Voor een megabedrag van 84,5 miljoen euro vertrekt Virgil van Dijk van Southampton naar Liverpool. Daarmee is hij de duurste Nederlandse verdediger ooit. Toch zijn de traditionele topclubs nooit overtuigd geweest van de kwaliteiten van de 26-jarige mandekker. Een reconstructie van een transfer die nooit kwam.
Tilburgse laksheid
We schrijven het jaar 2009, een voorjaarsdag in mei. Niet voor het eerst maakt een delegatie van FC Groningen zich klaar voor een autorit van circa tweeënhalf uur richting Tilburg. Tussen de vliegreizen naar Scandinavië en Uruguay door, gaan de Noorderlingen op bezoek in Brabant. Ze zijn getipt over een boomsterke verdediger. Hij is haast on-Hollands groot, kopsterk en heeft de uitstraling van een winnaar. Een ruwe diamant met Eredivisie-potentie. Virgil van Dijk is dan pas zeventien jaar.
‘Hij is sterk, atletisch, en dat gekoppeld aan zijn positie van centrale verdediger’, vertelt toenmalig technisch manager Henk Veldmate dan aan VI. ‘Bovendien heeft hij voetballend een meer dan uitstekende pass en is hij zowel aanvallend als defensief koppend sterk. Wij als scouting waren er snel uit. Virgil was, zeker met het oog op de toekomst, een uitstekende versterking voor ons. Gelukkig zag hij het zelf ook zitten.’
Bijkomend voordeel is zijn status. De tiener heeft nog altijd geen profcontract. En dat is vreemd. Van Dijk zit al tien jaar bij de club en wordt gezien als één van de allergrootste talenten. Toch krijgt het management van Van Dijk, zaakwaarnemer Henk-Maarten Chin, nul op rekest bij de Tilburgse clubleiding. De verdediger zelf voelt bijzonder weinig vertrouwen. ‘Terwijl ik toch een jongen van de club was’, laat Van Dijk jaren later optekenen in VI. ‘Dat viel me echt ontzettend tegen. Blijkbaar hadden ze niet het gevoel dat andere clubs zich voor me zouden melden. Ja, natuurlijk voelde dat als een kwestie van wantrouwen. Alsof ze niet echt toekomst voor me in het profvoetbal zagen. Ze lieten me ook steeds in de A1 spelen, terwijl ik daar voor mijn gevoel al lang uitgeleerd was. Voor mij was het wel duidelijk…Willem II was gewoon erg laks.’
In Tilburg beweren ze tot op de dag van vandaag Van Dijk wel degelijk een aanbieding te hebben gedaan. Navraag leert dat dit pas gebeurde nadat FC Groningen zich officieel had gemeld. ‘Het was een aanbieding’, aldus Van Dijk. ‘Maar het was take it or leave it, van onderhandelen kon wat hen betreft geen sprake zijn.’
En zo laat Willem II een toekomstig international gratis de deur uitlopen. De penningmeester voelt het tot op de dag van vandaag. Bredanaar Van Dijk maakt via Tilburg de overstap naar het Hoge Noorden. In 2010 tekent hij een contract voor twee seizoenen. Samen met Tim Keurntjes, die overkomt van De Graafschap. Er is niet direct sprake van een goed huwelijk. Van Dijk belandt op de bank en niet bij het eerste elftal, maar bij de beloften. De verdediger is in de ogen van de medische staf oververmoeid. Bij Willem II speelde hij vaak in zowel de A1 als de beloften. Twee wedstrijden in een week was zelfs voor de fysiek sterke verdediger wat veel. Wat rest is een apart trainingsschema. Het eerste half jaar maakte hij nauwelijks minuten. Had Willem II het dan toch goed gezien?
‘Virgil was behoorlijk misbruikt. We moesten wel op de rem trappen’, herinnert Dick Lukkien zich nog. De huidige trainer van FC Emmen was destijds trainer van de Groningse beloften. Bovendien gold hij als een vertrouwenspersoon. Ook met Van Dijk bouwde hij een bijzondere band op. ‘Bij hem moet je vertrouwen winnen. Het is een imposante verschijning maar tegelijkertijd iemand die de kat uit de boom kijkt. Hij was erg op zijn hoede. Pas toen hij doorhad dat ik echt vertrouwen had in zijn persoon liet hij me toe.’
Lukkien herinnert zich een zelfbewuste tiener. Eentje die de top wilde halen en zo snel mogelijk ook. ‘Maar de eerste maanden stond hij voornamelijk op het trainingsveld. Daar was hij op z’n zachtst gezegd niet blij mee. Hij wilde spelen. Virgil was zelfverzekerd. “Ik ben er eigenlijk wel klaar voor”, zei hij dan. Onze belangrijkste taak was hem te temperen. Tot aan de aan de winterstop heeft hij nauwelijks een wedstrijd gespeeld. Hij moest investeren in zichzelf. En dat vond hij knap lastig…’
Geduld is het sleutelwoord voor de jongen die het voetbalplezier vond bij WDS’19. Met frisse tegenzin wacht hij op zijn beurt, die in de wintermaanden volgt. Na lang wachten wordt hij een vaste waarde in de beloften én mag hij meetrainen bij het eerste elftal. Vervolgens gaat het snel. Veertien maanden nadat hij handtekening heeft gezet onder zijn eerste profcontract debuteert Van Dijk in het eerste elftal van FC Groningen. Op 1 mei 2011 maakt het thuispubliek kennis met de dan negentienjarige verdediger, die achttien minuten voor tijd Petter Andersson vervangt. Naam maakt hij niet veel later in de play-offs. In de kraker tegen ADO Den Haag, die wordt beslist na strafschoppen, is Van Dijk een van de hoofdpersonen. Hij gaat in de fout bij de 1-1 van Lex Immers, maar scoort vervolgens twee keer. De Noorderlingen verliezen van elf meter maar van Van Dijk gaan ze nog veel horen, zo is de verwachting.
Bijna-doodervaring
Het is het begin van een aangekondigde opmars. In zijn eerste volledige seizoen bij FC Groningen speelt hij 23 wedstrijden. Er zitten mindere duels tussen, maar onderaan de streep is het ruim voldoende. Zeker gezien het feit dat hij het slot van de competitie mist. Op 1 april meldt FC Groningen dat Van Dijk is geopereerd aan een blindedarmontsteking. Het is een van de vele berichtjes op de clubwebsite, het haalt niet eens alle krantenkaternen. Niemand die weet dat Van Dijk voor zijn leven vecht.
Het begint op het Groningse trainingsveld. De verdediger klaagt op maandag over ernstige buikpijn. De medische staf houdt hem in de gaten, maar hij kan gewoon blijven trainen. Op donderdagavond wordt de pijn hem te veel. Het is drie uur ’s nachts als teamgenoot Keurntjes hem met gevaar voor eigen leven naar het UMC rijdt. Er worden wat testjes gedaan, bloed afgenomen. De doctoren hebben goed nieuws: er is niks te zien. Hij wordt met wat pijnstilling naar huis gestuurd.
Zijn moeder vertrouwt het niet en stapt in de auto. Ze doet er ruim twee uur over om van Breda in Groningen te komen. Eenmaal gearriveerd ziet ze haar zoon creperen van de pijn. Ze schrikt en belt Chin. Hij zit op de tribune bij een wedstrijd van NEC. Nog voor het laatste fluitsignaal tuft ook hij in de richting van Het Hoge Noorden. Onderweg begrijpt hij dat hij het beste kan parkeren bij het Martini Ziekenhuis. Het is tijd voor een second opinion. Als Chin het ziekenhuis binnen komt lopen, ligt Van Dijk al op de uitslaapkamer. Hij heeft een buikvliesontsteking én een niervergiftiging. Volgens de dokteren heeft Van Dijk mazzel gehad. ‘Een niet fit of ouder iemand had dit niet overleefd. Ook nu bestond er nog de kans dat het fout zou gaan. Drie dagen na de operatie sloeg de schrik pas echt toe’, vertelt de verdediger. ‘Ik weet nog dat ik in dat bed lag. Het enige wat ik nog zag waren buisjes en slangetjes. Mijn lichaam was gebroken, ik kon helemaal niks. Op zo’n moment spoken de ergste dingen door je hoofd. Voetbal was voor het eerst in mijn leven bijzaak. Het ging om mijn leven. Mijn moeder en ik baden tot God en spraken over mogelijke scenario’s. Op een gegeven moment moest ik papieren tekenen. Het was een soort testament. Als ik zou overlijden zou een deel van mijn geld naar mijn moeder gaan. Natuurlijk wilde niemand het daar over hebben, maar het moest wel gebeuren. Het had zo maar over kunnen zijn…. Ik heb de dood in de ogen gekeken en dat was geen pretje.’
Een paar kilo lichter maar niet minder gedreven begint Van Dijk aan zijn tweede volledige seizoen in de Groningse hoofdmacht. Robert Maaskant is aangesteld om de kussens eens flink op te schudden en de Bredanaar vormt een interessant duo met routinier Kees Kwakman. Het is een onrustig jaar. Er komen acht nieuwe spelers, doelman Luciano blundert en Maaskant zoekt meer dan eens het randje op. Van Dijk zelf is ook steeds vaker onderwerp van gesprek. In positieve zin. Hoe goed is de verdediger eigenlijk? De zogenaamde kenners vinden hem te licht. Door zijn grote verschijning wordt hij weggezet als traag en weinig wendbaar. Lukkien begint te lachen. ‘Virgil is ontzettend snel. Man, hij overtuigde mij keer op de keer op de training. Als we één-tegen-één speelde zette ik hem het liefste tegenover Petter Andersson. Geweldige duels waren dat. Virgil kwam eigenlijk nooit in de problemen. De rest van Nederland mocht denken wat het wilde, wij wisten al lang wat Vigil kon.’
Wel zijn er valkuilen. Van Dijk is vaak te nonchalant. Tegen PSV dribbelt hij met de bal in, wat direct resulteert in een tegendoelpunt. Dat moet uit zijn systeem. In Groningen proberen ze de dromer wakker te schudden. Van Dijk weet dat het beter moet. ‘Tegen PSV wordt zo’n fout meteen afgestraft. Dat moet uit mijn systeem. Ik praat er veel over met de technische staf. Het wordt gelukkig steeds minder. Kijk, ik heb echt niet de illusie dat ik nooit meer een fout zal maken. Zelfs de beste verdedigers van de wereld hebben zo nu en dan een slippertje. Toch kan het altijd minder. Fouten kan ik me op dit niveau nauwelijks permitteren’, vertelt hij als speler van FC Groningen. ‘Het zelfvertrouwen was groot’, vertelt Lukkien. ‘Je moest hem echt raken. Het ging vaak te gemakkelijk en dat zag je terug op het veld. De ene dag ging hij volle bak, een dag later was het zestig procent. Dan moest je hem soms wel even de waarheid vertellen. Dat was niet omdat hij niet wilde, maar vooral omdat het te makkelijk ging. Maar hij is goed, vergis je niet. In zijn eerste maanden zag ik dat het een talent was, naar verloop van tijd kreeg ik pas door hoe goed hij écht was. Zijn top? De absolute.’
Ajax
In zijn tweede seizoen speelt Van Dijk 32 wedstrijden namens FC Groningen. Hij is dan 22. Waar andere spelers de tijd zouden nemen, wil de Bredanaar meer. Hij droomt van de Premier League, FC Barcelona en het Nederlands elftal. Elke twee seizoenen wil hij een volgende stap maken. Dan speelt hij op zijn 28ste in de absolute top. Het moet deze zomer gebeuren.
In zijn hoofd is de volgende halte de vaderlandse top. Twee jaar Ajax, Feyenoord of PSV en dan door naar een grote Europese club. Maar het blijft stil. Opvallend stil. Van Dijk is een on-Hollandse verdediger en dat lijkt af te schrikken. Zijn nonchalante houding werkt tegen hem, bovendien heeft hij nog te vaak een slippertje. Bij FC Groningen maar ook bij Jong Oranje. Tegen de Italiaanse leeftijdsgenootjes levert hij een wanprestatie. Alle scouts hebben hem op een lijstje staan maar niemand durft nog door te pakken. In de lente van 2013 weet iedereen dat Van Dijk op de markt is. FC Groningen staat welwillend tegenover een vertrek, mits het juiste bedrag op tafel komt. In de winter wordt Brighton & Hove Albion afgezegd. Niet door de Noorderlingen maar door de verdediger: Van Dijk wil enkel naar de top. Het spel is op de wagen.
In Nederland geen betere marktkoopman dan Hans Nijland. De transfermarkt is voor hem één groot speelparadijs. Hij praat met geïnteresseerde partijen en heeft bijna dagelijks contact met Chin, die de zaken van Van Dijk behartigt. Ondertussen roept hij in de media dat Van Dijk niet te koop is. Met elke quote gaat de vraagprijs een paar ton omhoog. Er is concrete interesse. Het Schotse Celtic heeft wel oren naar de verdediger. Van Dijk en Chin zien het als een goed alternatief voor de Nederlandse top. Celtic speelt om de landstitel, komt uit in de Champions League én is in het verleden een goede springplank geweest naar de Premier League. Bovendien vergroot het zijn kansen op een uitverkiezing voor het Nederlands elftal. De clubs onderhandelen. Nijland wil best verkopen, maar zit in een driver’s seat. Celtic wil immers iets hebben wat bij hem in de kleedkamer zit. Soepel verlopen de onderhandelingen dan ook niet. Als de Schotten een speler voor een prikkie op willen halen, kunnen ze beter in de Jupiler League gaan scouten. Er zijn in die maanden meer clubs die interesse tonen, maar naast Celtic is er maar eentje echt concreet. Het Russische Krasnodar is bereid om een veelvoud van de 2,5 miljoen euro op tafel te leggen die Celtic wil betalen. Met één krabbel is Van Dijk financieel onafhankelijk en heeft FC Groningen de begroting voor 2013/14 rond. Hoe lucratief het aanbod ook is, de verdediger zegt nee. Het past niet bij zijn plannen om de absolute top te bereiken. Ook FC Groningen speelt het spel eerlijk en gunt Van Dijk zijn sportieve verbetering.
Voetballend Nederland weet dat Van Dijk steeds dichter bij een transfer komt. Is er dan helemaal geen contact met de vaderlandse top? Laten ze de verdediger gewoon vertrekken? Het merendeel wel. Feyenoord, PSV en ook AZ tonen geen enkele interesse. In Amsterdam zijn er twijfels. Grote twijfels. Er moet deze zomer een verdediger bijkomen maar is Van Dijk de juiste man? Zelf opteert de verdediger voor een tussenstap in Nederland, Ajax heeft zijn voorkeur. En dus is er in de week dat Celtic en FC Groningen tot een akkoord komen, nog een laatste telefoontje met de hoofdstad. Eerst vanuit het management, later vanuit de Trots van het Noorden. Vanuit het Groningse hoofdkantoor wordt contact gezocht met technisch directeur Marc Overmars. De Groningse boodschap: ‘Marc, dit is jullie laatste kans. Het is nu of nooit.’ De Amsterdammers happen niet. Een maand nadat VI meldt dat Van Dijk in Glasgow een medische keuring ondergaat, haalt Overmars Mike van der Hoorn op bij FC Utrecht. Van Dijk is dan al naar Schotland verhuisd. De rest is geschiedenis.
Van Dijk groeit bij Celtic uit tot een vaste waarde, komt bij het Nederlands elftal terecht en maakt twee jaar later de overstap naar Southampton. De club van manager Ronald Koeman betaalt zo’n zestien miljoen euro voor de Beer van Breda. De verdediger groeit uit tot een vaste waarde in Oranje en een van de beste verdedigers in de Premier League. Misschien was het zijn nonchalante uitstraling, misschien medische achtergrond of zijn on-Hollandse voorkomen maar geen enkele Nederlandse topclub durfde het aan met Virgil van Dijk. Dat heeft ze met terugwerkende kracht miljoenen euro’s gekost.