegt Onana. ‘Maar ik weet waarover ik praat. Het is mijn leven, dit is mijn verhaal. Ze willen gewoon geen zwarte doelmannen. In het verleden hebben ze er slechte dingen over gehoord. Wat? Dat weet ik niet, maar ik weet wél dat clubs geen zwarte keepers willen. Drie jaar geleden sprak ik met een club, ik wil de naam niet noemen. Ze waren in mij geïnteresseerd, maar aan het eind ging het toch niet door. Ze zeiden: “Een zwarte doelman ligt hier heel gevoelig, we doen het niet”. Ik was blij. Ze wilden me niet omdat ik een slechte doelman was, ze wilden me niet omdat ik zwart ben. Ik was dus een goede keeper. Het is niet zo omdat ik nu iets zeg het de waarheid is, dit is gewoon de realiteit. Hoeveel zwarte keepers zijn er in Engeland? Of in Spanje? Of in Duitsland of Italië? Ze zijn er niet, omdat we allemaal slecht zijn, hahaha… Nee, dat is het niet. Ik lach erom, ik vind het grappig. Ik ben zwart, maar een betere doelman dan zoveel blanke keepers. Ook dit probleem zal niet snel veranderen. Uiteindelijk denk ik van wel, maar het kost heel veel tijd. In de tussentijd zal ik heel goed blijven keepen om te bewijzen dat ze ernaast zitten.’

Ballon d’Or

Volgende week maandag maakt Onana tijdens het Ballon d’Or-gala kans te worden uitgeroepen tot beste keeper ter wereld. De Kameroener zit bij de tien genomineerden, samen met onder anderen Marc-André ter Stegen, Ederson, Alisson Becker en Manuel Neuer. ‘Dat ik daartussen zit, bij de beste tien keepers ter wereld hoor, is voor mij al een prijs’, reageert Onana. ‘Volgens mij ben ik de eerste zwarte doelman die genomineerd is. Voor de gemeenschap in Kameroen is dit ook fantastisch. Zij reageerden met: Wow…. Ze zijn sprakeloos en zo trots op me. Ik heb een meeting gehad met andere donkere doelmannen in Kameroen. Daarbij heb ik ze gezegd dat als ík er kan komen, zij dat ook kunnen. Ik werk iedere dag keihard om de beste doelman van de wereld te worden. Dat is mijn droom.’

‘Jij vraagt of dit nu mijn laatste seizoen is bij Ajax, maar dat weet ik oprecht niet. Ik weet niet eens wat de uitslag van de volgende wedstrijd is, hoe kan ik dan nu iets zeggen over wat over een half jaar misschien pas gebeuren? Misschien ga ik, misschien niet. Natuurlijk heb ik een droomclub. Ik heb er al gezeten, Barcelona. Ik ben zo trots dat ik daar heb gespeeld. Zij hebben dezelfde voetbalfilosofie als Ajax, maar met Ter Stegen al een van de beste doelmannen ter wereld in huis. Ik zal hard moeten blijven werken en geduldig moeten zijn. Ik vertrouw erop dat het uiteindelijk goed komt.’

'Dat ik bij de beste tien keepers ter wereld hoor, is voor mij al een prijs. Volgens mij ben ik de eerste zwarte doelman die is genomineerd'

Dat Onana goed op weg is zijn dromen te realiseren, bewijst niet alleen zijn nominatie, maar ook zijn uitstekende spel in dit seizoen. De doelman is ontzettend blij dat hij bij Ajax is gebleven. Er was afgelopen zomer al concrete belangstelling van enkele Europese topclubs, maar een gesprek met algemeen directeur Edwin van der Sar in de winterstop maakte zijn besluit een stuk gemakkelijker.

‘In Orlando, tijdens het trainingskamp, heb ik met Van der Sar over mijn toekomst gepraat. Er waren zeker mogelijkheden voor me, Paris Saint-Germain was inderdaad een van die clubs’, bevestigt Onana. ‘Er waren meer geïnteresseerden, maar over de namen wil ik het nu niet hebben. Met Edwin heb ik een speciale band. Hij was in zijn tijd een van de beste keepers ter wereld. Ik praat veel met hem en hij adviseert me. Hij zei: “Andre, luister, voor je ontwikkeling is het echt beter als je nog een jaar blijft. Je speelt alles, op een hoog niveau en je krijgt het vertrouwen van iedereen. Dat is goed voor je. Als je dan een keer weggaat, kom je ergens nog beter en met nog meer zelfvertrouwen binnen”. Ik heb naar hem geluisterd, ook omdat hij zelf een grote carrière heeft gehad en dus weet wat goed is voor een doelman. Daar heb ik nog geen spijt van gekregen. Maar ík heb de beslissing genomen. Dat is belangrijk voor me. Als ik een foute keus maak, dan wil ik dat dat komt doordat ik degene ben die het besluit heeft genomen. Als een ander me ergens heen heeft gepusht en het is dan een foute keus, zou ik daar heel veel moeite mee hebben. Ik ben degene die beslist over mijn toekomst.’

Enthousiasme

Onana zegt dat hij dagelijks merkt dat hij de juiste beslissing heeft genomen. ‘Dat hebben de afgelopen maanden ook wel bewezen. Ik ben heel blij, we voetballen goed, we staan bovenaan, spelen topduels in de Champions League en ik word nog steeds beter. Vorig seizoen was al heel goed, maar toen keepte ik met minder ervaring. Het was waanzinnig wat we in de Champions League lieten zien, maar we waren als kinderen zo blij dat we op dat hoge niveau mochten spelen. Dat enthousiasme zag je terug in ons spel. We voetbalden onbevangen. Dat doen we nog steeds, maar dit seizoen is het toch anders. Europese topclubs houden rekening met ons, de verwachtingen zijn hoog, dus de druk is toegenomen. Maar ik weet inmiddels wat ik kan verwachten, wat ik tegen mijn verdedigers moet zeggen en hoe ik op bepaalde situaties moet anticiperen. Vorig jaar keepte ik vooral op emotie, nu is het professioneler. Ik keep volwassener.’

In de Champions League haalde Onana bijna elke wedstrijd een waanzinnig hoog niveau. Thuis tegen Lille en in Valencia was de goalie onpasseerbaar en pakte hij de meest onmogelijke ballen. In het tumultueuze en doldwaze duel met Chelsea op Stamford Bridge redde De Kat van Kameroen in de laatste minuut bijzonder fraai op een inzet van Michy Batshuayi. ‘Dat was een fantastische wedstrijd, ik heb er enorm van genoten’, lacht Onana. ‘Die tweede helft, wow, het was zo hectisch voor mijn doel. En ik was zo kalm. Dat voelde heel goed. Het kost me geen enkele moeite zo rustig te blijven als de druk toeneemt en er een storm op mijn goal afkomt. Het is wie ik ben. Ik ben kalm in mijn hoofd en ben gefocust. Dat straal ik ook uit en mijn ploeggenoten worden er ook kalmer van. Zij weten: We kunnen rustig ademhalen, want Andre staat in het doel. Het lijkt makkelijk, maar dat is het niet. Maar ik moet zo spelen. Denk je dat ik het team help als ik tegen mijn verdedigers ga schreeuwen zodra ze een fout maken? Nee. Daarom ben ik altijd dezelfde.’

‘Ik zeg geregeld tegen Quincy Promes dat ik weet dat als wij doelpunten voorkomen, ze voorin de goals zullen maken. Hij noemt me The Saviour (De Redder, red.), haha. In dit team ben ik op het veld een van de leiders, dat brengt druk mee, maar dat maakt mij niets uit. Wát er ook gebeurt, de jongens zullen me altijd vol zelfvertrouwen zien. Als ik de eerste ben die in paniek raakt, dan raakt het hele team in paniek. Dat mag dus nooit gebeuren.’

Op Stamford Bridge gebeurde voor Onana iets geks. Na de rode kaarten voor Daley Blind en Joël Veltman wist hij niet hoe Ajax moest gaan spelen. ‘Dit was voor mij de eerste keer. Met negen man, hoe moeten we dat doen?, vroeg ik aan de trainer. Want als we gewoon zouden blijven staan, zouden we worden geslacht. Hij zei: “Andre, we gaan spelen met vier verdedigers en een ruit op het middenveld”. Dat werkte. We hebben 25 minuten met negen man gespeeld. In zo’n bizar duel is 4-4 in een uitwedstrijd geen slecht resultaat. Die redding in de laatste minuut, ik weet niet hoe ik het heb gedaan, maar ik weet wél dat het ons een punt opleverde. En ik denk dat dit punt ervoor zorgt dat we eerste worden in onze groep en ons kwalificeren voor de volgende ronde.’

Matthijs en Frenkie

Bang dat het na het zo succesvolle en bewierookte vorige seizoen nu minder zou gaan, is Onana nooit geweest. Dat Ajax de prestaties, geregeld met champagnevoetbal, nationaal en internationaal voortzet, is voor de keeper de bevestiging van wat hij al voorvoelde. ‘Natuurlijk, Matthijs de Ligt, Frenkie de Jong en Lasse Schöne gingen weg, maar het grootste deel van de ploeg bleef intact. Het hart bleef. Luister, als een goede keeper of een veelscorende spits vertrekt, heeft het team een groter probleem. Matthijs en Frenkie worden heel grote voetballers, ik ben heel blij voor hen dat ze bij Juventus en Barcelona zitten, maar in een elftal zijn ze wat makkelijker te vervangen. Joël Veltman doet het fantastisch en Lisandro Martínez op het middenveld ook. Ik vind ons nu zelfs beter dan vorig seizoen. Met dit team durf ik overal naartoe, voor geen enkele ploeg zijn we bang. We willen altijd aanvallen, maar als we alleen moeten verdedigen, dan doen we dat.’

‘Als we vorig seizoen de bal niet hadden, was dat een probleem. Nu niet meer. We zijn letterlijk sterker en hebben allemaal meer ervaring. Het is alsof we iets nieuws hebben toegevoegd. Kracht. We zijn krachtiger. Toen we naar Chelsea gingen, stond het na zestig minuten 1-4 voor ons… Snap je wel hoe goed we waren? We vochten met hen in hún huis, gingen mee in het hoge tempo en voelden de druk. Ik stond in het doel en dacht: Wow, wow, wow, wat gebeurt hier? Dat is dus het niveau dat we met dit team kunnen halen. En met negen man toonden we karakter, we hebben de wereld laten zien waar Ajax voor staat. We vielen aan en maakten bijna nog de winnende treffer.’

'Die tweede helft op Stamford Bridge, wow, het was zo hectisch voor mijn doel. En ik was zo kalm. Dat voelde heel goed'

Dat het woensdag zonder de ervaren Veltman en Blind voor hem lastiger wordt in Lille, beseft de doelman. ‘We zullen ze missen, maar we hebben veel vertrouwen en zullen ook in Lille spelen om te winnen. Het maakt niet uit wie we opstellen, iedereen in het team weet wat hij moet doen en waar we voor spelen. We willen naar de volgende ronde, dat moeten we dus realiseren. Op de Ajax-manier. Aanvallen, maar ook door heel goed te verdedigen.’

Recordkoers

In de Champions League ligt voor het Ajax van nu de grootste uitdaging. De Eredivisie is dat toch een stuk minder. In wedstrijden tegen Feyenoord en FC Utrecht haalde de ploeg van Erik ten Hag een heel hoog niveau.

En als dat niet het geval is, dan winnen de Amsterdammers meestal toch nog vrij eenvoudig. Het thuisduel met Heracles Almelo was daar afgelopen zaterdag weer een voorbeeld van. De Tukkers konden Ajax aardig bijhouden in de eerste helft, maar toen na de rust de ruimtes wat groter werden, liep de koploper simpel uit naar 4-1. Ajax verloor nog niet in de Eredivisie en scoorde in veertien duels al 47 keer. De titelverdediger ligt in alles op recordkoers. ‘Ja, in de Eredivisie zijn we dit seizoen meestal veel beter dan de tegenstanders’, bevestigt Onana. ‘Dat laten we bijna iedere week zien. We staan ver voor op de concurrentie. En het is pas november. Het is de nieuwe realiteit. Maar wij zullen er niet laconiek door worden. We zijn allemaal professionals. We willen alles, we willen geschiedenis schrijven. Daar moet je prijzen voor winnen. Dat is namelijk wat mensen onthouden. Ons mooie voetbal ook, maar prijzen winnen is waar het om gaat. Iedereen weet toch wie vorig seizoen de Champions League heeft gewonnen.’

Ajax niet, terwijl het de finale van het miljardenbal wél had moeten spelen. Begin in Amsterdam over de thuiswedstrijd tegen Tottenham Hotspur en de pijn is nog voelbaar. Die halve finale waarin het team van Ten Hag een 2-0 voorsprong weggaf, zal nog heel lang een open zenuw blijven. Die laatste seconden in de zesde minuut van de blessuretijd waarin het 2-3 werd, zal niemand ooit vergeten. Onana zeker niet. De keeper kreeg publiekelijk veelvuldig de schuld, omdat door zijn tijdrekken er juist extra tijd bij kwam. ‘Het was een van de moeilijkste momenten in mijn leven. Het stond 2-2 en we wisten niet wat we moesten doen. Aanvallen of verdedigen? Wat had ik moeten doen? Het is de ervaring waar ik het net over had. Wij werden zwakker, zij sterker. Zij speelden de lange bal en wij verloren in die slotfase elk duel. Moet ik de bal dan snel in het spel brengen? Nee, helemaal niet. Ik wilde ’m zo lang mogelijk bij me houden, we moesten tijd winnen. Eigenlijk hebben we eigenlijk goed gedaan, tot die allerlaatste seconde. Dat wij de finale niet haalden, betekende dat het nog niet voor ons was weggelegd. Ik heb veel kritiek gekregen, maar zou het nu wéér zo doen. We hadden namelijk geen controle meer.’

Als we stellen dat de doelman die kritiek inmiddels ver voorbij is en zowel nationaal als internationaal louter nog lovende commentaren krijgt, zegt Onana: ‘Nee, niet echt, hoor. Ik heb nog steeds het gevoel dat als we verliezen, ik de schuld krijg. Dat is de realiteit. Een paar weken geleden nog liep ik in Amsterdam toen er een groepje mannen naar me toe kwam. “Door jou hebben we veel geld verloren”, zeiden ze. ‘Ik heb niks teruggezegd. Maar ik was met vrienden en zei tegen hen: "Wow, dat is dus het enige dat ze van mij herinneren." Ik vond dat confronterend. Jij zegt dat het slechts een kleine groep is, we zullen zien hoe ik word herinnerd. Maar het is zoals ik al eerder zei: er gebeuren nu eenmaal dingen waarop je geen invloed hebt. That’s life.’