Getafe-Ajax: het ultieme argument voor invoering van zuivere speeltijd

Een voetbalwedstrijd duurt standaard negentig minuten, vaak met een handjevol minuten als extra tijd erbij. Maar Opta berekende dat de bal donderdagavond minder dan 43 minuten daadwerkelijk in het spel was. Getafe-Ajax was zodoende een van de 'kortste' wedstrijden in de geschiedenis van de Europa League.

De kortste Europa League-duels

Een goed voorbeeld van verdwenen minuten tijdens de wedstrijd in de voorstad van Madrid is de openingstreffer van Getafe. Op 36:05 valt de bal via de voet van spits Deyverson binnen. Wat volgt is een doelpuntenviering, een geworpen aansteker, een pijnlijke zij van Deyverson, boze spelers, twee oproepen in twee talen van de stadionspeaker en tussendoor is de VAR ook nog bezig met het checken van de goal.

Na al die gebeurtenissen hervat Lassina Traoré op 41:30 het spel via de aftrap, ruim vijf minuten nadat Ajax-keeper Bruno Varela was gepasseerd. Als de reguliere speeltijd van de eerste helft is verstreken, verschijnt de vierde official met het welbekende bord langs de zijlijn: extra tijd bedraagt drie minuten. Alleen al op bovenstaande manier zijn er twee minuten speeltijd verdwenen.

Marco van Basten

De discussie over de invoering van zuivere speeltijd in het voetbal bestaat al jaren. Zet de klok stil op het moment dat het spel ook stilligt en zet de klok weer aan als de bal weer rolt of vliegt. In Nederland is een van de bekendste voorstanders van dit concept Marco van Basten. Hij sprak zich regelmatig uit voor veranderingen in de voetballerij en zette zijn ideeën kracht bij door een rol bij de FIFA te accepteren. In september 2016 werd Van Basten aangesteld als hoofd technische ontwikkeling, in een periode waarin bijvoorbeeld belangrijke beslissingen werden genomen over het in gebruik nemen van de VAR.

In de periode van Van Basten bij de FIFA werd onder andere de strijd om de Confederations Cup afgewerkt. De oud-voetballer keek met VI in 2017 terug op dat toernooi en haalde een situatie tijdens een wedstrijd aan. 'Het akkefietje met de rode kaart tijdens Duitsland-Kameroen nam vier minuten in beslag. Los daarvan voerden beide coaches drie wissels door: dat is zes keer dertig seconden. Er vielen vier goals. Over het algemeen duurt het 45 seconden voordat er weer wordt afgetrapt. Aan het eind heb je dan ongeveer tien minuten extra speeltijd nodig en dat voegt een scheidsrechter er nooit aan toe. Ploegen verspillen meer tijd dan je denkt. Dat kan veel eerlijker.'

In oktober 2018 vertrok Van Basten weer bij de FIFA, maar zijn opvattingen over zuivere speeltijd zijn niet veranderd. Na Getafe-Ajax was Van Basten, tegenwoordig analyticus bij FOX Sports duidelijk: 'Het is bloedirritant, want het spel komt niet op gang. Elke keer wordt er afgefloten en dan hebben zij (de spelers van Getafe, red.) weer het voordeel. Zo'n scheidsrechter begrijpt er geen moer van. Het zijn allemaal spelers die trucjes hebben en komedie maken. Als scheidsrechter kun je een belangrijke rol in een wedstrijd hebben, door het van beide kanten acceptabel te houden. Daar faalde deze scheidsrechter volledig in.'

KNVB

De FIFA lijkt de laatste jaren in samenwerking met spelregelorganisatie IFAB steeds opener te staan voor veranderingen in het voetbal. De VAR is daar een goed voorbeeld van, maar ook de nieuwe regels op het gebied van (aanvallend) hands en de uittrap van keepers, die nu spelers aan mogen spelen in het eigen strafschopgebied. Het is geen onlogische gedachte dat de invoering van zuivere speeltijd kans van slagen heeft in de toekomst.

De KNVB is een voorloper als het gaat om technologische ontwikkeling in de voetballerij. Zo was Nederland een van de eerste landen waar actief getest werd met de VAR. De bond werd ook enthousiast over de Future Rules Football League (zie kader onder) en is al langer bezig met het testen van nieuwe regelgeving.

Gijs de Jong, secretaris-generaal van de KNVB, is op zoek naar manieren om het voetbal sportiever, eerlijker en aantrekkelijker te maken. 'Op amateurvlak hebben we experimenten gedaan, maar in het betaald voetbal is dat lastiger, omdat je toestemming van de IFAB nodig hebt.'

De invoering van zuivere speeltijd is niet zomaar gedaan, maar de KNVB staat absoluut open voor dit soort veranderingen. De Jong: 'Het is alleen niet eenvoudig. Je kan niet zeggen: we gaan naar negentig minuten zuivere speeltijd, dat houdt geen enkele speler namelijk vol. Maar er zijn tussenvarianten mogelijk, bijvoorbeeld door eerst de extra tijd effectief te maken. Daar staan wij open voor.'

De voetbalbond is echter realistisch. De Jong wijst op het proces dat nodig was om de VAR te introduceren in de voetbalwereld. 'Eerst heb je experimenten, daarna mag je het gebruiken in onofficiële wedstrijden en vervolgens in een paar bekerduels. Er gaat een behoorlijk proces aan vooraf.'

Een van die processen is om de spelregelorganisatie IFAB mee te krijgen in jouw ideeën. Ook dat kost weer tijd en overredingskracht volgens De Jong. 'Hoe kan je de zuivere speeltijd omhoog krijgen? Daar zijn we al langer mee bezig. In het pupillenvoetbal tot en met 12 hebben we al een boel ingevoerd. Werken met tijdstraffen na het krijgen van een kaart, de self-pass, indribbelen in plaats van ingooien, doorwisselen', somt De Jong op.

'We hebben in de jeugd veel gedaan om het voetbal leuker te maken, veel van de spelregels die we nu gebruiken zijn kansrijk voor in de toekomst. Maar eerst moeten we gegevens verzamelen, zodat je een eventueel verzoek aan de IFAB goed kan onderbouwen. Als je het in de juiste vorm giet en met een goed onderbouwd voorstel komt zou ik niet weten waarom een experiment rond zuivere speeltijd niet zou kunnen.'

De KNVB staat open voor zo'n serieus experiment op het gebied van zuivere speeltijd, zo vertelt De Jong. 'Dan moet je zoeken naar een plek waar je het breder kunt gebruiken. Voor zuivere speeltijd moet je echt naar een toernooiversie kijken. Hoe kan je het doen en tijdens welke toernooien?', zijn de vraagstukken die De Jong en de KNVB in de toekomst hopen te beantwoorden.

De Nederlandse voetbalbond heeft zuivere speeltijd in ieder nadrukkelijk op de agenda staan. 'Zulke dingen moet je ook doen, wil je zorgen dat het voetbal in 2050 ook nog aantrekkelijk is', legt De Jong uit. 'Voor het betaald voetbal zitten we in de fase van agenderen, binnen het recreatieve voetbal willen we actief gaan experimenteren.'

Wie denkt dat de stadionklokken in de Eredivisie volgend seizoen stop worden gezet als de bal buiten de lijnen gaat, komt bedrogen uit. De FIFA vindt dat het voorlopig vernieuwend genoeg is geweest en richt zich tot en met WK in Qatar (eind 2022) louter op het doorontwikkelen en verbeteren van de VAR. 'Daarom zal het niet eerder dan het seizoen 2023/24 zijn tot we überhaupt kunnen testen met zuivere speeltijd in het betaald voetbal', stelt De Jong dan ook.

Lachen om rollende voetballers

In het hockey is men al bekend met het gebruik van zuivere speeltijd. Sinds de invoering van nieuwe regelgeving in 2014 wordt de klok tijdens een wedstrijd stilgezet voor veertig seconden na een doelpunt, een gegeven strafcorner of strafbal.

Marc Lammers maakte de veranderingen in het hockey van dichtbij mee. Hij was onder meer jarenlang bondscoach van het Nederlandse dameshockeyteam en won in 2008 de gouden medaille op de Olympische Spelen. Lammers is ervan overtuigd dat de zuivere speeltijd in het hockey hoger ligt dan in het voetbal. 'We spelen maar vier keer 17,5 minuut en in totaal dus zeventig minuten, maar de zuivere speeltijd ligt hoger dan in het voetbal.'

Deze uitspraak van Lammers wordt bevestigd door de cijfers van Opta. Het databureau rekende uit dat een gemiddelde wedstrijd in de Eredivisie zeker niet boven de zeventig minuten zuivere speeltijd uitkomt en eerder rond het gemiddelde van vijftig minuten ligt. Deze cijfers komen overeen met wat in bijvoorbeeld de Premier League en Bundesliga is waargenomen.

De verschillen tussen de hockey- en voetbalwereld zijn groot. Dit bevestigt Lammers, die donderdagavond ook naar Getafe-Ajax keek. 'Die Spanjaarden rollen en draaien, in het hockey gebeurt dat niet. Daar is simpelweg geen tijd voor. Als een fysiotherapeut voor jou in het veld komt, moet je er twee minuten uit. Dan ga je dus niet meer rollen, want je benadeelt je eigen team met zo'n actie.'

'In voetbal is het grootste probleem: de bal wegtrappen, tijdrekken. In het hockey lachen we erom. De sport was tot enkele jaren terug niet aantrekkelijk voor de televisie, mede omdat er veel werd gefloten door de scheidsrechters. Nu is dat een stuk minder. Ik heb weleens met Louis van Gaal of Co Adriaanse hockey gekeken. Ze zeiden dat het allemaal ontzettend snel ging. Er werd een overtreding gemaakt en de vrije bal werd al genomen voor ze had doorhadden.'

De veranderingen in het voetbal komen gestaag, maar gaan ook gepaard met kritiek. Deze fase van verandering heeft het hockey allemaal meegemaakt, vertelt Lammers. 'Het is raar dat de voetballerij zo weinig met mensen uit de hockeywereld overlegt, want wij liepen jaren geleden tegen dezelfde dingen aan. In het hockey ging het precies zoals in het voetbal nu. Er was weerstand, veel kritiek en commotie, maar de situatie is op dit moment veel beter dan jaren geleden. Je raakt eraan gewend en de mensen zien dat dingen echt beter zijn geworden. Iedereen vindt de huidige situatie logisch.'