Filosoof Bielsa sneuvelt weer in jacht op perfectie
Door na de eerste competitiewedstrijd van het seizoen (0-1 tegen Caen) op te stappen, liet Marcelo Bielsa Olympique Marseille in verbijstering achter. Maar het tekent ook de dienstverbanden van de eigenzinnige Argentijnse trainer in Europa.
Bielsa leefde bij Marseille al lange tijd in onmin met voorzitter Vincent Labrune. De voornaamste pijnpunten waren het aankoopbeleid en de voorwaarden bij de contractverlenging van de zestigjarige Argentijn. 'Ik ben klaar met mijn werk hier', vertelde Bielsa aan de pers vlak nadat hij zijn ontslag had ingediend. 'Ik kan deze situatie van instabiliteit niet accepteren.'
Drie dagen eerder had Bielsa aan diezelfde media verteld dat hij zijn contract tot de zomer van 2017 ging verlengen, maar hij draagt niet voor niets de bijnaam El Loco - de gek. Bielsa gaat namelijk altijd en overal zijn eigen gang. En met reden: Bielsa analyseerde het voetbalspel op wetenschappelijke wijze. Dat leverde hem de volgende conclusies op: er zijn zeventien manieren om te verdedigen, elf manieren om een tegenstander te passeren en 36 verschillende manieren om te communiceren met een pass.
Vanuit deze grondige analyse ontwikkelde Bielsa een speelwijze, die volgens hem een succesgarantie biedt als zijn spelers robots waren en nauwgezet zijn opdrachten uitvoerden. Bielsa laat zijn teams altijd fanatiek pressen en hoopt zo tegenstanders het voetballen onmogelijk te maken. De trainingsmethodes van de Argentijn bestaan uit intensieve sessies, die soms drie uur lang duren. Met plakband verdeelt hij het veld in zones, om zo spelers duidelijk te maken waar ze moeten lopen.
Daarbij tolereert hij geen fouten, slechts perfectie kan Bielsa bekoren. Toen Athletic de Bilbao-aanvaller Iker Muniain ooit gevraagd werd of El Loco zo gek is als beweerd wordt, antwoordde hij: 'Nog veel gekker.' Tegelijkertijd heeft elke voetballer die onder Bielsa gespeeld bewondering voor zijn vakmanschap. De wetenschappelijke benadering van de Argentijn maakt hen aantoonbaar beter.
Tussen 2007 en 2012 was Bielsa op het toppunt van zijn roem. Hij imponeerde achtereenvolgens met het nationale team van Chili en Athletic de Bilbao met attractief voetbal in een onorthodoxe 3-3-1-3-formatie. Bielsa zweert bij un enganche y tres punta - een spelmaker en drie aanvallers. Met zowel Chili als Athletic stierf zijn plan in schoonheid, want Bielsa pakte ondanks spectaculair voetbal geen prijzen.
De seizoenen van Bielsa in clubverband volgen steevast hetzelfde patroon. Aanvankelijk heeft zijn nieuwe spelersgroep moeite om zijn ideeën op te pikken, wat een slechte start oplevert. Na een aantal wedstrijden begint het vervolgens te lopen en dat levert maandenlang fantastisch voetbal op, waarmee Bielsa de harten van de supporters steelt. Die loyaliteit van de fans gebruikt hij in zijn gevechten met het bestuur, dat bij geen enkele club aan de hoge eisen van Bielsa kan voldoen.
Richting het einde van het seizoen treedt het verval in. Bielsa neemt namelijk geen genoegen met een negen. Alleen de perfectie is goed genoeg. Dus blijven de trainingssessies lang en intensief. Bielsa blijft zijn spelers voeden met nieuwe tactische concepten, waardoor zijn elftal aan het einde van het seizoen fysiek en mentaal uitgeput is. De resultaten en het spel worden daardoor minder en Bielsa blijft met lege handen achter.
Zo ging het in 1998 bij Espanyol, dat door Bielsa in de steek gelaten werd voor het Argentijnse nationale elftal, en bij Athletic de Bilbao was dat in 2011/12 niet anders. De filosofische oefenmeester leidde zijn elftal weliswaar naar de finale van de Copa del Rey en Europa League, maar zijn uitgeputte team strandde in het zicht van de haven.
Javi Martínez werd vervolgens verkocht aan Bayern München, terwijl Bielsa in de clinch lag met spits Fernando Llorente, die zijn contract niet wilde verlengen. Wat volgde, was een teleurstellende tweede jaargang en de Basken besloten hun eigenzinnige oefenmeester te laten gaan.
In de zomer van 2014 dook Bielsa plots weer op bij Olympique Marseille. Ook in Frankrijk probeerde hij de voor hem vertrouwde 3-3-1-3-formatie te introduceren, maar na een moeizame start besloot hij dat plan overboord te gooien. Aangezien in Frankrijk de meeste teams met twee snelle vleugelspelers en een spits spelen, koos Bielsa voor een 4-2-3-1-systeem.
Vleugelspeler Dmitri Payet werd omgeturnd tot schaduwspits, zodat hij rond de productieve targetman André-Pierre Gignac voor beweging en diepgang kon zorgen. Linksbuiten André Ayew speelde op zijn beurt wat meer teruggetrokken, om een overtalsituatie op het middenveld te creëren. Controleur Gianelli Imbula was met zijn dribbels - gemiddeld drie per duel - cruciaal in de opbouw. Hij was steeds in staat als een soort Xavi kort bij zijn man weg te draaien en de oplossing naar voren te zoeken.
Met dit spelconcept ontwikkelde Bielsa Marseille in de eerste seizoenshelft tot een serieuze uitdager van het ongenaakbaar geachte Paris Saint-Germain. Tussen 23 augustus en 19 oktober won l'OM acht wedstrijden op rij. Zo goed als Marseille was in die periode, zo slecht was de Franse topploeg in april. In die maand werd geen enkel punt gepakt en zo het perspectief op Champions League-kwalificatie verspeeld.
Bij het ingaan van de winterstop was Marseille met 41 punten uit negentien wedstrijden koploper, maar de titeldroom spatte uiteen door een dramatische tweede seizoenshelft. Daarin werden slechts 28 punten gepakt door het uitgeputte team. De ploeg van Bielsa eindigde als vierde, op een straatlengte (veertien punten) achterstand van de kampioen en eeuwige rivaal PSG.
Zo werd Bielsa opnieuw bevestigd in zijn theorie. Met robots is hij onverslaanbaar, maar zijn spelers zijn mensen en zo sneuvelt hij opnieuw in de jacht op perfectie. Hoewel in de zomer nog uitgebreid onderhandeld werd over een nieuw contract, was eigenlijk al duidelijk dat Bielsa zijn langste tijd bij Marseille gehad had. Zo dreef hij president Labrune tot waanzin door de voor miljoenen aangetrokken Braziliaanse jeugdinternational Doria volkomen te negeren. Het was slechts een van de vele incidenten die zijn verhouding met het bestuur op scherp zetten.
Maar Bielsa zou Bielsa niet zijn als hij niet na de smadelijke 1-0 thuisnederlaag tegen Caen zijn eigen afscheid had geregisseerd. Aankoop Karim Rekik blijft net als de rest van Marseille met verbazing achter. Écht verrast kan de Franse topclub echter niet zijn, want Bielsa balanceert al zijn hele trainersloopbaan op de grens tussen genialiteit en gekte.
Het perfectionistische karakter van Bielsa belet hem om over een langere periode succesvol te zijn. De treurige conclusie is dat de Argentijnse voetbalfilosoof daardoor nu al overtroffen is door zijn leerlingen, met Pep Guardiola (Bayern München), Mauricio Pochettino (Tottenham Hotspur) en Jorge Sampaoli (Chili) als prominentste voorbeelden. (Pieter Zwart)
Om mee te kunnen praten, moet je ingelogd zijn met je VI-account.
Login