Zo hard wordt jouw club getroffen door de coronacrash op de transfermarkt

Dat de internationale transfermarkt grote klappen krijgt als gevolg van de coronacrisis, staat vast. Clubs lopen inkomsten mis door afgebroken competities, zijn in sommige landen nog in onzekerheid over uitbetaling van de tv-gelden en de onduidelijkheid over de nabije en verdere toekomst doet de rest. Het Bundesliga-scenario, relatief snel weer voetballen in lege stadions, is nog een best-case-scenario. Maar zelfs dan is de schade fors, als gevolg van het ontbreken van inkomsten uit onder meer ticketing en horeca. De voetbaleconomie krimpt en er is komende zomer derhalve minder geld te besteden. Het Zwitserse onderzoeksbureau CIES trok onlangs na een analyse de conclusie dat de transferwaarde van voetballers gemiddeld met 28 procent daalt.

Transfers, vooral die naar het buitenland, vormen een belangrijk verdienmodel van de Nederlandse bvo’s. Niet alle clubs springen echter hetzelfde om met deze inkomsten. De ene Eredivisionist begroot conservatief en houdt er ook een sluitende begroting op na indien er een keer geen transfergelden binnenkomen. Geld dat op de transfermarkt wordt verdiend, hoeft dan niet te worden aangewend om het huishoudboekje op orde te brengen, maar kan voor andere doeleinden worden gebruikt – denk aan nieuwe investeringen.

Tegelijkertijd is er ook een slag clubs dat hevig afhankelijk is van transfersuccessen. Winst op voetballers is voor deze bvo’s geen prettige bijkomstigheid, maar bittere noodzaak om de begroting sluitend te krijgen. Het staat vast dat een krimpende transfermarkt álle clubs treft, maar door de verschillende mate waarin zij afhankelijk zijn van transfers, worden de klappen absoluut niet evenredig verdeeld. Als de transfermarkt op halve kracht draait, is dat voor de ene club overkomelijk, maar voor de andere een ramp.

Voor de duidelijkheid: het is glashelder dat álle Nederlandse clubs hevig worden geraakt door de coronacrisis. Het afbreken van het seizoen en het perspectief van maandenlang zonder fans spelen zorgt sectorbreed sowieso voor honderden miljoenen aan misgelopen inkomsten, rekende de KNVB uit. Voor dit verhaal onderzochten we in hoeverre de Eredivisionisten éxtra in hun financiën kunnen worden geraakt, als gevolg van de klappen die de transfermarkt krijgt. Natuurlijk is er ook een andere kant van de medaille: door de gekelderde waarden zullen de Nederlandse clubs ook goedkoper kunnen inkopen.

VI dook in de jaarverslagen en keek naar het operationeel resultaat (winst of verlies vóór verrekening van transferinkomsten/uitgaven) van de achttien clubs over de laatste drie jaar. Bij het beoordelen in hoeverre een club bestand is tegen de coronacrash op de transfermarkt, is behalve naar de afhankelijkheid van transferinkomsten in het sluitend krijgen van een begroting ook naar het eigen vermogen gekeken. De genoemde omzet bedraagt in alle gevallen de netto-omzet.

Waar veel clubs ineens financiële zorgen hebben als gevolg van de coronacrisis, was dat in Den Haag ook voor de virusuitbraak al zo. ADO schrijft jaarlijks enorme operationele tekorten, die worden aangevuld door de Chinese grootaandeelhouder. De laatste keer dat ADO een zelfopgeleide speler verkocht was Wesley Verhoek in 2012. In de jaren daarna was de afwezigheid van geschikte handelswaar vaak een directe oorzaak voor de grote gaten in de begroting, die in een negatief eigen vermogen van 3,8 miljoen euro (na sluiting boekjaar 2018/19) hebben geresulteerd. Een opsteker op de transfermarkt kan ADO derhalve wel gebruiken. Met Shaquille Pinas en Luuk Koopmans dacht de club daar komende zomer eindelijk weer eens goede kandidaten voor in huis te hebben. Kortom: de geldzorgen in Den Haag zijn bepaald niet door de coronacrisis ontstaan, maar een krimpende voetbaleconomie en geslonken transfermarkt maakt financieel herstel er alleen nog maar moeilijker op.

Code: Rood

De omzet én het operationele resultaat van Ajax hangen sterk samen met de Europese prestaties van het vlaggenschip. Over het seizoen 2018/19 leverde het succes in de Champions League een recordomzet en fraai operationeel resultaat op. Een jaar ervoor waren er operationeel echter rode cijfers, als gevolg van het uitblijven van goede prestaties in Europa. Ajax had toen dus transfers nodig om niet in te teren op zijn eigen vermogen. De afhankelijkheid van Europees voetbal is alleen nog maar groter geworden, doordat het loongebouw van de Amsterdammers als gevolg van een beleidswijziging enorm is gegroeid, wat ook terug te zien zal zijn in de jaarcijfers over het seizoen 2019/20. Het betekent dat Ajax in de nabije toekomst normaliter alleen nog operationele zwarte cijfers kan schrijven wanneer het Europees uitmuntend presteert. Transferwinsten zijn daardoor dus belangijker dan ooit voor het bedrijfsmodel in Amsterdam. Dat de inkomsten op die markt waarschijnlijk zullen dalen is een flinke domper, maar door het flinke eigen vermogen (begin dit jaar 261 miljoen) kan Ajax heel wat stootjes hebben.

Code: Groen

Wanneer het in Nederland om voorbeeldclubs gaat, komt AZ al snel ter sprake. De Alkmaarders waren in de jaren negentig nog Eerstedivisionist, maar zijn uitgegroeid tot een serieuze speler in de top van de Eredivisie. Dat getuigt van innovatief en verstandig beleid, maar een minder vaak belichte kant van het Alkmaarse succes is dat de club flink op transfers speculeert. Helemaal wanneer de club zich niet plaatst voor de groepsfase van een Europees toernooi, lopen de operationele tekorten al snel op, zoals te zien is aan de cijfers over de seizoenen 2017/18 en 2018/19. Door uiterst lucratieve verkopen (denk bijvoorbeeld aan Alireza Jahanbakhsh en Wout Weghorst) is het AZ de afgelopen jaren telkens gelukt die tekorten ruimschoots te dichten en zelfs forse winsten te maken, wat geresulteerd heeft in een mooie financiële buffer: ruim 33 miljoen na het sluiten van het boekjaar 2018/19. Nadien verkocht de club bovendien Guus Til nog aan Spartak Moskou. Een transfermarktcrash zal daardoor in Alkmaar niet direct voor paniek zorgen, maar maakt het sterk op transfers geënte groei- en verdienmodel van de club wel degelijk kwetsbaar.

Code: Geel

Net als in Amsterdam en Alkmaar zien we ook bij Feyenoord dat de omzet en het operationele resultaat flink fluctueren door Europese prestaties. Zo noteerden de Rotterdammers in 2017/18 een financieel topjaar, dankzij deelname aan de groepsfase van de Champions League. Het jaar ervoor en erna waren de cijfers een stuk minder indrukwekkend. Wél lukte het Feyenoord om operationeel telkens uit het rood te blijven, ook in het jaar 2018/19, waarin de Rotterdammers niet deelnamen aan de groepsfase van de Europa League. Daarnaast maakte de club in haar laatste jaarrekening melding van een eigen vermogen van ruim 25 miljoen euro. Het betekent dat het huishoudboekje van Feyenoord redelijk robuust is ingericht en bestand is tegen gekelderde waarden op de transfermarkt.

Code: Groen

In drie seizoenen tijd is de netto-omzet van Fortuna Sittard verdrievoudigd. Sinds de promotie naar de Eredivisie positioneert de club Zuid-Limburg zich in sterke mate als transferhub, wat zich heeft vertaald naar een flink gegroeid salarisgebouw en als gevolg daarvan een operationeel tekort. Dat bedroeg over het boekjaar 2018/19 al twintig procent van de omzet. Daarmee is er sprake van risico’s, maar zolang de Turkse eigenaar garant staat voor de tekorten, is zelfs voor handelshuis Fortuna een krimpende transfereconomie wel te overzien.

Code: Groen

Nadat het in de Eerste Divisie telkens kleine operationele verliezen had geleden, lukte het FC Emmen na de promotie al voor verrekening van transferinkomsten een mooie plus te noteren. De Drentse club heeft deze eeuw een paar keer op het randje van de afgrond gestaan en die ervaringen hebben voor een conservatief begrotingsbeleid gezorgd. Juist dit seizoen is FC Emmen scherper aan de wind gaan zeilen, wat onder meer tot uitdrukking kwam in het aantrekken van twee dure Peruviaanse internationals, wat zich in de volgende jaarrekening zal laten zien in een stijging van de personeelskosten. De verwachting was dat die koerswijziging zich op de transfermarkt zou terugbetalen, maar door corona is dat lang niet zo voor de hand liggend als een paar maanden geleden. Veel tegenvallers kan FC Emmen niet hebben, want het eigen vermogen is gering (na het sluiten van het boekjaar 2018/19 slechts negen ton).

Code: Geel

Eigenlijk vertelde het bericht op de website van FC Groningen onlangs het hele verhaal. De club zette onlangs vanwege de coronacrisis elf medewerkers aan de kant om in de lopende kosten te snijden, maar meldde tegelijkertijd wél actief te blijven op de transfermarkt en bracht een bod uit op Fortunees Mark Diemers. De moreel amper te rechtvaardigen keten aan gebeurtenissen komt voort uit pure noodzaak. Het zijn namelijk transfers die ervoor gezorgd hebben dat Groningen de afgelopen jaren regelmatig zijn (groeiende) operationele tekorten kon afdichten. Over het seizoen 2018/19 bedroeg het tekort bijna twintig procent van de omzet, door corona zal dat de komende periode snel oplopen. Slechts door lucratieve zaken te blijven doen op de transfermarkt denkt Groningen gaten te kunnen dichten, maar dat wordt in een krimpende economie een steeds grotere gok. Ook al omdat de buffer (op 30 juni vorig jaar ruim vijf miljoen euro) in vergelijking met de begrotingstekorten klein is. Daarbij moet wel vaangetekend dat de club sindsdien nog de transfer van Ritsu Doan naar PSV realiseerde.

Code: Rood

In Friesland was de financiële situatie vóór corona al zorgwekkend, inmiddels is bij SC Heerenveen net als in Groningen de nood aan de man. Bij de Friezen zijn de operationele tekorten de afgelopen jaren net zo snel toegenomen als het stadion leegliep. Door handig te wheelen en dealen op de transfermarkt lukte het Heerenveen net als de buurman vaak om die tekorten dicht te fietsen, maar een basis voor gezonde bedrijfsvoering is de situatie allerminst. Een bezuinigingsoperatie werd afgelopen seizoen al ingezet om de lopende kosten te beperken en nu de woekerwinsten op de transfermarkt op losse schroeven staan, is de situatie absoluut penibel. Wel heeft Heerenveen in tegenstelling tot de buurman een stevig eigen vermogen (ruim 25 miljoen op 1 juli 2019). Maar laat er geen twijfel over bestaan: nergens anders komt een coronacrash op de transfermarkt zo hard aan als in het noorden van ons land.

Code: Rood

Als je maar lang genoeg normaal blijft, word je vanzelf bijzonder. Heracles Almelo is uitgegroeid tot een uit de kluiten gewassen Eredivisionist en maakt inmiddels regelmatig mooie winsten op de transfermarkt. In tegenstelling tot andere clubs hebben de Almeloërs dat gedaan zonder zelf grote risico’s te nemen. Waar elders in het land nu de zorgen toenemen, kan Heracles het zich permitteren een miljoenenbod op zijn topscorer Cyriel Dessers te weigeren. Naast het conservatieve (lees: verstandige) begrotingsbeleid biedt ook het eigen vermogen (bijna acht miljoen na het voorbije boekjaar) zekerheid in onzekere tijden.

Code: Groen

Lang voer PEC Zwolle dezelfde koers als provinciegenoot Heracles, de afgelopen jaren is het begrotingstekort bij De Blauwvingers telkens opgelopen. PEC jaagt de subtop na en is daartoe bereid risico’s te nemen. De club gaf aandelen uit, investeerde in haar selectie en hoopt dat terug te zien in hogere klasseringen en verdiensten op de transfermarkt. Een grote buffer om een slechte transferoogst of mindere tijden op te vangen heeft het ambitieuze PEC niet; na het voorbije boekjaar bedroeg het eigen vermogen nog geen vier miljoen euro. Een coronacrash op de transfermarkt komt in Zwolle niet zo hard aan als in Heerenveen of Groningen, maar het scheelt weinig. Een wankele balans dus, met een financiële huishouding die steeds meer op transferwinsten is gaan leunen.

Code: Oranje

De tijden waarin PSV hevig speculeerde op Champions League-deelname en transferwinsten zijn sinds het aantreden van Toon Gerbrands voorbij. De Eindhovenaren begroten sindsdien een stuk voorzichtiger, met plaatsing voor de groepsfase van de Europa League als uitgangspunt. Lukt dat niet, dan ontstaan er operationele tekorten, zoals in het seizoen 2017/18. PSV heeft echter een vermogenspositie opgebouwd (na het seizoen 2018/19 veertig miljoen) waardoor het in zo’n situatie niet gelijk in de paniekmodus hoeft te schieten. Met de kennis van nu heeft PSV bovendien in de afgelopen winter uitstekende zaken gedaan, door Steven Bergwijn voor dik dertig miljoen aan Tottenham Hotspur te verkopen.

Code: Groen

De periode waarin het voortbestaan van RKC Waalwijk ongeveer jaarlijks op het spel stond, ligt nog niet eens zo heel ver achter ons. De afgelopen jaren hebben de Brabanders echter een flinke financiële stap voorwaarts gezet met het verkopen van hun stadion, daarnaast was het meedelen in de miljoenendeal van Frenkie de Jong een welkome meevaller. De financiële positie van de club is daardoor sterk verbeterd ten opzichte van een paar jaar geleden, het eigen vermogen bedraagt anderhalf miljoen euro. Daarnaast houden de Waalwijkers er een strakke begrotingsdiscipline op na, die ervoor zorgt dat de RKC operationeel min of meer break-even draait. Aangezien het de afgelopen jaren geen ervaring had met het winstgevend verkopen van spelers, is de begroting van daar ook niet op ingericht. Van een club die structureel op omvallen stond, is RKC een vereniging geworden die tegen een stootje kan.

Code: Groen

De Kasteelclub heeft de begrotingsdiscipline de afgelopen jaren telkens wat meer versoepeld. Beschikkend over een uitstekende jeugdopleiding en prima scoutingsapparaat lukte het Sparta de begrotingstekorten telkens te dichten door goede zaken te doen, ook deze jaargang zal dat met de verkoop van Ragnar Ache en Halil Dervisoglu wel weer lukken. Het neemt echter niet weg dat de Spangenaren kwetsbaar zijn wanneer de transfermarkt deze zomer op halve kracht draait. In het seizoen 2018/19 bedroeg het begrotingstekort liefst dertig procent van de omzet, het jaar ervoor in de Eredivisie ook nog ruim vijftien procent. Daarbij is ook de vermogenspositie niet riant: drie miljoen na het seizoen 18/19. Oppassen geblazen.

Code: Oranje

FC Twente is voorlopig nog wel even herstellende van een bijna-bankroet. De herstructurering van de schulden en het ophalen van miljoenen in de regio, heeft de financiële positie van de club afgelopen jaar een enorme impuls gegeven. Na het boekjaar 2018/19 bedroeg het eigen vermogen daardoor 13,9 miljoen euro positief. Maar dat de Tukkers over datzelfde boekjaar een operationeel resultaat van min 5,8 miljoen noteerden, toont aan dat de financiële positie Twente desondanks fragiel is. De uitgesproken ambitie is om vanaf het seizoen 2021/22 operationeel weer zwarte cijfers te draaien, tot die tijd werkt de club nog met begrotingstekorten. Een krimpende transfermarkt komt daardoor behoorlijk ongelegen in Enschede, maar een geluk bij een ongeluk is dat het financiële herstelplan van de Tukkers niet op transfers steunt.

Code: Geel

Topclubs komen doorgaans met bibberende benen naar Stadion Galgenwaard, waar FC Utrecht de afgelopen jaren is uitgegroeid tot een structurele subtopper. Die sportieve groei is tegen een prijs gekomen. Om zijn ambities te kunnen waarmaken werkt Utrecht met flinke gaten in de begroting. Idealiter worden die gaten gedicht door transfers, anders staat eigenaar Frans van Seumeren garant. Het betekent dat FC Utrecht ondanks zijn rode cijfers een vangnet heeft en daardoor safe zit, net als de andere Eredivisionisten privaat eigendom zijn. Een prettige luxe in coronatijd.

Code: Groen

Van normale bedrijfsvoering in Arnhem is al jaren geen sprake. Er wordt met geld gesmeten en uiteindelijk gaat de rekening naar Rusland. Maar dat Valeriy Oyf geen geldboom in de tuin heeft staan, mag duidelijk zijn. Niet voor niets spannen de Arnhemmers zich flink in voor een huurverlaging van Stadion Gelredome. De enorme afhankelijkheid van één man lijkt geen wenselijke situatie, maar zolang Oyf voor de miljoenentekorten blijft tekenen is er voor Vitesse ondanks de bloedrode cijfers geen vuiltje aan de lucht. Zelfs nu.

Code: Groen

Met een kleine begroting houdt VVV-Venlo zich alweer een paar jaar knap staande in de Eredivisie. Wel heeft de club de tekorten sinds de promotie steeds iets verder laten oplopen, dit seizoen werkte VVV met een begrotingstekort van ruim een miljoen. Daarmee balanceren de Limburgers op een dun koord, want het eigen vermogen is amper noemenswaardig; minder dan een ton na het boekjaar 2018/19. Vallen de transferinkomsten een jaar tegen, dan resulteren de verliezen direct in een negatief eigen vermogen.

Code: Geel

Nadat het jarenlang een vereniging van huurlingen en kortlopende contracten was, maakt Willem II steeds meer indruk met zijn transferbeleid. De verdiensten daarvan, bijvoorbeeld de miljoenen die Dinamo Kiev in 2019 betaalde voor Fran Sol, zijn pure winst. Willem II houdt in zijn begroting namelijk geen rekening met inkomsten van transfers. Daarmee laten de Tilburgers zien dat het gewoon mogelijk is om met een verstandige begrotingsdiscipline op eigen kracht te groeien. Waar elders in het land flink wordt gegokt op transferwinsten, geeft Willem II het goede voorbeeld met een duurzaam bedrijfsmodel.

Code: Groen