Zo speelt het Ajax van Erik ten Hag

'De speelwijze proberen we continu door te ontwikkelen. We hebben er in de voorbije jaren gericht aan gewerkt, maar je moet altijd scherp zijn. De vijand slaapt echter nooit. Wij moeten ze voor blijven. We denken vooruit.'
Erik ten Hag in augustus 2020

Bij het aanstaande tweede officiële landskampioenschap van Erik ten Hag gaan de gedachten logischerwijs terug naar die vorige triomf in 2019. Hoewel ook dat elftal nadrukkelijk zijn stempel droeg, werd die ploeg nadrukkelijk gedragen door de individuele klasse van Andre Onana, Matthijs de Ligt, Daley Blind, Frenkie de Jong, Hakim Ziyech, Donny van de Beek en Dusan Tadic. De huidige dominantie in de Eredivisie hangt veel meer op het collectief. Bijna elke sleutelspeler is een deel van het seizoen weggevallen en toch heeft Ajax de concurrentie op grote afstand gezet. Dat valt niet los te zien van de duidelijkheid die de speelwijze van Ten Hag biedt.

In deze tactische longread duiken we daar tot in detail in. Aan de hand van dertien spelprincipes en videobeelden maken we de invloed van Ten Hag op dit elftal zichtbaar.

Verdedigen

Vanwege de enorme doelpuntenproductie en offensieve spelintenties wordt de kracht van Ajax al snel gezocht in het aanvallen. Helemaal omdat de defensie voor de winterstop nogal eens wankel heeft geoogd. Toch valt er een sterke casus te maken dat Ajax deze officieuze landstitel voor een belangrijk deel te danken heeft aan de verdedigende organisatie.

- Geen ploeg verovert zo vaak de bal in het laatste derde als Ajax

- Geen ploeg staat zo weinig passes per defensieve actie toe als Ajax

- Geen ploeg geeft zo weinig doelpogingen weg als Ajax

- Geen ploeg heeft zo weinig tegentreffers als Ajax

Waar dergelijke cijfers twee jaar geleden nog deels te verklaren vielen door de klasse van Onana, De Ligt, Blind en Tagliafico, heeft Ajax dit keer achterin alle mogelijke personele problemen gehad. Van de dopingschorsing voor Onana tot de langdurige afwezigheid van Noussair Mazraoui en van de verkoop van Sergiño Dest tot de huidige zware kwetsuur van Blind. Zelfs de stabiele factor Tagliafico heeft door een blessure topwedstrijden tegen AZ en PSV gemist. Ajax heeft met Jurriën Timber, Devyne Rensch en Perr Schuurs drie verdedigers ingezet die bezig zijn aan hun eerste seizoen als basiskracht in de Eredivisie. Voor de defensie staat met Ryan Gravenberch een pion waarvoor hetzelfde geldt.

Dat Ajax van deze puzzelstukjes de beste defensieve ploeg van de Eredivisie gemaakt heeft, valt niet los te zien van de vastigheden die Ten Hag heeft ingebracht.

Spelprincipes daarbij de basis. Ten Hag heeft dit zelf in 2018 uitgelegd: 'Het zijn bepaalde patronen, waar we nu ook tijdens de trainingen aandacht aan besteden. We willen de spelers handvatten geven, zodat we optimaal kunnen variëren in de speelwijze.' Om daar in hetzelfde gesprek op terug te komen. 'Het inslijpen van patronen, van automatismen, spelers vertrouwd laten raken met onze spelprincipes, hoe we willen spelen. Dominant. Attractief.'

Ten Hag onderhandelt niet over de strategische uitgangspunten (spelprincipes) die dit dominante voetbal moeten garanderen, maar is flexibel in de tactische toepassing (formaties, type spelers). 'De kwaliteiten van de spelers bepalen de speelwijze', aldus Ten Hag. 'Eén systeem is in het huidige voetbal sowieso niet meer van toepassing, die tijd ligt ver achter ons. Het draait in het moderne topvoetbal om spelopvattingen bij balbezit, bij balverlies en in de omschakeling. En daarin moet je ook kunnen variëren.'

Juist defensief is Ajax daarin dit seizoen extreem dwingend gebleken. De momenten waarop tegenstanders in de Eredivisie lucht hebben gekregen, zijn op de vingers van een hand te tellen. Aan het begin van het seizoen met tien man tegen Sparta Rotterdam en Vitesse, de tweede helft tegen Feyenoord en de slotfase van het uitduel met AZ. In alle andere duels heeft Ajax het balbezit zwaar gedomineerd. Wat niet in de laatste plaats komt door de vier defensieve spelprincipes.

1. Scherm de as af

De grootste verdedigende kracht van Ajax is het vermogen om de as af te schermen. Het is fascinerend om de duels van de Amsterdammers door die bril terug te kijken. Zelfs in een over het algemeen matige wedstrijd zoals het recente bezoek aan SC Heerenveen is dit aspect van een uitzonderlijk hoog niveau.

Dat begint al met zoiets simpels als de positionering van Sébastien Haller in bovenstaande situatie. De spits stelt zich zo op dat Ajax de gewenste pass uitlokt: richting de opbouwend niet geweldige Jean-Paul van Hecke. Zodra die aanneemt, sprint David Neres diagonaal richting de andere centrale verdediger zodat die niet aangespeeld kan worden.

Het vervolg van dat drukmoment is typerend voor Ajax. Omdat Davy Klaassen als schaduwspits zoals altijd de eerste aanspeeloptie van de tegenstander in de as opvangt. In dit geval is dat spelmaker Joey Veerman. Afhankelijk van de situatie stapt bij Ajax dan een van de twee controleurs door om de andere optie in het centrum te dekken. In dit geval is dat Gravenberch die doorgaat op Schöne. De vrije man voor Heerenveen is de linksachter, maar die is door de wijze van druk zetten niet te bereiken. Gevolg is snel balverlies van Heerenveen met een riskante pass door het midden.

Zo is dat eigenlijk het hele seizoen gegaan voor Ajax. Tegenstanders worden tot in de eigen zestien opgejaagd door een buitenspeler die naast de diepe spits komt. De middenvelders worden vastgezet met mandekking, waardoor een moeilijke pass naar de back vaak de enige optie is. In de Eredivisie heeft niemand daar een antwoord op. Ajax heeft het vermogen om matige voetballers matig te laten spelen. Doordat deze spelers nooit tijd en ruimte hebben om te handelen.

‘Om rust te krijgen, moet je de bal ook even hebben. Die tijd krijg je tegen Ajax nooit’, verzuchtte SC Heerenveen-trainer Johnny Janssen onlangs in ons Youtube-programma.

Na 2,5 jaar onder Ten Hag is dit principe zo ingeslepen dat de spelers dit op het veld zelf kunnen herkennen en uitvoeren. Wat Ajax in dit geval doet met de rechtsbuiten naar een centrale verdediger en de linksmid die doorstapt, kan ook met een linksbuiten naar een centrale verdediger en de rechtsmid die doorstapt. Of zoals tegen de driemansdefensie van Vitesse met zowel de rechtsbuiten als linksbuiten.

Ajax beheerst zelfs een variant waarbij de spits en schaduwspits de controlerende middenvelders van de tegenstander opvangen. Dan jagen beide vleugelspitsen, zoals in bovenstaande situatie, door naar het centrum. Tegen Liverpool hebben de Amsterdammers met de punt naar achteren op het middenveld defensief iets vergelijkbaars gedaan. Dergelijke flexibiliteit in toepassing is waar Ten Hag waarschijnlijk op doelt als hij stelt dat de pressing van Ajax aangescherpt en verbeterd is. 

2. Maak de ruimtes klein

Een voorwaarde om tegenstanders geen rust te geven, is het klein maken van de ruimtes. Compactheid, zoals Ten Hag dat zelf noemt. Compactheid bevat twee elementen: de lengte en de breedte van het veld. Op beide gebieden moet Ajax uitblinken om zijn pressingstijl met succes uit te voeren.

Ten Hag hanteert namelijk een variant die van zoneverdediging overgaat naar mandekking. Ajax organiseert zich vanuit zijn 4-2-3-1 in eerste instantie vanuit vaste posities. Zodra druk op de bal ontwikkeld wordt, moeten tegenstanders die mogelijk aanspeelbaar kunnen worden echter gedekt worden. Die dynamiek begint bij Ajax, zoals beschreven, vaak met een buitenspeler die naar het centrum jaagt. Dat betekent dat de vleugelverdediger die hij achterlaat dan de vrije man wordt bij de tegenstander. De back van Ajax moet die overnemen als hij aangespeeld wordt. Dat is alleen mogelijk wanneer die afstand te overbruggen is.

In deze speelwijze wordt vooral van de spelers in de laatste lijn extreem veel gevraagd. Zij mogen niet bang zijn om met enorme ruimtes in hun rug te spelen. Zoals ze eveneens geen angst mogen hebben om hun positie te verlaten om tijdens een drukmoment een specifieke tegenstander op te vangen.

3. Ontwikkel hoog druk aan de zijkant

Dankzij de pressingstijl met buitenspelers die richting het centrum jagen, lukt het Ajax vaak om tegenstanders naar de zijkant te lokken. Daar is het door de beperking van de zijlijn en achterlijn relatief eenvoudig om hoog druk te ontwikkelen. 

Bovenstaand moment tegen FC Groningen is daar een voorbeeld van. Na een pass op de rechtsback is terugspelen op de doorgeschoven rechter centrale verdediger de enige realistische optie vooruit. Voor Dusan Tadic en Haller is het afschermen van die passlijn voldoende om een terugspeelbal af te dwingen. Flink doorjagen van Haller op de doelman is dan al genoeg voor een wilde lange bal en een makkelijke herovering.

4. Loop achteruit bij ontbreken druk

Ajax heeft ook een vangnet voor de momenten waarop het niet lukt om te jagen. Zodra een tegenstander tijd en ruimte heeft om een pass te geven, loopt de defensie achteruit. Zodat het elftal zich opnieuw kan organiseren. Juist in deze fases is de duelkracht van spelers als Tagliafico, Lisandro Martínez en Edson Álvarez waardevol. Zij maken het voor Ajax mogelijk om wanneer nodig ook op eigen helft succesvol te verdedigen.

Omschakelen van verdedigen naar aanvallen

Omschakelen, omschakelen, omschakelen: daar ging het over tijdens het eerste trainingskamp met Erik ten Hag. Toen hij FC Utrecht inruilde voor de hoofdstad, stonden de Domstedelingen bovenaan in het percentage goals binnen vier passes na balverovering. Ajax stond in de middenmoot. Tot verwondering van Ten Hag. 'Terwijl dat vaak de momenten zijn dat je kunt scoren. Vooral voor Ajax, tegen gesloten defensies. Natuurlijk kan het niet altijd. Als de tegenstander goed staat en de restverdediging op orde heeft, moet je op balbezit spelen. Maar als ze niet goed staan, moet je direct profiteren en de tegenstander pijn doen.'

Het Ajax van nu is op dat vlak doelgerichter geworden. Bij balwinst zijn twee spelprincipes duidelijk terug te zien.

1. Zoek diepte achter laatste lijn

Het eerste wat opvalt bij een verovering is de vele beweging bij Ajax voorin. Voor spelers als Antony, David Neres, Dusan Tadic en Brian Brobbey is het een tweede natuur om dan de ruimte achter de defensie te zoeken. Terwijl Davy Klaassen steevast snel aansluit vanuit het middenveld. In zijn Utrecht-tijd heeft Ten Hag daar het volgende over gezegd bij De Voetbaltrainer. 'Als een spits de ruimte benut achter de defensie, kan hij wellicht met een pass worden gelanceerd. Maar kan dat niet, dan verwacht ik toch dat hij die loopactie maakt. Op die manier neemt hij vaak een of twee verdedigers mee en rekt hij het veld in de lengte uit. Daardoor ontstaat er onder de spitsen meer ruimte om te voetballen.'

Ten Hag stimuleert dit soort loopacties met oefeningen waarin Ajax binnen een bepaalde tijd na verovering moet scoren. Niet zonder enig effect. Ajax heeft dit seizoen vijf keer binnen vier passes na balwinst gescoord. Van de topclubs scoren alleen AZ en PSV op dat vlak beter.

2. Verplaats het spel

Verplaats het spel is een tweede spelprincipe dat bij Ajax terug te zien is bij balwinst. De beslissende tweede treffer in de uitwedstrijd tegen AZ is daar een schoolvoorbeeld van. Na een inworp op de rechterflank staan beide ploegen richting die kant georganiseerd. Zodra Ajax het duel om de afvallende bal wint, verplaatst Ryan Gravenberch het spel richting de andere flank. Die actie vormt de prelude van de rake kopbal van Davy Klaassen die op deze uitbraak volgt.

Omschakelen van aanvallen naar verdedigen

Over omschakelen gesproken. Vanaf zijn eerste dag is Ten Hag obsessief bezig geweest met de organisatie van Ajax bij balverlies. Om net als in de periode onder Peter Bosz steeds de bal binnen een paar tellen weer terug te kunnen hebben. 'We zijn daar ook nog altijd heel gericht mee bezig', vertelde Ten Hag daar tijdens 2018/19 over. 'Om op elk moment goed in de organisatie te staan om ook te kunnen pressen. In topvoetbal moet je die momenten herkennen, want de snelheid ligt hoog, dus dan komt het ook op anticiperen aan. Aan de bal willen we graag positiewisselingen, om de tegenstander ook in verwarring te brengen. Maar dan is het ook zaak om snel goed in positie te komen als je de bal verliest. Daarin hebben we in de laatste weken wel een aantal stappen gemaakt. Maar het kan altijd beter.'

Uit het gedrag van Ajax bij balverlies zijn twee onderliggende spelprincipes te herleiden.

1. Zet direct druk op de bal

Ajax zet na balverlies in eerste instantie direct druk op de bal. Dat gebeurt met maximale inzet en overtuiging. Het belangrijkste element bij dit spelprincipe is dat de organisatie bij balbezit al goed staat. Zodat bij balverlies meteen vanaf verschillende kanten druk ontwikkeld kan worden. Hoewel Ajax veel ruimtes weggeeft, is het feit dat het slechts twee tegendoelpunten uit counters gekregen heeft een indicatie dat dit onderdeel meestal uitstekend op orde is.

2. Bescherm de as

Een tweede principe dat Ten Hag er duidelijk ingeslepen heeft, is dat de as beschermd wordt. Dit is vooral zichtbaar op momenten dat tegenstanders zich onder de eerste druk van Ajax uit hebben gespeeld. Dan wordt de focus verschoven van massaal druk ontwikkelen op de bal naar het beschermen van de as.

Bovenstaand moment tegen FC Groningen is daar een voorbeeld van. Hier zet Ajax direct na balverlies tegen de zijlijn fanatiek druk naar voren. Waarbij zelfs linksachter Nicolás Tagliafico fanatiek participeert tot op de achterlijn van Groningen.

Na een succesvolle lange pass ziet de organisatie van Ajax er in bovenstaande situatie zorgwekkend uit: een vier-tegen-vier-situatie in grote ruimte dreigt. De druk vooruit is vanaf dat moment voorbij. In plaats daarvan proberen de drie overgebleven verdedigers dicht bij elkaar te komen. Om zo een pass door het midden moeilijk te maken, de aanval te vertragen of een bal naar de zijkant af te dwingen. 

Hier levert dat Ajax succes op via een onderschepping van Jurriën Timber. Dat het uiteindelijk drie spelers zijn die het centrum afschermen, is niet toevallig. Opvallend vaak komt Ajax in die organisatie uit na een counter. Waarschijnlijk is dat het minimale aantal dat nodig is om rond de zestien het centrum effectief te kunnen verdedigen. Zoals het ook geen willekeur zal zijn dat Ajax in de opbouw vaak in een structuur komt met drie man achterin en één ervoor. Dat is ook de minimale structuur die de ploeg nodig heeft om uitbraken te stoppen.

Bovenstaand gifje van Antony is een goede samenvatting van Ajax in het omschakelen van aanvallen naar verdedigen. Eerst zet de Braziliaan in een volle sprint aan om zijn directe tegenstander onder druk te krijgen. Daarna neemt hij in het centrum positie in om rugdekking te kunnen geven in het vervolg van de aanval. Dat zelfs jonge buitenspelers bereid zijn om dit soort vuile meters te maken, staat symbool voor dit Ajax.

Dat blijkt ook uit bovenstaande statistieken. Waar Antony bijna op alle indicatoren minder scoort dan zijn creatieve voorganger Ziyech troeft hij hem af qua veroveringen. Deze data zijn meteen de aankondiging voor het aanvallende gedeelte. Ajax is ten opzichte van eerdere jaren minder creatief en frivool, maar compenseert dat in de Eredivisie met een sublieme teamorganisatie en effectiviteit op de beslissende momenten.

Aanvallen

Ten opzichte van eerdere jaren zijn in het aanvallen bij Ajax duidelijke verschuivingen zichtbaar. Dat gebeurt vanuit spelprincipes die ongewijzigd zijn gebleven.

1. Creëer een overtal in de opbouw

Het eerste spelprincipe is vooral zichtbaar op momenten dat de doelman de bal heeft en de opbouw vorm moet geven. Dan probeert Ajax een overtal te krijgen ten opzichte van de tegenstander. Wanneer die met een spits druk geeft, dan heeft Ajax genoeg aan twee centrale verdedigers. Komt de opponent met twee man, dan kan een van de middenvelders uitzakken in de laatste lijn. Ajax is redelijk extreem in zijn intenties om net zolang spelers naar achter te schuiven tot toch een korte pass gegeven kan worden. Soms staan zelfs beide vleugelverdedigers op de achterlijn om een opbouw mogelijk te maken.

Toch demonstreert juist dit spelprincipe dat Ten Hag in de toepassing flexibel is. Sinds de komst van Sébastien Haller aarzelt Ajax niet om onder hoge druk soms de lange bal te hanteren. De targetman wint 4,7 luchtduels per 90 minuten. Voorgangers als Lassina Traoré en Klaas Jan Huntelaar komen niet eens tot de helft daarvan. Deels illustreert dat de kopkracht van Haller en deels het feit dat Ajax niet bang is om dat wapen te benutten. Vooral tegen opponenten die hoog druk willen zetten, maakt dit de ploeg van Ten Hag veelzijdiger.

2. Creëer een overtal in de as

Hoger op het veld draait het Ten Hag vooral om controle in het centrum. Daar heeft Ajax vaste vuistregels voor. Zoals dat de flanken vaak maar door één speler bezet worden. Houdt een buitenspeler het breed, dan versterkt de back aan die kant het middenveld aan de binnenkant. Omgekeerd geldt hetzelfde: zoekt een buitenspeler het centrum op, dan zorgt juist de vleugelverdediger voor breedte. Gevolg hiervan is dat Ajax altijd veel spelers in de as heeft om mee te combineren.

Ten opzichte van de voorgaande seizoenen is Ajax in de toepassing hiervan nog flexibeler. 'We hebben nog meer dynamiek in onze opbouw. In ons aanvalsspel hebben we gecreëerd dat we nog meer bepaalde zones kunnen overloaden', aldus Ten Hag daarover bij Ajax TV (zie onder voor hele video). 'Waardoor we moeilijker af te stoppen zijn en meer kansen creëren. We worden op die manier onvoorspelbaarder.'

Het lijkt erop dat je één of meerdere social media-scripts op VI.nl hebt uitgeschakeld. Daarom worden er geen social posts of liveblogs geladen. Wijzig hier je instellingen.

Die onvoorspelbaarheid is voor Ajax een positief neveneffect van het vertrek van sterkhouders als De Jong en Ziyech. In de periode van De Jong was hij bijna altijd de middenvelder die links van de centrale verdedigers kwam om de opbouw vorm te geven. Zoals Ziyech in de aanval de man was die vanaf rechts met dribbels en steekpasses voor versnellingen zorgde. Omdat een directe vervanger voor hen niet te vinden is, worden die taken nu onder meerdere spelers verdeeld.

De wisselwerking tussen Edson Álvarez en Ryan Gravenberch op het middenveld is daar een voorbeeld van. 'Nu zie ik potentie in het duo Gravenberch en Álvarez', heeft Ten Hag daar in de voorbereiding al over gezegd. 'De balans moet goed zijn. We hebben een speler nodig die de balans bewaakt op het middenveld. Met Blind hebben we een spelmaker achterin staan en ook daar moet balans zijn. Álvarez is tactisch zeer sterk. Gaatjes dichten, ballen afpakken. Gravenberch en hij passen bij elkaar. Álvarez is niet de man van de briljante ingeving, maar dat verwacht ik ook niet. Hij moet ervoor zorgen dat we niet kwetsbaar zijn voor counters en hij moet onze pressing leiden. In het centrum hebben we veel voetballend vermogen. Álvarez kan prima mee, maar brengt niet de creativiteit.'

Deze combinatie is pas gaan werken vanaf het moment dat Gravenberch geleerd had om variatie te krijgen in zijn positionering. Door niet altijd de bal te komen halen in de laatste lijn, maar soms juist ook naar voren te bewegen. Dan kan bijvoorbeeld Álvarez in de laatste lijn komen en worden tegenstanders voor keuzes gesteld. Ze kunnen niet steeds reageren op hetzelfde trucje, maar hebben te maken met een team dat op verschillende manieren in de gewenste veldbezetting terecht kan komen.

De bekerfinale (zie bovenstaande video-analyse) is een goed voorbeeld van deze dynamiek bij Ajax. Vanwege het systeem van Vitesse is het voor Ten Hag in dat duel interessant om Gravenberch verder naar voren te schuiven. Tagliafico blijft als linksback juist wat meer achter om de druk van Vitesse uit te nodigen. Álvarez kan op zijn beurt daardoor in de rol spelen waarin hij op zijn sterkst is: als puinruimer voor de defensie.

Het doorschuiven van Gravenberch is een van de twee manieren waarop Ajax dit seizoen - in de terminologie van Ten Hag - nog meer bepaalde zones is gaan overloaden. De positionering van de vleugelverdedigers is een tweede. Die worden opvallend vaak zonder bal een soort vijfde aanvaller, naast de buitenspelers, nummer 10 en spits.

Bovenstaand moment met Devyne Rensch tegen ADO Den Haag is daar een voorbeeld van. Waar de back aan het binnenkant in het verleden voor Ajax vooral een versterking voor het middenveld geweest is, zorgt Rensch er in dit geval voor dat de linksback van ADO moet kiezen tussen hem of Neres.

Tijdens de uitzege op Lille heeft Ajax dit seizoen misschien wel de beste toepassing van de flexibliteit in het positiespel laten zien.

Bovenstaande situatie typeert het wedstrijdbeeld in Frankrijk. Ajax tikt met de drie man achterin rond, wachtend op de momenten dat Lille besluit om te gaan jagen. De vaste structuur met drie spelers achterin en één kort daarvoor is daarbij duidelijk te zien.

Via beide flanken toont Ajax een andere variatie om vanuit deze structuur tot kansen te komen.

Op rechts is vooral bovenstaande veldbezetting terug te zien. Rechtsback Devyne Rensch positioneert zich aan de binnenkant en Antony staat tegen de zijlijn geplakt.

Op links is die rolverdeling meestal omgekeerd. Tagliafico staat daar tegen de zijlijn en David Neres is juist aan de binnenkant te vinden.

Die dynamiek lijkt zowel ingegeven door de specifieke wapens van Ajax als de zwakke punten van Lille. De Fransen spelen rechts centraal in de defensie met José Fonte. Indien het Ajax lukt om op links Tagliafico vrij te spelen, dan kan hij Neres wegsteken in de rug van Çelik. Waarop een sprintduel kan volgen tussen Neres en de 37-jarige Fonte. Op de andere flank heeft Lille met Reinildo een linksback staan die kwetsbaar is. Dan is het aantrekkelijk om Antony aan de zijkant in een-tegen-een-duels te brengen.

Waarschijnlijk doelt Ten Hag op dit soort tactische details wanneer hij zegt dat Ajax onvoorspelbaarder geworden is. Tegelijkertijd moet opgemerkt worden dat deze variatie onvoldoende geweest is om oplossingen te vinden in de cruciale Europese wedstrijden tegen Atalanta Bergamo en AS Roma.

3. Speel naar buiten om naar binnen te komen

Hoe graag Ajax ook door het midden wil aanvallen: tegenstanders gaan zich daarvoor bewapenen. Daarom is dit spelprincipe van belang. Zoals in bovenstaande video te zien, geeft Ajax soms passes naar de buitenkant om daarna alsnog toe te slaan door het midden. Of zelfs helemaal over de andere flank. De bal is dan het lokmiddel om de opponent naar de zijkant te krijgen en alsnog ruimtes te kunnen vinden op de plekken waar Ajax het liefst wil toeslaan.

4. Zoek naar diepte met loopacties

Net als bij balwinst is het ook bij langdurig balbezit belangrijk dat spelers diepte blijven zoeken met loopacties. Soms om zelf aanspeelbaar te worden, maar ook om de laatste lijn van de tegenstander terug te dringen en zo meer ruimte te krijgen op het middenveld. In het huidige Ajax zijn er veel spelers die dit van nature in hun spel hebben. Dat geldt voor Antony en Neres vanaf de zijkant, maar ook voor Davy Klaassen vanuit het middenveld. Dat is een onmisbaar element om opponenten kapot te spelen.

5. Benut de minimale breedte

'Kijk hoe Donny van de Beek daar staat in de minimale breedte', jubelt Ten Hag wanneer hij in de voorbereiding een doelpunt uit de Champions League-campagne van 2018/19 terugziet. Dat spelprincipe van minimale breedte heeft zijn voormalig rechterhand Alfred Schreuder eens aan ons uitgelegd: 'Bij Hoffenheim hadden we het spelprincipe van minimale breedte. Een voorbeeld: wanneer de buitenste verdediger van de tegenstander op de hoek van de zestien staat, dan kan mijn vleugelaanvaller tegen de zijlijn gaan staan. Dan heeft hij het mooi breed gehouden, maar heeft de verdediger nog tijd om in te grijpen. Dus wil je dat de aanvaller precies ver genoeg van die verdediger gaat staan om met een loopactie in zijn rug te kunnen vrijkomen. Dat is wat ik bedoel met minimale breedte.'

Het voordeel van dit spelprincipe is datgene wat Ten Hag  'stress brengen' noemt. De kans moet gemaximaliseerd worden dat verdedigers gaan twijfelen tussen de pass naar de Ajacied die het meest aan de buitenkant staat onderscheppen of het centrum beschermen. Dan helpt het om precies zo breed te staan dat die tegenstander niet beide kan doen.

Conclusie

Erik ten Hag heeft moderne spelprincipes toegevoegd aan het vertrouwde Ajax-concept en heeft bewezen dit opnieuw te kunnen uitvinden na het vertrek van een aantal sterkhouders. Dat maakt het voor Ajax buitengewoon goed nieuws dat Ten Hag de club voorlopig trouw blijft.