Wie wordt de opvolger van Mark van Bommel? Na de zo onrustige periode bij PSV komt het antwoord op die vraag steeds dichterbij. In afwachting van witte rook neemt VI drie buitenlandse opties onder de loep.
In de meest roerige tijd die technisch manager John de Jong en algemeen directeur Toon Gerbrands bij PSV hebben meegemaakt, moet de toekomstrichting opnieuw bepaald worden. De keuze voor Van Bommel als beginnend hoofdtrainer ruim anderhalf jaar geleden is met terugwerkende kracht teleurstellend uitgepakt. Na een ontslag is de logische gedachte een volledig nieuwe weg in te slaan en niet voor een soortgelijke optie te gaan.
Dat er gesprekken zijn gevoerd, wijst erop dat het om een trainer gaat die nu zijn handen vrij heeft. In die categorie zijn er op de Nederlandse markt weinig ervaren opties. Het is een logisch moment eens over de grens te kijken, ook met het oog op speelstijl. Zowel onder Phillip Cocu als Van Bommel is het veldspel niet altijd sprankelend geweest. De aanhang is de laatste jaren in hele fases allesbehalve verwend en hunkert behalve naar resultaat ook naar spektakel. We belichten drie beschikbare opties, met telkens aandacht voor de speelstijl. Aandacht voor een pressingfanaticus, de Belgische Mister Stratego en de Duitse Simeone.
Roger Schmidt (52)
Na het vertrek van Peter Bosz als trainer van Ajax na het bereiken van de Europa League-finale werd de Duitser door verschillende opinieleiders in de Nederlandse voetbalwereld naar voren geschoven voor de vacature in Amsterdam. Het had veel te maken met twee wedstrijden uit 2014 die bij Ajax nog niet vergeten waren. In een tweeluik met RB Salzburg in de knock-outfase van de Europa League werden de Ajacieden overklast door de ploeg met onder anderen Sadio Mané en Kevin Kampl (6-1 over twee duels). Het pijnlijkst was dat het niet alleen met kwaliteit te maken leek te hebben, maar ook met het spelidee. Met verbluffend pressingvoetbal speelden de Oostenrijkers voortdurend een paar versnellingen hoger. De architect van de pressingmachine? Inderdaad, Roger Schmidt (hoofdfoto).
In Oostenrijk staat zijn naam nog altijd synoniem voor spektakel. Hij werd in 2012 door Ralf Rangnick als grote onbekende binnengehaald bij RB Salzburg na in de Tweede Bundesliga indruk te hebben gemaakt met Paderborn. In zes jaar tijd was Schmidt van de semi-profs van Delbrücker opgeklommen naar de Oostenrijkse grootmacht. Terwijl de engineer, zelf in zijn tijd als speler een semi-prof, eigenlijk nooit het idee had fulltime aan de slag te gaan als coach. Toch besloot hij zijn passie te volgen, geïnspireerd door onder anderen Jürgen Klopp.
Speelstijl
Wie de hedendaagse voetbalwereld wil opdelen in de categorieën pressing- (Klopp), balbezit- (Guardiola) en reactievoetbal (Mourinho), moet Schmidt zonder twijfel in het eerste hokje plaatsen. Rangnick raakte gecharmeerd van de agressieve stijl van Paderborn en vond de visie van de jonge trainer bij die van Salzburg passen. Het idee van Schmidt was om tegenstanders geen moment rust te gunnen aan de bal. 'Wij zijn gelukkig als de wedstrijd intens is. Wat is de logica achter het geven van tijd en ruimte aan de tegenstander', zou de Duitser later over zijn filosofie zeggen. In zijn tweede seizoen in Oostenrijk lukte het Schmidt het spektakel aan tastbaar succes te koppelen na in zijn eerste jaar nog achter Austria Wien te zijn geëindigd. Na de Oostenrijkse dubbel te hebben gewonnen in zijn tweede seizoen maakte Schmidt in 2014 de promotie naar de Duitse subtop.
Zelfs in de competitie van het hoge tempo baarde Schmidt opzien met Bayer Leverkusen. In op papier een 4-2-3-1-formatie werd iedere tegenstander afgejaagd, of het nu om een laagvlieger of Bayern München ging. Onbevreesd koos hij voor de aanval in duels met de grootmacht. Schmidt zag het als interessante examens. 'Die wedstrijden tegen het Bayern van Guardiola hebben me enorm geïnspireerd. Ik wist dat hij onze tactiek zorgvuldig zou bestuderen en was benieuwd naar zijn aanpak tegen ons. Hij legde een paar zwakke punten bloot, waardoor we ons weer verder konden ontwikkelen', aldus Schmidt in een interview met Der Spiegel. Leverkusen eindigde in het eerste seizoen als vierde, in het tweede jaar als derde. Daarna kwam het verval.
Het entertainment bleef in het derde jaar met Schmidt in de BayArena, maar te vaak was de defensie kwetsbaar. Na een slechte reeks werd hij in maart 2017 ontslagen, met een 6-2 nederlaag tegen Borussia Dortmund als genadeklap. Sportief directeur Rudi Völler zei over de ingreep toen: 'Ik geloof nog steeds dat hij een absolute topcoach is, maar we moeten ingrijpen om onze doelstelling nog in het vizier te houden.' Schmidt koos vervolgens voor een lucratief avontuur bij Beijing Sinobo Guoan en vertrok daar eind juli vorig jaar.
Hein Vanhaezebrouck (55)
Hein De Grote werd hij weleens genoemd. Jarenlang was de status van Hein Vanhaezebrouck op de Belgische velden alleen maar groeiende. Hij was dé tactische innovator in de Jupiler Pro League en een van de weinige Belgische trainers die in Europa wel naam maakte door zijn prestaties met AA Gent. Het doordringen tot de knock-outfase van de Champions League en een jaar later het uitschakelen van Tottenham Hotspur in de play-offs van de Europa League waren twee grote hoogtepunten in zijn ruim drie jaar als Gent-coach. In het seizoen 2014/15 werd hij kampioen met de Buffalo's, het grootste succes in zijn trainersloopbaan. Later flopte hij bij Anderlecht, waar de omstandigheden ook zeker niet makkelijk waren door de bestuurlijke onrust.
Vanhaezebrouck staat bekend als een echte control freak. Zo keek de lokale kledingleverancier verbaasd op toen de coach zich ging bemoeien met de kleur schoenen onder de clubkostuums. Hij beschrijft zichzelf als een perfectionist, iemand die het maximale eist, of dat nu van de materiaalman of de spits is. 'Zoals ik geen trainer ben die op het veld alles aan mijn assistenten overlaat en alleen maar observeer, ben ik ook daarbuiten geen man die zich alles maar laat gebeuren. Ik ben niet zozeer dominant, maar overzie wel alles. Details bepalen namelijk het verschil tussen winnen en verliezen', zei de trainer toen VI in 2015 bij hem lansging.
Speelstijl
Vanhaezebrouck leidde Gent tot grote hoogte met een onorthodoxe speelwijze. De grootste successen werden geboekt in een 3-4-2-1-formatie, met aanvallende vleugelverdedigers en een spits die zich vaak liet uitzakken om ruimte te creëren voor de twee aanvallende middenvelders daarachter. Hij schroomde niet zijn tactiek aan te passen op de tegenstander. Met die flexibiliteit verdiende hij in België de bijnaam Mister Stratego. Bij zijn oog voor detail hoorde ook het eindeloos trainen op standaardsituaties. Vanhaezebrouck zocht telkens naar nieuwe varianten en stopte zijn spelers vol opdrachten. Voormalig Gent-speler Yuya Kubo zei daarover tegen Sport/Voetbalmagazine: 'Het moeilijkste om te onthouden onder Vanhaezebrouck waren de signalen bij hoekschoppen. Ik voelde me weer een student. Het is simpel: een echte idioot kan nooit werken onder Vanhaezebrouck door zijn veeleisendheid.'
De drang naar controle kan ook een valkuil voor Vanhaezebrouck zijn. De rechtlijnigheid zat hem volgens Belgische media ook regelmatig in de weg bij het werken met sterspelers, met name bij Anderlecht. Daar vertrok hij in december 2018 na in het seizoen daarvoor als derde te zijn geëindigd met een achterstand van zes punten op Club Brugge. Vanhaezebrouck wacht sinds zijn vertrek bij Anderlecht al op een nieuwe uitdaging.
Markus Weinzierl (45)
Zo spectaculair als de ploegen van Schmidt zijn de elftallen van landgenoot Markus Weinzierl nooit geweest. De oud-middenvelder die als speler nooit verder kwam dan het tweede niveau in Duitsland maakte als trainer indruk bij FC Augsburg, waar hij de kans kreeg na successen met Jahn Regensburg in de derde liga. In de Bundesliga bewees Weinzierl zich als een sterke tacticus. Met name defensief zat het Augsburg van de jonge coach uitstekend in elkaar. Ruimtes werden klein gehouden en de organisatie viel geen moment uit elkaar. Al snel volgden vergelijkingen met het Atlético Madrid van Diego Simeone.
Speelstijl
Met een compacte 4-4-2-formatie werd het centrum zoveel mogelijk afgesloten. Door als collectief te verdedigen werd zijn ploeg beter dan de som der delen. Het spelersbudget bleef in zijn vier jaar bij Augsburg beperkt, maar Weinzierl wist de tekortkomingen in zijn selectie telkens knap te camoufleren. Werd de bal veroverd, dan veranderde het systeem in 4-2-3-1. Buitenspelers zochten vaak het centrum op om daar met positiewisselingen voor verwarring bij de tegenstander te zorgen. Het gevolg was dat de flanken openlagen voor de backs. Paul Verhaegh en Abdul Rahman Baba floreerden als aanvallende vleugelverdedigers in die speelwijze. Laatstgenoemde werd zelfs voor twintig miljoen euro verkocht aan Chelsea, waar hij vervolgens flopte. Dat zei ook iets over de manier waarop Weinzierl met zijn duidelijke speelwijze spelers liet overperformen. Het absolute hoogtepunt was het eindigen op de vijfde plaats in het seizoen 2014/15, waarmee een Europa League-ticket werd verdiend.
Weinzierl maakte dusdanig veel indruk dat Christian Heidel bij zijn aanstelling als technisch directeur van Schalke 04 besloot de succescoach van Augsburg aan te stellen. De geroemde beleidsbepaler had eerder al Jürgen Klopp (toen 33) en Thomas Tuchel (pas 35) kansen gegeven als hoofdtrainers bij FSV Mainz 05. In Gelsenkirchen pakte de keuze verkeerd uit. Waar Augsburg in de jaren met Weinzierl al beter was als de tegenstander het initiatief had, lukte het de trainer ook niet Schalke dominant te laten voetballen, zoals toch verwacht wordt bij een club van die statuur. Na het debuutseizoen waarin Schalke tiende werd in de Bundesliga en in de Europa League werd uitgeschakeld door Ajax moest Weinzierl al plaatsmaken voor Domenico Tedesco.
Weinzierl sneuvelde vervolgens ook bij VfB Stuttgart, zijn laatste club tot nu toe. Daar werd hij in april vorig jaar ontslagen in de hoop op een shockeffect om degradatie te voorkomen. Dat lukte niet. De twee laatste avonturen roepen twijfel op over de Duitser, wiens grootste successen werden geboekt bij een club waar de speelstijl behoudend was. Het contrast met Vanhaezebrouck en zeker Schmidt is daarmee behoorlijk groot.
