FC Emmen kan al niet meer zonder de Eredivisie
PRO

FC Emmen kan al niet meer zonder de Eredivisie

Nu het seizoen zijn ontknoping nadert, staat de gedoodverfde degradant FC Emmen trots boven de streep. De komende vijf wedstrijden worden voor de toekomst van de club allesbepalend.

Het is zondagmiddag even na tweeën en De Oude Meerdijk staat in vuur en vlam. De spelers van FC Emmen vieren de eerste overwinning sinds medio februari en worden door het publiek getrakteerd op een klaterend applaus. Aan de rand van het veld hebben voorzitter Ronald Lubbers en trainer Dick Lukkien een dolgelukkig onderonsje. Zelden smaakte een overwinning hen zo goed als deze 2-0 op SC Heerenveen. Emmen springt van plek zeventien in één keer boven de streep. De verlengde Eredivisie-droom leeft in Drenthe weer als nooit tevoren.

‘Onze vormdip is wat overdreven uitgelicht. Het is alsof heel Nederland ons problemen wilde aanpraten’

In de anderhalf uur daarvoor was na weken van kommer en kwel alles op zijn plek gevallen. De geplaagde Emmense verdediging demonteerde op vakkundige wijze de veelgeprezen tandem Michel Vlap-Sam Lammers, de backs Caner Cavlan en Glenn Bijl denderden langs de zijlijn, Anco Jansen dreef de Friese defensie met zijn passes en dribbels tot wanhoop en in de punt heerste Jafar Arias als een kruising tussen kapstokspits en uitsmijter. Pas diep in de tweede helft hoefde doelman Kjell Scherpen voor het eerst aan de bak. Daarna kon het kind van de club net zoals de 8.300 op de tribunes weer genieten van het lentezonnetje.

‘Heerlijk toch? Hier hebben we wel even op gewacht’, vertelt een glunderende Glenn Bijl even later. ‘Hoewel ik wel vind dat onze vormdip de afgelopen tijd wat overdreven is uitgelicht. Het is alsof heel Nederland ons problemen wilde aanpraten. Maar kom op: wij zijn Emmen en hebben een klein budget. Is het dan zo raar dat je zeventiende staat en een paar keer op rij niet wint?’

‘We hebben alles in eigen hand. Dat is hartstikke knap, als je het mij vraagt’

‘We hebben Heerenveen wel redelijk van de mat getikt, maar dat verbaast me niet. We hebben dat laatst tegen Heracles Almelo ook gedaan, alleen resulteerde dat niet in een overwinning. Dat wij in staat zijn om tegen zulke ploegen ons mannetje te staan, weten wij allang. Het is nu zaak dit door te trekken. We hebben nog vijf wedstrijden om ons veilig te spelen en hebben alles in eigen hand. Dat is hartstikke knap, als je het mij vraagt.’

Caner Cavlan was tegen SC Heerenveen de grote man met zijn twee goals.
Caner Cavlan was tegen SC Heerenveen de grote man met zijn twee goals.

Koffiemolen

Een kleine sprong terug in de tijd. De selectie van FC Emmen werkt zich vrijdagochtend in het zweet, gadegeslagen door een handjevol supporters en journalisten. Het is twee dagen na Ajax-thuis en langs de lijn wordt schande gesproken van het spandoek waarmee Amsterdamse fans doelman Kjell Scherpen schoffeerden. Emmen wilde het doek verwijderen, maar kreeg geen medewerking van de stewards in het uitvak. Dus werd Scherpen negentig minuten lang geconfronteerd met de afkeer van de aanhang van zijn aanstaande werkgever, nadat zijn socialmedia-accounts door hen ook al uitgebreid waren besmeurd. Scherpen laat het allemaal van zich afglijden, volwassen als hij voor zijn negentien jaar al is. Maar binnen FC Emmen heeft de blinde haat die de jonge doelman over zich heen gekregen heeft voor totale verbijstering gezorgd. Er is in de Eredivisie dan ook geen club te vinden die qua normen en waarden zo ver af staat van de overspannen benadering van het voetbal die elders gewoongoed is.

Intussen bekijkt Dick Lukkien de training vanuit de middencirkel, is directeur Ben Haverkort langs de lijn in gedachten verzonken en komt perschef Freddy Donker langs met koffie en thee. Het zijn de kleine dingen die Emmen een prettige enclave in de Eredivisie maken. Ondanks de stortvloed media-aandacht die de club vooral in de eerste deel van dit seizoen ten deel viel, heeft de communicatie-afdeling haar beleid ongewijzigd gelaten. Er worden dus geen interviews nagelezen of journalisten op de huid gezeten. Onderling vertrouwen is in alle geledingen een groot goed in Zuid-Oost Drenthe.

Op het veld gaat het er fanatiek aan toe. De training wordt afgesloten met de koffiemolen, een afwerkoefening waarbij elke goal goed is voor een punt. Wie aan het einde van de oefening onderaan staat, wordt onder vuur genomen door de hele selectie. Deze keer moeten Stephan Warmolts, Robbert de Vos, Sven Braken en Keziah Veendorp met de billen bloot op de doellijn. Dat pakt vooral voor laatstgenoemde vervelend uit. Glenn Bijl schiet zó hard raak, dat hij zijn carpoolmaatje bijna door het net heen jaagt. Met een van pijn vertrokken gezicht krabbelt Veendorp op, Bijl schreeuwt het uit van plezier. Lukkien kijkt lachend toe. Van een crisissfeer is bepaald geen sprake.

Trainer Dick Lukkien neemt de felicitaties van voorzitter Ronald Lubbers in ontvangst.
Trainer Dick Lukkien neemt de felicitaties van voorzitter Ronald Lubbers in ontvangst.

Kamervragen

Hoewel het tijdens die zegeloze reeks regelmatig heeft gedonderd. Anco Jansen is niet het type aanvoerder dat in de kleedkamer een blad voor de mond neemt na wéér een nederlaag. Hij gaat na de training zijn bezoek voor richting de catacomben en haalt op de eerste verdieping de stoelen van tafel. ‘Wat je net zag is hartstikke mooi. Iedereen is bloedfanatiek, want niemand wil op de doellijn eindigen.’ Maar – zo benadrukt hij – de afgelopen weken is lachen, gieren, brullen bepaald niet de norm geweest.

‘Kijk, dat we van Ajax verliezen is geen drama. Daar staat tweehonderd miljoen op het veld, bij ons bij wijze van spreken twee ton. Dus daar worden geen Kamervragen over gesteld. Maar wat ik wel kwalijk vind, is dat we het hebben laten liggen tegen onze directe concurrenten. Fortuna Sittard, PEC Zwolle, Excelsior... Die wedstrijden hebben we allemaal verloren. Dat mag niet en had ook niet gehoeven. Aan de andere kant moeten ook realistisch zijn. Wij zijn FC Emmen, als nummer zeven van de Eerste Divisie gepromoveerd en spelen met veel jongens met alleen Eerste Divisie-ervaring. Dan weet je dat het in de Eredivisie lastig kan worden, dat je een keer zo’n serie krijgt als wij nu. Dan is paniek nergens voor nodig.’

‘Wat ik kwalijk vind, is dat we het hebben laten liggen tegen onze directe concurrenten. Fortuna Sittard, PEC Zwolle, Excelsior...’

Jansen kijkt om zich heen in de businessruimte van De Oude Meerdijk. Hier ziet het elke twee weken zwart van de mensen, of er nou gewonnen of verloren wordt. Jansen: ‘Als je kijkt wat de Eredivisie teweeg heeft gebracht in Emmen, dan moet ik er niet aan denken dat wij al na één jaar terug zouden moeten naar de Eerste Divisie. Dat zou zo ontzettend jammer zijn. Dat moeten we ten koste van alles voorkomen.’

Volksaard

Even later schuift Dick Lukkien aan in het FC Emmen-museum, dat tevens dienst doet als mixed-zone. Het ingelijste shirt waarin op 20 mei vorig jaar promotie werd afgedwongen is de laatste aanwinst, maar staat in afwachting van een plekje nog in een hoek. Aan de muren herinneren affiches, sjaals en shirts aan andere mijlpalen uit de geschiedenis. Een hoek van het museum herinnert aan de keren dat FC Twente en Vitesse naar De Oude Meerdijk uitweken. Verderop memoreert een vaantje aan een ontmoeting met het grote PSV in het bekertoernooi in de jaren tachtig. Maar wat in Emmen lang als bijzonder of zelfs uniek werd gezien, is met de promotie naar de Eredivisie de nieuwe norm geworden. Ajax en Feyenoord zijn hier bestreden, landskampioen PSV is zelfs een punt afgesnoept. Glenn Bijl is de eerste doelpuntenmaker op het hoogste niveau, Kjell Scherpen wordt de duurste speler aller tijden. In negen maanden tijd is daarmee een groot deel van de geschiedenis van FC Emmen herschreven. De beheerder van het clubmuseum wacht een schone taak.

Lukkien probeert precies in dat licht de strijd tegen degradatie in perspectief te plaatsen. Hij vindt de toon van een deel van de achterban wel erg snel omslaan. ‘Kritiek is niks mis mee, maar het moet niet te negatief worden. Vorig jaar rond deze tijd speelden we tegen Jong FC Utrecht, nu strijden we voor een plek in de Eredivisie, mogelijk rechtstreeks. Is het glas dan halfleeg of halfvol?

Het gaat niet alleen over resultaten. Een aantal wisselingen binnen het elftal heeft niet het gewenste resultaat opgeleverd.

‘Als ik niet had gewisseld, hadden mensen juist gezegd dat ik had moeten ingrijpen. Na Fortuna Sittard (3-1 nederlaag, red.) vond ik dat ik een signaal moest afgeven. Van: zoals het nu gaat, kan het niet langer. We zijn ook weer met vier verdedigers gaan voetballen, hoewel ik niet geloof dat formaties een enorm verschil maken. Het zit hem in de intenties die je hebt en die zijn hetzelfde gebleven. Het moest alleen verdedigend vaster, stabieler. Ik wilde het voor mijn verdedigers makkelijker maken om in duels te komen, meer duidelijkheid scheppen.’

Een ander kritiekpunt betreft de vijf winterse nieuwelingen. Daarvan is alleen Michael de Leeuw een aanwinst gebleken.

‘Dat is legitiem, want van die aanwinsten spelen er op dit moment inderdaad maar twee. Ik sta volledig achter het aantrekken van al die jongens, maar natuurlijk had ik van sommigen meer gehoopt. Daar draai ik niet omheen.’

Dat Emmen de ranglijst in een ander licht bekijkt dan menig collega-laagvlieger, blijkt wel uit het vertrouwen dat de club en Lukkien onlangs in elkaar uitspraken. De trainer tekende tot medio 2022 bij, waar bij concurrenten NAC en Excelsior coaches al het veld hebben geruimd. ‘Maar als we van Heerenveen verliezen, lever ook ík mijn contract in’, zegt Lukkien gekscherend. Dan weer serieus: ‘Kijk eens wat we hier in een jaar bereikt hebben, hoe trots de mensen op hun club zijn. Daar bouwen we op verder. Als het even minder gaat komt het cynisme terug, dat zit in de volksaard, dat hoort erbij en vind ik niet erg. Maar had hier een jaar geleden voorspeld dat we nu kans maakten op rechtstreekse handhaving in de Eredivisie, en ze hadden je hier weggedragen.’ Lukkien raapt de gebruikte koffiebekertjes van zichzelf en het journaille bij elkaar, gooit ze in de prullenbak en steekt een hand op. ‘Tot zondag, mannen.’

Beloofde land

Na 33 jaar profvoetbal eindelijk Eredivisie. Dat doet wat met het zelfbewustzijn van een club, stad en provincie. In Emmen lopen ze sinds 20 mei 2018 met de borst vooruit. Maar dat het in ruim dertig jaar gegroeide cynisme niet zomaar verdwenen is, bleek toen Emmen de afgelopen weken de duels bij bosjes begon te verliezen. Ineens klopte er volgens menig supporter niks meer van. Een enkeling legde zich zelfs al neer bij het noodlot en kondigde aan voor volgend seizoen de vrijdagen alvast vrij te plannen.

Met zulke teksten moet je bij voorzitter Ronald Lubbers niet aankomen. Voor hem is de gedachte aan thuiswedstrijden tegen Helmond Sport en Jong FC Utrecht de overtreffende trap van een nachtmerrie. Hij redde de club in 2012 van de ondergang. Vanuit een supportershart, maar uit ondernemersgeest, wetende dat er in de verre omtrek geen profclub te vinden viel. Hij zag in het lelijke eendje Emmen een schitterende zwaan, een van de weinige Nederlandse clubs met onontgonnen Eredivisie-potentieel. Het enige dat Drenthe volgens hem nodig zou hebben om massaal naar De Oude Meerdijk te komen, was de Eredivisie. Hij moest er zes jaar op wachten, maar haalt sinds het zover is elke twee weken zijn gelijk. De club die in de Eerste Divisie minder publiek trok dan een gemiddelde vlooienmarkt, is in nog geen jaar tijd hét uithangbord van de provincie geworden. Van Nooitgedacht tot Stuifzand is geen Drent te vinden die niet trots is op FC Emmen. De provincie van rust, ruimte, hard werken en gewoon doen heeft er een attractie bij. Dat Hakim Ziyech, Hirving Lozano en Robin van Persie dit seizoen over hun Hunebed Highway naar De Oude Meerdijk zijn gereden, vervult de Drent van trots en voldoening, redder Lubbers in het bijzonder.

Qua bezettingsgraad hoort het Emmen-stadion tot de top van de Eredivisie. De plannen voor een nieuw onderkomen werden eerder dit seizoen al door Lubbers gelanceerd in VI, volgens het motto: het dak repareren als de zon schijnt. Luchtfietserij is het bepaald niet: de wachtlijst voor seizoenkaarthouders bedraagt inmiddels ruim drieduizend man, en dan is het aanboren van het Drentse achterland – bijna vijfhonderd duizend zielen rijk – pas net begonnen.

Maar tegen de achtergrond van dat enorme enthousiasme, leeft op de burelen van De Oude Meerdijk ook een concrete vrees. Een vrees die naar mate de ontknoping nadert en de spanning groeit steeds meer op de voorgrond treedt. Want wat blijft er over van het nieuwe Drentse bewustzijn, wanneer Emmen na één jaar bij de grote jongens alweer degradeert? Hoeveel fans komen er dan nog kijken? Wat kan er dan nog waargemaakt worden van alle plannen? Hoelang duurt het dan wel niet ooit weer terug te keren naar de Eredivisie, naar het beloofde land?

De fans van FC Emmen hebben er weer vertrouwen in.
De fans van FC Emmen hebben er weer vertrouwen in.

Hoofdstad

Zondagochtend loopt het stadionplein al ruim voor aanvang van de wedstrijd vol. Een derby mag het niet heten, maar het bezoek van de Friese buurman gecombineerd met de grote belangen zorgen voor een vroege opkomst en gespannen sfeer. Er wordt gedronken, gegeten en gezongen.

Dat Emmen aan De Oude Meerdijk uit zijn voegen barst, zie je aan alles. Aan auto’s die tot in wijde omgeving lukraak in de berm staan geparkeerd, de rijen voor de toiletten en de opstoppingen richting de bar. Maar vandaag ook aan het feit dat FOX-analyticus Gertjan Verbeek wordt geschminkt in de overvolle perskamer, die bij een buitentemperatuur van achttien graden al als sauna aanvoelt.

Friese iconen Riemer van der Velde en Foppe de Haan kijken vanuit een businessruimte neer op het veld. Voor hen levert FC Emmen in zijn huidige staat wellicht een bepaalde herkenning op, want zo’n club moet SC Heerenveen een jaar of dertig geleden ook zijn geweest. Een dorpse en gemoedelijke vereniging die barstte van potentie en ambitie. Van dat elan is bij Heerenveen anno 2019 bar weinig meer over. Emmen heeft de wind vandaag wel in de zeilen en is met 2-0 nog mild voor de Friese buur, die voetbalt zoals een ballon leegloopt.

Voorzitter Lubbers lurkt na afloop in de catacomben dan ook tevreden aan een flesje bier. Handhaving in de Eredivisie is een belangrijke stap dichterbij gekomen. ‘En van handhaving hangt bijna alles af’, vertelt hij. ‘Het stadion, een nieuwe directeur, groei in het spelersbudget en eventueel een gewoon grasveld. Er zijn op alle gebieden projecten en plannen opgetuigd. Ze staan klaar om uit te rollen, maar het valt of staat bijna allemaal wel met een plek in de Eredivisie.’

Lubbers is de verpersoonlijking van de trotse Drent, alleen was hij het ook al toen Emmen op vrijdagavonden voetbalde in Velsen of Helmond. En nu wil hij doorpakken. De modelclubs Heracles en PEC achterna, misschien zelfs wel de grote buren Groningen en Heerenveen. De zakenman in hem ziet de leeglopende stadions bij de andere noordelijke Eredivisionisten als kans. Een thuishaven met twaalfduizend plaatsen wil hij. En dan is de koek nog niet op. Want, redeneert hij met een gezonde dosis bluf, waarom zou Emmen uiteindelijk geen hoofdstad van Drenthe kunnen worden, met zijn FC als landelijk marketinginstrument en uithangbord? ‘Volgende week zit ik in een panel, waarin dat onder meer besproken wordt. Waarom zou het niet kunnen? Ik vind het geen gekke gedachte. In Assen zijn ze op Groningen georiënteerd, in Meppel op Overijssel. Emmen is echt Drenthe, hier regelen we de dingen zelf.’

Bravoure, ambitie en visie kun je de grote man achter FC Emmen niet ontzeggen. Hij heeft de afgelopen jaren wel wildere plannen waargemaakt. Het lelijke eendje dat op sterven na dood was, is immers al een zwaan geworden. Nu nog vijf duels knokken, om een volgende vlucht te kunnen nemen. Na één jaar op het hoogste podium kan Emmen de Eredivisie al niet meer missen.