Nederland in Europa: van nieuwe hoop naar een absolute deceptie

In het begin van het jaar houden twee clubs de Nederlandse eer hoog in Europa: Ajax en AZ. Voor de Alkmaarders eindigt het avontuur in de Europa League met een enorme domper in een tweeluik tegen Olympique Lyon. In het AFAS Stadion zegevieren de Fransen met 1-4 en in Frankrijk wordt het alleen maar erger voor de ploeg van John van den Brom. Lyon slacht AZ met 7-1. 'Hoe ik dit heb beleefd? Ik kan wel janken', zei middenvelder Ben Rienstra destijds.

Alle hoop is gevestigd op Ajax, dat Legia Warschau in de eerste knock-outronde uitschakelt. Na de 0-0 in Polen is een doelpunt van Nick Viergever in de Arena voldoende om de volgende ronde te bereiken. Daarin wacht FC Kopenhagen. Een lastige kluif, zeker omdat de Denen in de heenwedstrijd in eigen huis met 2-1 winnen. In Amsterdam stelt Ajax orde op zaken door goals van Bertrand Traoré en Kasper Dolberg.

Ontsnapping in Gelsenkirchen
En zo staat Ajax in de kwartfinale van de Europa League, waarin het stuit op Schalke 04. Het zou een spektakelstuk over 210 minuten worden. Na de knappe 2-0 zege door twee treffers van Davy Klaassen geeft de ploeg van trainer Peter Bosz het in Gelsenkirchen nog bijna weg. Leon Goretzka en Guido Burgstaller zetten Schalke naast Ajax, dat later met tien man verder moet door een rode kaart voor Joël Veltman. Als Daniel Caligiuri in de verlenging 3-0 maakt, lijkt Ajax klaar. Maar dan is daar weer Viergever, die de bal in het dak van het doel vuurt. Amin Younes stelt een plek in de halve finale helemaal veilig: 3-2.

Het Ajax-sprookje in Europa duurt voort en de laatste horde die voor de finale genomen moet worden is AZ-beul Lyon. Door een weergaloze thuiswedstrijd waarin met 4-1 gewonnen wordt, laat Ajax aan Europa zien dat het - in ieder geval voor even - weer meedoet. Lyon komt in de return nog wel dichtbij (3-1), maar de Amsterdammers gaan - tegen alle verwachtingen in - naar de finale. Gaat een Nederlandse club eindelijk weer een Europese prijs pakken? Ajax mag ervan dromen, maar komt zonder prijs thuis. José Mourinho steekt er met Manchester United een stokje voor. Zijn ploeg speelt de finale uiterst slim en geeft Ajax weinig kans. Paul Pogba en Henrikh Mkhitaryan vellen het vonnis.

Coëfficiëntenlijst
Ondanks de nederlaag tegen Manchester United in de Europa League-eindstrijd kan het seizoen 2016/17 worden gezien als de jaargang waarin Nederland na jaren van malaise de weg omhoog heeft gevonden op de UEFA-coëfficiëntenlijst. 'Hoopvol de zomer in', kopt VI in mei. Nederland sluit het seizoen af op de dertiende plaats, waardoor de landskampioen van 2018 deel zal moeten nemen aan de voorronde van de Champions League. Door de opmars van Ajax is de kans wel groot dat deze situatie niet lang blijft duren. Kijken we naar verdeling van de tickets voor het seizoen 2019/20, dan staat Nederland namelijk elfde.

Een kleine twee maanden na de verloren Europa League-finale van Ajax geeft FC Utrecht het startsein voor een nieuw seizoen in Europa dat dramatisch zou verlopen. Na de 0-0 op Malta tegen Valletta FC wint de ploeg van trainer Erik ten Hag thuis met 3-1. Een maand later zijn drie van de vijf Nederlandse clubs al klaar in Europa. PSV komt niet langs het Kroatische NK Osijek, Utrecht schakelt ook Lech Poznan uit maar vliegt eruit tegen Zenit Sint-Petersburg en Ajax faalt na de mislukte Champions League-voorronde tegen OGC Nice door zowel thuis als uit van Rosenborg te verliezen. Wat rest zijn de twee clubs die zich voor de groepsfase hebben geplaatst: Feyenoord in de Champions League en Vitesse in de Europa League.

Voetballes in De Kuip
De op voorhand zware loting met Manchester City, Napoli en Shakhtar Donetsk blijkt ook in de praktijk een kansloze missie voor de Rotterdamse landskampioen. Na in De Kuip voetballes te hebben gekregen van de swingende voetbalmachine van manager Pep Guardiola volgen nederlagen tegen Napoli, thuis én uit tegen Shakhtar en vervolgens uit bij City, zij het met slechts 1-0 door een late treffer. Op de laatste speeldag worden de eerste en enige punten gepakt tegen Napoli. Feyenoord buigt een achterstand om door treffers van Nicolai Jørgensen en Jeremiah St. Juste (2-1).

Ook voor Vitesse is het Europese avontuur weinig succesvol. In een poule met Lazio, OGC Nice en Zulte Waregem eindigen de Arnhemmers onderaan met vijf punten. De formatie van trainer Henk Fraser biedt Lazio knap partij (2-3 nederlaag en 1-1 in Rome), is in Frankrijk kansloos tegen Nice (3-0) en pakt tegen Zulte Waregem teleurstellend genoeg slechts één punt (1-1 en 0-2). Op de laatste speeldag boekt Vitesse - net als Feyenoord - alsnog de enige zege tegen Nice: 1-0.

Coëfficiëntenlijst
De bijzonder slechte prestaties van Nederlandse clubs in Europa hebben ook hun impact op de coëfficiëntenlijst van de UEFA. Nederland verliest de twaalfde plaats aan Zwitserland, waardoor de landskampioen van 2019 twee voorrondes zal moeten afwerken om in de Champions League te geraken. Met het behoud van de twaalfde plaats zou in ieder geval de bekerwinnaar van 2019 nog een rechtstreeks Europa League-ticket bemachtigen, maar ook dat is nu niet meer haalbaar. Die moet dan twee voorrondes spelen.

Liefst 27 landen veroverden dit seizoen meer punten voor de coëfficiëntenlijst. Zo eindigde een kalenderjaar dat halverwege euforie en hoop kende in diepe mineur. Terwijl het Nederlands elftal verder afgleed, ging het ook op clubniveau ongekend slecht. Wat overblijft zijn een hoop negatieve statistieken en geen Nederlandse deelnemers aan Europese toernooien in de eerste helft van 2018.