Ajax en Ten Hag blijven zoeken naar stabiliteit

Van de ondergrens opnieuw naar beneden bijstellen in Almelo, als gevolg van elf dolende individuen, tot een krachtige teamprestatie tegen Real Madrid, waarbij een nieuwe bovengrens werd aangetikt. Na de winterstop is het elke wedstrijd maar weer afwachten hoe Ajax voor de dag komt. Zo ook afgelopen week. ‘Dit was misschien wel onze beste wedstrijd van het seizoen’, concludeerde Erik ten Hag na afloop van het duel met de Spaanse grootmacht. Een rake observatie. Tegen de beste ploeg ter wereld – in december won Real Madrid nog de Wereldbeker voor clubs – imponeerde Ajax van de eerste tot de laatste minuut.

De bereidheid voor elkaar te willen werken, de overgave om niet alleen aan de bal, maar ook zonder bal alles te geven. Niet los van elkaar, strijdend voor eigen eer, maar met elkaar. Als team aanvallen. Als team omschakelen. Als team verdedigen. Met het fanatieke publiek in de rug dwong Ajax tegen Real Madrid de ene na de andere kans af, en gaf het opvallend weinig weg. Dat het uiteindelijk niets opleverde, niet eens een gelijkspel, is terug te brengen tot een ogenschijnlijk simpel gegeven: kwaliteit van wereldklasse. Het verschil tussen vaderlandse top en wereldtop. Waar Ajax een handvol kansen nodig had om toe te slaan, deed Real Madrid dat direct. Op dodelijke wijze.

De teleurstelling was groot in de hoofdstad, maar ging ook gepaard met een gevoel van opluchting. Terug naar de basis was wekenlang het devies. En tegen Real Madrid lukte dat. Ajax swingde weer, als een eenheid. Erik ten Hag drukte alle bewoordingen over een vormcrisis afgelopen week eigenhandig de kop in door te wijzen op de abstractheid van dat begrip. Het kan er opeens weer zijn. Zoals het er ook opeens niet meer was. En hij had gelijk. De volgende opdracht diende zich daardoor al wel weer aan: hoe kan de vorm weer structureel terugkeren in het elftal?

Op zondagmiddag tegen NAC Breda wachtte dan ook weer een ultieme mentale test. Van alle superlatieven van het optreden in de Champions League naar de felle en frustrerende jacht op koploper PSV. Toch wist Ajax het positieve sentiment van de Europese wedstrijd door te trekken naar de Eredivisie. Met dank aan SC Heerenveen, dat op zaterdagavond goed verzet bood tegen PSV en met 2-2 gelijkspeelde. Met de 5-0 zege kwam Ajax in ieder geval al op doelsaldo langszij. Het gat is nog altijd vier punten, maar de hoop is terug in de hoofdstad. Zeker met de gedachte dat na de nederlaag tegen Heracles Almelo, een week eerder, het verschil in verliespunten nog het dubbele was.

De datum 31 maart is al enige tijd met rood omcirkeld in Amsterdam en Eindhoven. Het onderlinge treffen tussen de twee grootmachten van de Eredivisie staat dan op het programma. Toch is het allerminst meer vanzelfsprekend dat beide ploegen even schadevrij naar die topper toeleven. Dit kalenderjaar wist zowel Ajax als PSV slechts twee van de vijf competitieduels in winst om te zetten.

De jacht naar stabiliteit is bij beide clubs in volle gang. Voor Ajax leverde op dat vlak het duel met Real Madrid behalve complimenten ook nieuwe inzichten op. De variant met Dusan Tadic in de punt van de aanval gaf Ajax een flitsend aanvallend gezicht. Door de vele positiewisselingen in het offensieve blok had de Spaanse tegenstander moeite met Ajax, dat de ene na de andere kans creëerde. ‘Natuurlijk is dit ook een optie in de Eredivisie.’

Een paar dagen later voegde Ten Hag de daad bij het woord. In het thuisduel met hekkensluiter NAC Breda begon Ajax met dezelfde basiself. In de openingsfase kwam het gewenste aanvalsspel tot uiting, maar het bevrijdende doelpunt en het passende vervolg bleef uit. In de tweede helft, met Dolberg in de ploeg als spits, kwam Ajax pas echt los en won het eenvoudig met 5-0 van de Bredanaars.

De vraag voor de korte termijn is voor welke spits Ten Hag zal kiezen. De Tadic-variant kreeg tegen NAC niet helemaal het gehoopte vervolg. Dolberg maakte als invaller een goede indruk, onder meer met een knappe goal, en dan is er ook nog routinier Klaas Jan Huntelaar, die dit seizoen al meermalen Ajax aan doelpunten heeft geholpen. Veel zal afhangen van de weerstand. In eigen stadion, tegen ploegen die steevast met vijf verdedigers voor het eigen doel hangen, vaak met meerdere defensieve middenvelders daarvoor, lijkt de ploeg meer behoefte te hebben aan een échte nummer 9 als Dolberg of Huntelaar. Een spits die zich niet te vaak laat uitzakken, maar vooral continu in het strafschopgebied jaagt op een doelpunt. Als tegenstanders wél bij machte zijn weerstand te bieden, zoals in de Champions League, dan geeft de Tadic-variant Ten Hag nieuwe opties. Zoals de trainer zelf beaamt, zal niet alleen de vorm van de Ajacieden, maar ook de opponent bepalen waar zijn keuze op valt.

Daarbij lijkt de vorm van Dolberg een onderliggend vraagstuk. Ook de Deen kende een week met pieken en dalen, passend bij zijn gemoedstoestand dit seizoen. Op woensdagavond kreeg hij als invaller de kans om zich te onderscheiden tegen Real Madrid, maar dat mislukte. Direct na zijn invalbeurt kreeg hij de mogelijkheid binnen het strafschopgebied uit te halen, maar te wild schoot hij hoog over. De grootste kans kwam echter in de slotseconde, toen Dolberg door David Neres alleen voor de keeper werd gezet. Op het beslissende moment gleed de Deen echter uit, waardoor Ajax niet alsnog langszij kwam.

Tegenover een teleurstellende invalbeurt in de Champions League stond een sterke invalbeurt in de Eredivisie. Tegen NAC zorgde Dolberg na rust met zijn spel voor een positieve impuls bij de thuisclub. De vraag is alleen of en wanneer Dolberg weer de vorm van twee jaar geleden te pakken krijgt, toen hij onder Peter Bosz vrijwel continu een plaag was voor de verdedigers. Sindsdien hebben blessures hem ver teruggeworpen. Zijn spel loopt parallel aan de discussie over de te kiezen centrumaanvaller. Zolang Dolberg niet in een serie wedstrijden overtuigt, blijft het zoeken. Voor de ploeg en voor Ten Hag. Op jacht naar stabiliteit.