Als voetballer wilde hij al naar Amerika, als trainer maakt Jaap Stam die droom waar. Hij moet het jonge FC Cincinnati op weg helpen naar de top van de MLS. Stam gaat dat doen op zijn eigen manier, daaraan heeft een mislukt avontuur bij Feyenoord niets veranderd.
Voor zover ze het nog niet wisten - de voetbalvolgers in de Verenigde Staten - weet nu iedereen wie Jaap Stam is. FC Cincinnati, zijn nieuwe club, postte per abuis een foto van Tinus van Teunenbroek op Twitter, een leider van de Ajax-jeugd. Kale mannen, Don’t they all look alike? MLS-clubs haakten er gretig op in en verwelkomden onder meer Jason Statham en John Malkovich als de nieuwe trainer van FC Cincy. Voetbalhumor in The States. 'Ik zag dat ik tussen allerlei filmsterren stond', grinnikt Jaap Stam. 'Nou, dat is dan een betere entree dan dat niemand weet wie je bent.'
Het lijkt erop dat je één of meerdere social media-scripts op VI.nl hebt uitgeschakeld. Daarom worden er geen social posts of liveblogs geladen. Wijzig hier je instellingen.
LEERPROCES
Stam heeft er net zijn eerste persconferentie opzitten als nieuwe trainer van FC Cincinnati, via Zoom, uiteraard. Toch bekroop hem al snel het gevoel dat hij bij best een aardige club aan de slag gaat. 'Het was aardig druk online', zegt Stam, 'en er waren veel vragen. Wat ik wil met de club, wat de ambities zijn en hoe hoog we gaan eindigen? Logische vragen, alleen kan ik er nog geen antwoord op geven. Het gaat in eerste instantie om bouwen, leren en groeien. Dat spreekt de clubleiding ook uit. FC Cincinnati is een jonge club, maar wel ambitieus. Ze bouwen een prachtig stadion en willen op termijn naar de top, maar voorlopig zitten ze midden in een leerproces. Ik ben aangesteld om dat verder vorm te geven en de volgende stap te maken.'
De vraag is nu, wanneer? Stam: 'Ik zou naar Cincinnati vliegen op de dag dat Amerika in lockdown ging. Die vlucht werd niet gecanceld, alleen wist ik niet wanneer en of ik dan überhaupt nog terug kon. Dus zijn we maar thuisgebleven. Zodoende had ik wel tijd zat om de club en de mensen goed te leren kennen, misschien niet op de manier zoals je zou willen, maar via videocalls kreeg ik toch wel een goed beeld. Ik heb iedereen gesproken, van staf tot de eigenaren. Dat gaf me een goed gevoel. Bij Feyenoord sprak ik vooraf met twee directeuren van wie er één al weg was voor ik begon en de ander al in de voorbereiding opstapte. Ik wilde niet nog een keer in zo’n situatie terechtkomen, dus was ik blij dat ik echt de tijd kon nemen alles goed in kaart te brengen.'
Stam treft in Cincinnati drie Nederlanders: Siem de Jong, Jürgen Locadia en Maikel van der Werff. 'Dat vind ik wel leuk, maar ook de Amerikaansen gasten zijn van een goed niveau. Ik heb natuurlijk wel beelden gezien. Samen met Gerard Nijkamp, de technisch directeur, gaan we nu kijken hoe we de selectie verder kunnen versterken en invullen. Dat vind ik leuk, straks gewoon weer met een talentvolle club spelers op het veld staan en proberen die naar een hoger niveau te krijgen. Voor mij is dat de essentie van trainen, meer nog dan de club waar je werkt.'
Was u eraan toe?
'Na mijn vertrek bij Feyenoord kon ik vrij snel alweer aan de slag. Dan moet je denken aan clubs uit Engeland die informeerden en dichterbij huis was er ook interesse. Alleen moest ik alles zelf wel eerst even verwerken, ik had geen zin meteen weer in te stappen. Misschien ben ik door mijn ervaringen bij Feyenoord misschien wel nóg kieskeuriger geworden. Daarbij moet ook het gevoel goed zijn, de club, of het project moet iets bij me los maken. Toen Cincinnati zich meldde, had ik al vrij snel een goed gevoel.'
De American Dream.
'Als voetballer wilde ik al naar de VS, alleen was dat in mijn tijd niet echt een optie. Als je dan ziet wat voor stappen de MLS (Major League Soccer) de afgelopen jaren heeft genomen; iedereen die ik spreek en die het kent of er heeft gewerkt, is echt enthousiast. Daarbij hou ik gewoon van dat land, van de natuur, de historie… En niet alleen ik, hè, dat geldt voor de hele familie. Het hele plaatje klopte.'
Ron Jans nog gesproken?
'Nee, niet gedaan. Maar je doelt op de manier waarop hij daar is vertrokken? Ik kan daarover niet oordelen, maar wel uit eigen ervaring spreken. In het buitenland moet je altijd aware zijn, dat heb ik in Engeland wel geleerd. Sommige dingen die je misschien normaal vindt, kan je beter niet zeggen. Ik heb er nooit problemen mee gehad en verwacht die dan ook niet te krijgen.'
VERWIJTEN
Jaap Stam is er weer klaar voor, nadat hij eind oktober vorig jaar opstapte als trainer van Feyenoord. Na een kansloze 4-0 nederlaag in de Johan Cruijff Arena tegen Ajax, hield hij nog dezelfde avond de eer aan zichzelf. 'Als het niet loopt zoals het zou moeten en ik merk dat wat ik wil, niet kan of mogelijk is, houd ik de eer aan mezelf. Ik had kunnen wachten tot ze me eruit zouden schoppen, wat de clubleiding helemaal niet wilde, maar zo zit ik nu eenmaal niet in elkaar.'
Wie geestelijk en financieel onafhankelijk is, kan zo’n beslissing nemen.
'Ik sta ergens voor. Ik wilde met Feyenoord op een bepaalde manier spelen en als dat door allerlei omstandigheden heel moeilijk wordt, dan stap ik op. Ik kan dat doen, ja, maar zo ben ik mijn hele leven geweest.'
Hoe kijkt u dik een half jaar later terug op die tijd?
'Met een goed gevoel en dat moet je los zien van de resultaten. Als we teruggaan naar het begin, had ik een idee hoe ik Feyenoord wilde laten voetballen. Dat was anders dan de club gewend was, meer aanvallend, dominanter en met goed positiespel. Tijdens de voorbereiding zag ik echt goede dingen en ook later in de competitie hebben we bij vlagen best goed gespeeld. We hadden twee problemen alleen: we scoorden niet en de spelers waren niet fit genoeg het negentig minuten vol te houden. Dat kwam doordat de nieuwe spelers het jaar ervoor niet of nauwelijks hadden gespeeld. Dan krijg je te maken met de factor tijd, die heb je nodig, maar het is er niet. Als je dan wedstrijden die je kon winnen, door de genoemde problemen gelijkspeelt of zelfs verliest, kom je terecht in een negatief proces dat bijna onomkeerbaar is.'
Hebt u er een zelfanalyse op losgelaten?
'Zeker in het begin wel, ja. Dan ga je het hele proces nog eens na. De conclusies is dat ik altijd mezelf ben geweest, keihard heb gewerkt om te proberen het tij te keren, maar dat het niet is gelukt. Daarom kan en wil ik niemand iets verwijten. De club niet en mezelf niet.'
Vanwaar dan dat goede gevoel bij Feyenoord?
'Omdat ik met vrijwel iedereen tot de laatste dag een goede relatie heb gehad. Ik spreek nog steeds mensen binnen de club en ook met sommige spelers heb ik contact. Toen bekend werd dat het rond was met Cincinnati, kwamen er veel appjes met felicitaties uit Rotterdam. Om eerlijk te zijn, is me dat veel waard.'
Heeft Feyenoord u veranderd?
'Nee, niet als mens en zeker ook niet als trainer. Ik sta ergens voor, nogmaals en ik weet dat hoe ik een elftal wil laten voetballen, succes kan opleveren. Spelers moeten het alleen wel doorhebben en fit genoeg zijn. In Rotterdam lukte het niet, dat heb je wel eens, dat is inherent aan werken in het voetbal. Je bent als trainer afhankelijk van factoren waarop je geen invloed hebt: fitheid, blessures, vorm, geluk. Ik heb ermee leren leven. Daarom moet ik lachen als mensen tegen me zeggen: "Jaap, waarom ga je daar niet trainen?" Of ik mezelf kan aanmelden, ofzo. Je moet net de mazzel hebben dat je de kans krijgt en het allemaal goed valt. Ik ben blij dat Cincinnati me nu die kans weer geeft.'
U neemt Said Bakkati mee. Daar zullen ze bij Feyenoord niet blij mee zijn.
'Kan ik me goed voorstellen, want Said deed een groot deel van de veldtrainingen en de standaardsituaties.'
Was u het niet zelf die zei dat hij na uw vertrek moest blijven?
'Natuurlijk. De situatie van Said is anders dan die van mij. Hij had gewoon een contract. Bovendien dacht ik dat het niet verkeerd was dat hij met Dick Advocaat ging werken. Ik zei tegen hem: "Dick is een ervaren trainer, van hem kan je veel leren." Dat is toch ook wat waard voor zijn ontwikkeling, je leert niet door je hele carrière maar met een trainer te zijn.'
Toch gaat hij mee naar Amerika.
'Toen ik stopte, wilde Said ook stoppen. En nadat hij op andere gedachtes was gebracht, heeft hij in zijn contract laten opnemen dat als ik een nieuwe club zou krijgen in het buitenland, hij vrij was om met me mee te gaan. Ik vind dat fijn, omdat ik weet hoe goed hij is en omdat hij me aanvult. Feyenoord op zijn beurt heeft die afspraak gerespecteerd en niet moeilijk gedaan, terwijl ze er best van zullen balen. Dat zegt ook wel wat over hoe die club in elkaar steekt.'
BENIEUWD
Nog even en Jaap Stam meldt zich in Cincinnati, zijn droom achterna. 'Ik ben benieuwd', zegt hij, 'en niet alleen naar het voetbal. In deze coronatijd heb ik online van alles gelezen over de stad en de omgeving. En ook de mensen die ik heb gesproken, zeggen dat Ohio geweldig is. Ik hoop binnenkort te vliegen, dat gaat via de officiële wegen. Na Feyenoord heb ik een tijd rustig aangedaan, maar nu wil ik zo snel mogelijk weer doen wat ik het liefste doe: gewoon met een groep spelers op het veld staan.'
