De Champions League-wedstrijd tussen Chelsea en Barcelona heeft alles in zich om net zo memorabel te worden als de vorige clashes tussen deze teams. Voorbeschouwing op het duel tussen de countermachine van Chelsea en het vernieuwde Barcelona, dat een ploeg heeft met twee gezichten.
Chelsea
Speelwijze:
Na overtuigende zeges op West Bromwich Albion (3-0) en Hull City (4-0) keert bij Chelsea langzaam het vertrouwen terug dat onder manager Antonio Conte de ommekeer ingezet kan worden. Bij afwezigheid van de geschorste Tiemoué Bakayoko herovert Cesc Fabregas een plek op het middenveld naast N’Golo Kanté. Daarnaast bewijst Olivier Giroud zijn waarde als aanspeelpunt waar Pedro en Eden Hazard omheen kunnen bewegen. Zo begint Chelsea voorzichtig trekken te vertonen van de kampioensploeg van vorig seizoen.
De gelijkenis met de voorgaande jaargang komt de laatste acht wedstrijden in elk geval naar voren in de speelwijze. Waar Conte een periode van het seizoen experimenteerde met 3-5-1-1 valt hij in deze moeilijke periode terug op de vertrouwde 3-4-3. Sowieso was de keuze voor 3-5-1-1 er nooit één uit luxe, maar uit noodzaak. Conte kon zo Fabregas op het middenveld kwijt als spelmaker op het middenveld, met twee waterdragers naast hem. Hazard krijgt in die formatie een vrije rol achter spits Álvaro Morata. In topwedstrijden blijkt dit redelijk effectief als countertactiek, maar Chelsea ondervindt problemen als het spel gemaakt moet worden.
Sinds Conte terug is gekeerd naar zijn oude strijdplan, verdedigt Chelsea weer vanuit een 5-4-1-organisatie. Alleen de spits blijft voorin hangen, terwijl aanvallende middenvelders Pedro en Hazard de zijkanten helpen afdekken. Wanneer Chelsea op deze manier in het lage blok terechtkomt, vinden weinig tegenstanders een doorgang. The Blues incasseren uit open spel in de Premier League minder doelpunten dan het veelgeroemde Manchester City, wat illustratief is voor de krachtige defensie.
De aanvallende kracht van Chelsea ligt vooral in de counter. Van achteruit hebben Andreas Christensen en Fabregas een strakke lange pass in de benen in dergelijke situaties. Daarnaast is Hazard in zijn element wanneer hij in de tegenaanval vrij kan komen tussen de linies en zoekt Pedro met zijn loopacties altijd de diepte achter de defensie. Een ander wapen van Chelsea is de kopkracht van Giroud en Morata. Beide spitsen zijn lastig te verdedigen als een van de vleugelverdedigers doorkomt langs de lijn en een goede voorzet aflevert. De ploeg van Conte heeft daarentegen vaak veel problemen tegen opponenten die achterover leunen.
Wapen:
Dit Chelsea heeft slechts één ster: Eden Hazard. De vleugelaanvaller is op Stamford Bridge de speler met de meeste goals, meeste gecreëerde kansen en de meeste geslaagde dribbels. In de voorgeprogrammeerde machine zorgt Hazard voor chaos, verrassing en vermaak. Daar zit voor Chelsea ook een nadeel aan. Als de Belg aan banden gelegd wordt, dan blijft er bijzonder weinig over van de voorhoede.
Achilleshiel:
Een nadeel van het strijdplan van Conte zijn de grote verschillen in de veldbezetting tussen aanvallen en verdedigen. Dit maakt Chelsea kwetsbaar op de tegenaanval als de backs hoog op het veld staan en de flanken defensief helemaal open liggen. In de Premier League kiezen veel teams er daarom voor om de formatie van Chelsea te spiegelen en toe te slaan op de omschakeling. De recente nederlagen tegen AFC Bournemouth (0-3) en Watford (4-1) kwamen bijvoorbeeld op die manier tot stand.
Barcelona
Speelwijze:
Met de aanstelling van Ernesto Valverde lijkt Barcelona in veel opzichten weer op het oude Barcelona. Aanvallend hanteert hij de klassieke Barcelona-wetten voor de veldbezetting. Daarbij gaat het vooral om het creëren van een overtal op het middenveld door middel van ondersteuning vanuit de achterhoede of de voorhoede. Dat gebeurt via vaste principes die gekoppeld zijn aan de veldindeling.
De eerste fase van de opbouw van Barcelona (alarm genoemd) vindt plaats als de bal in bezit is rond het eigen strafschopgebied. Dan is geen ruimte voor improvisatie en moeten de spelers puur de vooraf ingeslepen patronen uitvoeren.
Dat begint bij de centrumverdedigers, die zich direct moeten aanbieden als opties voor doelman Marc-André ter Stegen. Zet de tegenstander hen met twee spitsen vast dan hebben Gerard Piqué en Samuel Umtiti de taak om naar de zijlijn te bewegen. Wanneer hun mandekkers volgen, dan wordt een van de twee verdedigende middenvelders (Sergio Busquets, Paulinho of Ivan Rakitic) tussen hen aanspeelbaar. Als een tegenstander ook op deze optie doordekt, probeert Ter Stegen een lange bal. Paulinho duikt dan op als extra targetman in de voorhoede bij Lionel Messi en Luis Suárez.
Ondanks al deze patronen is de formatie van Barcelona in deze alarmfase duidelijk zichtbaar. Iedere speler opereert vanuit zijn eigen positie en rol, waardoor over het hele veld driehoeken zichtbaar worden. In combinatie met de technische vaardigheden van de spelers worden hiermee de voorwaarden gecreëerd voor de bekende opbouw met korte passes.
Wanneer Barcelona met de bal progressie maakt voorbij het eigen strafschopgebied, dan breekt de volgende fase (well being genoemd) aan. Daarin opereren de meeste spelers nog steeds vanuit hun vaste posities, maar ontstaat met name voor de aanvallers wat meer bewegingsruimte.
Valverde kiest in deze fase voor meer ondersteuning rondom verdeelstation Busquets dan in de voorgaande jaren onder Luis Enrique het geval is geweest. De backs schuiven niet direct ver door en wanneer nodig bieden Rakitic en Iniesta extra ondersteuning. Hierdoor wordt het moeilijker voor tegenstanders om Busquets met mandekking uit de wedstrijd te halen, wat langzaam een standaardtactiek is geworden om de opbouw van Barcelona te verstoren.
Pas als de bal op de helft van de tegenstander is (control-fase genoemd), ontstaat serieuze beweging in de positionering van Barcelona. Dit heeft vooral gevolgen voor de vleugelverdedigers. Waar de backs in de vorige fase nog redelijk conservatief opereren om voldoende spelers achter de bal te houden, schuiven ze nu ver door naar voren.
Zodra Barcelona met de bal arriveert bij het strafschopgebied van de tegenstander, breekt de laatste fase (definition genoemd) aan. Daarin neemt de intuïtie van de creatieve spelers het over van de tekentafel. Valverde gaat Messi, Suárez en Iniesta niet vertellen wat zij in de buurt van het doel moeten doen: dat vullen ze zelf in afhankelijk van de situatie. Hier hebben de sterren de vrijheid om te tornen aan de principes, elders op het veld niet.
Dit klassieke Barcelona-voetbal in balbezit combineert Valverde met een lager verdedigend blok dan in Catalonië gebruikelijk is. Dit seizoen zakt Barcelona als de tegenstander onder de eerste druk na balverlies uitspeelt, graag wat verder terug in een 4-4-2-formatie. Om dat goed te kunnen uitvoeren, heeft Valverde veel loopvermogen nodig op het middenveld. Geen wonder dat Rakitic na Messi dit seizoen de voetballer is met de meeste speelminuten bij Barcelona. Zoals de vooraf bekritiseerde Paulinho eveneens zijn waarde bewijst door fysieke kracht toe te voegen aan het elftal.
Na een valse start in de strijd om de Super Cup oogt Barcelona met dit strijdplan bijzonder stabiel. De 4-4-2-formatie geeft de defensieve zekerheid die in voorgaande jaren ontbroken heeft en de combinatie van individuele klasse en positiespel garandeert nog altijd kansen en doelpunten.
Wapen:
Lionel Messi en/of Luis Suárez zijn direct betrokken als afmaker en/of aangever bij 26 van de laatste 29 goals die Barcelona in de competitie maakte. Messi geniet in de rug van Suárez de volledige vrijheid en toont weer wekelijks zijn klasse met passes, dribbels en doelpunten. Na het vertrek van Neymar bloeit ook Suárez op, omdat hij ouderwets de vrijheid heeft om over het hele veld in gaten te duiken. Op dit dynamische spitsenduo valt bijna geen antwoord te formuleren, juist omdat niemand weet waar Messi en Suárez precies gaan opduiken.
Achilleshiel:
Waar Barcelona dit seizoen in topwedstrijden bewijst ook effectief te kunnen zijn op de omschakeling, boet de ploeg kwaliteit in het maken van het spel. Tegenstander wegvagen met balbezitpercentages rond de zeventig procent is er niet vaak meer bij. Tegenwoordig lijkt een dergelijk dominantie voor Barça eerder een nadeel dan een voordeel, zoals blijkt uit het recente puntenverlies tegen Espanyol (1-1) en Getafe (0-0). Ook Atlético Madrid, Olympiakos Pireaus, Juventus en Valencia slepen op deze manier een gelijkspel uit het vuur tegen de Catalanen.
Tactisch twistpunt
Antonio Conte breekt waarschijnlijk al weken zijn hoofd over het vraagstuk hoe hij Lionel Messi gaat afstoppen met Chelsea. De Italiaan verklapt alvast dat hij dit niet gaat proberen met mandekking. ‘Want dan kan hij heel erg gevaarlijk worden. We praten hier over de beste speler ter wereld. We moeten als team samenwerken om hem af te stoppen.’ Dit betekent dat veel gaat afhangen van de wisselwerking tussen de verdedigers en middenvelders van Chelsea.
Conte heeft daarin twee keuzes. Hij kan net als de vorige wedstrijden vasthouden aan twee centrale middenvelders in een 3-4-3-formatie, of kiezen voor een extra slot op de deur in een 3-5-1-1-formatie. In dat laatste geval kan Kanté opereren als balafpakker in de zone waar Messi opduikt, kunnen de twee andere centrale middenvelders zich ontfermen over het duo Rakitic-Iniesta en dekt Hazard de ruimte rond Busquets af. De 3-5-1-1-variant geeft Chelsea meer grip op het centrum, maar maakt het elftal tegelijkertijd erg passief.
Wellicht geeft de meest riskante optie Chelsea de grootste kans op een stunt: Kanté en Fabregas als controleurs in een 3-4-3. Wanneer de ploeg van Conte met die spelers de ruimtes verdedigend klein maakt, dan zijn bij balwinst de ingrediënten aanwezig voor gevaarlijke counters. Fabregas als aangever, Hazard en Pedro creatief tussen de linies en een spits die als aanspeelpunt de tijd kan rekken die zijn ploeggenoten nodig hebben om aan te sluiten. De vraag is of Conte durft te kiezen voor een dergelijke aanvallende optie.
