Sampaoli gokt op proeftuinvoetbal met twee verdedigers

Speelwijze:

Bij zijn aanstelling in de zomer van 2017 windt Sampaoli geen doekjes om zijn voornaamste opdracht in de Argentijnse missie: ‘We willen als een collectief spelen voor Messi, om het maximale uit zijn kwaliteiten te halen. Dat is nu het verschil tussen de Messi van Barcelona en de Messi van Argentinië. We willen voorkomen dat hij geïsoleerd raakt.’

In zijn eerste maanden als keuzeheer gelooft Sampaoli nog dat hij dit voor elkaar kan krijgen door Messi te koppelen aan Juventus-ster Paulo Dybala. In een 3-4-3-formatie met een vierkant op het middenveld kiest hij tegen Brazilië (1-0 winst) en Singapore (6-0 winst) voor Dybala als een van de twee nummer 10's. Dat idee blijkt in theorie een stuk beter in de praktijk, want in de WK-kwalificatieduels met Uruguay (0-0) en Venezuela (1-1) lopen Dybala en Messi elkaar voortdurend in de weg. Argentinië dwingt vervolgens alsnog een ticket naar Rusland af door Messi als schaduwspits neer te zetten in een eenvoudige 4-2-3-1-formatie. Daarna test Sampaoli tegen Rusland en Nigeria met een 3-4-3 met een ruit op het middenveld, om in mei na een Eureka-moment op een persconferentie zijn grote WK-plan uit de doeken te doen.

Waar de Argentijnse pers een verklaring verwacht voor de keuzes van Sampaoli in zijn WK-selectie begint de ex-bondscoach van Chili aan een minutenlange monoloog over zijn speelwijze. ‘Het is duidelijk dat we een systeem nodig hebben als fundament en dat kan een 2-3-3-2 gaan worden. Dit geeft ons de gelegenheid om zo op te bouwen dat tegenstanders moeite gaan hebben om ons te stoppen. We gaan onze superioriteit tonen door te domineren met de bal. Bovenal zullen we natuurlijk een compact elftal zijn.’

‘Ik geloof dat tactiek altijd gekoppeld is aan het neutraliseren van de tegenstander’, vervolgt Sampaoli zijn betoog. ‘Normaal gesproken zie ik nooit een viermansverdediging op het veld. Ik zie een 2-3-3-2 of een 2-3-2-3. Maar ik zie voetbal op een andere manier. Als je aanvalt in een voorgeschreven keurslijf vanuit een vaste formatie, dan ben je niet echt aan het aanvallen. Het feit dat wij 2-3-3-2 spelen, geeft flexibiliteit en opties. We hebben twee centrale verdedigers en twee linies van drie die we kunnen invullen afhankelijk van het type wedstrijd.’

In de recente oefenduels van Argentinië blijkt wat Sampaoli ongeveer bedoelt met zijn uitleg. Eduardo Salvio vult door zijn opleiding als vleugelaanvaller de positie van rechtsback tegen Haïti bijvoorbeeld enorm aanvallend in. Dit betekent dat de rechtermiddenvelder (in dat duel Manuel Lanzini, tijdens het WK waarschijnlijk Maximiliano Meza) meer teruggetrokken speelt in de linie van drie voor de twee centrale verdedigers. Bij dat trio zit in elk geval altijd balafpakker Javier Mascherano, die met Lucas Biglia tijdens het toernooi een meer offensieve optie naast zich vindt. Als in plaats van Salvio op rechtsachter gekozen wordt voor de meer defensieve optie Gabriel Mercado, verandert dat direct de rolverdeling voor hem. De rechtsmid kan in dat geval bijvoorbeeld meer een pure aanvaller zijn. Ajax-linksback Nicolás Tagliafico heeft tijdens de opbouw vaak een wat teruggetrokken rol, maar mag zich in de eindfase ook met de aanval bemoeien. Sampaoli hoopt met dit proeftuinvoetbal een stabiele veldbezetting te hebben bij balverlies en tegelijkertijd veel chaos te veroorzaken in de organisatie van de tegenstander.

Vanuit de door Sampaoli geïntroduceerde 2-3-3-2-formatie komt tijdens het aanvalsspel de hele ploeg in beweging. Vooral de voorste vijf spelers hebben de volledige vrijheid om hun posities te verlaten om gebruik te maken van open ruimtes. Messi zakt bijvoorbeeld vaak in naar middenveld om vanuit daar het spel te gaan verdelen. In die gevallen komt hij meestal naast Giovani Lo Celso (tijdens het duel met IJsland zal Biglia in die rol spelen) terecht als aanvallende middenvelder, terwijl twee andere spelers zorgen voor opties in de breedte. De meeste variaties bij Argentinië onstaan op dergelijke wijze: voetballers laten een gat tussen hen vallen, waarna iemand uit een andere linie zich op snelheid in die ruimte laat terugzakken. Wanneer dit in een hoog tempo wordt uitgevoerd, wat lastig is bij een landenploeg waarbij de trainingstijd beperkt is, dan is dit lastig te verdedigen.

De essentie van het aanvalsvoetbal van Argentinië is het dusdanig bewegen en rondspelen dat ruimte ontstaat om de creatieve spelers vrij te krijgen met hun gezicht naar het doel van de tegenstander. De ploeg van Sampaoli zet daarvoor meerdere wapens in. Het eerste is de positionering van de drie middenvelders die kort voor de twee centrale verdedigers staan. Zij zijn vooral een lokmiddel om tegenstanders uit hun organisatie te dwingen en een pass naar de aanvallers mogelijk te maken. Het tweede wapen, de bezetting op de vleugel, dient een soortgelijk doel. Doordat tegenstanders rekening moeten houden met een bal richting vaardige dribbelaars als Eduardo Salvio of Ángel Di María, wordt hun team in de breedte opgerekt. Wanneer ze uit angst voor Messi en consorten toch de as dichthouden, probeert Argentinië om op de flank met een paar spelers door te combineren en vanuit de hoek van het strafschopgebied een lage of teruggetrokken voorzet te geven. Het derde wapen van Argentinië is de assymetrische positionering van het elftal. De spelers staan nooit op één lijn, waardoor het voor de opponent lastiger is om de onderlinge afstanden te bewaken. In het geval dat de bal op rechts is, neemt de linker controleur (of de linker centrale verdediger wanneer de bal in de laatste lijn is) bijvoorbeeld een teruggetrokken positie in en schuift de linkermiddenvelder ver op naar voren. Hierdoor hoopt Argentinië wanneer de bal eruitgehaald wordt een vrije man te hebben, die direct een medespeler aan de contrakant in een één-tegen-één-situatie kan brengen. In zijn periode bij Chili waren dergelijke patronen gesneden koek voor de spelers van Sampaoli, maar bij La Albiceleste is de uitvoering van het tactische plan vooralsnog van een laag niveau.

Het eerlijke verhaal is dat Argentinië onder Sampaoli alleen nog maar afhankelijker geworden is van de grillen van Lionel Messi. In de zeven duels die de aanvoerder onder de nieuwe bondscoach gespeeld heeft, is hij met zes doelpunten en één assist direct betrokken bij zeventig procent van de totale productie. In de vier wedstrijden waarin de sterspeler door Sampaoli aan de kant gehouden wordt, verliest Argentinië op pijnlijke wijze van Nigeria (4-2) en Spanje (6-1). Tegen Singapore (6-0) en Italië (2-0) wordt wél gewonnen, maar een serieus alternatief voor Plan Messi is daarin niet getoond. 

De organisatie bij balbezit van de tegenstander begint langzaam wél ergens op te lijken. Onafhankelijk van de tegenstander organiseert Argentinië zich in drie linies (vaak 4-4-2, soms 4-1-4-1) die kort achter elkaar rond de middenlijn staan. Daarbij probeert de ploeg om altijd druk op de bal te ontwikkelen, zodat de opponent niet de gelegenheid krijgt om een directe pass over de defensie te leggen. Het verloren duel met Spanje illustreert dat op dat punt nog stappen te zetten zijn. Toch zal Sampaoli constateren dat de door hem verdedigende patronen steeds meer een automatisme beginnen te worden. 

Het pressingplan van Sampaoli lijkt heel erg veel op dat van Mauricio Pochettino bij Tottenham Hotspur, die net als de huidige keuzeheer van Argentinië geïnspireerd is door Marcelo Bielsa. Het elftal begint in een compact blok vanuit de zone en probeert daarmee de tegenstander naar een kant te drukken. Wanneer dat lukt, gaat zoals in bovenstaande situatie de zonedekking over in mandekking rondom de speler aan de bal. 

Het moment dat de zonedekking overgaat in mandekking rondom de bal is het signaal voor de buitenste middenvelder aan de andere kant van het veld (in dit geval Di María) om in actie te komen. In dit specifieke geval anticipeert hij net als spits Gonzalo Higuaín op een breedtepass van de ene naar de andere centrale verdediger van Italië, die reeds verklapt is door hun lichaamstaal. Di María en Higuaín maken daarbij gebruik van hetzelfde trucje: ze stellen zich zo op dat ze een voorwaartse passlijn afsnijden en staan daarnaast in positie om druk te gaan ontwikkelen op de bal. 

Door de sprint van Di María staat de rechter centrale verdediger van Italië direct onder druk op het moment dat hij de bal aanneemt. Met zijn armgebaren geeft Higuaín aan dat hij begrijpt wat de volgende stap is: hij gaat op volle snelheid richting de linker centrale verdediger, de enige optie die over is voor de man aan de bal. Di María zorgt er immers voor dat de pass naar de vrije rechtsback veel te riskant is. 

In bovenstaande situaties is te zien hoe Argentinië zo uiteindelijk dicht bij het doel van de tegenstander de bal verovert. De weg naar de ene flank wordt afgesloten en op de andere flank geeft de ploeg druk met mandekking rondom de bal. Vaak is het doorstappen van een vleugelverdediger het moment voor Argentinië om de pure mandekking los te laten en te proberen met een extra man richting de speler aan de bal druk te geven. Als het Sampaoli in zijn trainingsweken richting het WK gelukt is om de afstemming in deze pressingmomenten beter in te slijpen, zal het voor veel tegenstanders moeilijk zijn om hier onderuit te spelen. 

Eigenlijk kan niemand weten of het bouwproject van Sampaoli inmiddels ver genoeg gevorderd is om zijn ploeg meer te laten zijn dan de magie van Messi. In de voorbereidingsweken richting het WK heeft Argentinië alleen geoefend tegen het zwakke Haïti, dat niet de klasse heeft om oneffenheden in het tactische plan bloot te leggen. De groepsduels met IJsland, Kroatië en Nigeria zullen daarom de eerste serieuze examens worden voor het 2-3-3-2-hersenspinsel van Sampaoli.

Wapen:

Vlak voor het WK gaat een fotoshoot van Lionel Messi met Paper Magazine de hele wereld over. De Argentijnse sterspeler laat zich namelijk vereeuwigen met geiten. Een verwijzing naar de Engelse uitdrukking GOAT, wat staat voor Greatest Of All Time. Die status kan Messi zich definitief aanmeten als hij net als zijn legendarische voorganger Diego Armando Maradona zijn land naar de wereldtitel leidt. Afgelopen seizoen heeft de 30-jarige linkspoot bij Barcelona bewezen dat hij hiertoe in staat is door iedere 65 minuten direct bij een doelpunt betrokkken te zijn. Het zal geen toeval zijn dat hij bij Argentinië dezelfde positie toebedeeld krijgt als bij zijn club: een vrije rol achter een diepe spits, zonder noemenswaardige verdedigende taken.

Het lijkt erop dat je één of meerdere social media-scripts op VI.nl hebt uitgeschakeld. Daarom worden er geen social posts of liveblogs geladen. Wijzig hier je instellingen.

Achilleshiel:

Wie de beelden van de 6-1 afstraffing van Argentinië tegen Spanje terugkijkt, kan geen andere conclusie trekken dan dat het elftal van bondscoach Jorge Sampaoli verdedigend waanzinnig kwetsbaar is. Het doel wordt verdedigd door de reservegoalie van Chelsea, rechtsachter loopt een buitenspeler van Benfica, de linksback voetbalt bij Ajax in de Eredivisie en naast sterkhouder Nicolás Otamendi (Manchester City) speelt Manchester United-reserve Marcos Rojo. Voor dit kwartet posteert Sampaoli met Javier Mascherano een 34-jarige balafpakker die actief is in China. Alleen door als collectief op de bal te jagen, kan Argentinië deze tekortkomingen maskeren. Maar onder weerstand heeft dit team nog niet bewezen dit te kunnen.

Het lijkt erop dat je één of meerdere social media-scripts op VI.nl hebt uitgeschakeld. Daarom worden er geen social posts of liveblogs geladen. Wijzig hier je instellingen.

Vraagstuk:

Welke spits staat dit WK naast Lionel Messi? Die vraag verdeelt Argentinië al maanden. Jorge Sampaoli heeft op dat vlak al flinke knopen doorgehakt door Mauro Icardi (Internazionale) thuis te laten, waardoor Gonzalo Higuáin (Juventus) en Sergio Agüero (Manchester City) overblijven als de voornaamste kandidaten. Paulo Dybala (Juventus) lijkt slechts meegenomen als back-up voor Messi, of als optie voor de rechtervleugel. Tegen IJsland krijgt Agüero de voorkeur, maar het is zeer de vraag of dat een keuze is voor het hele toernooi.

Technisch heeft Agüero een paar streepjes voor op Higuaín. Bij City bewijst hij in de Premier League dat hij een garantie op doelpunten is en dat hij ook nog eens van grote waarde is in het meevoetballen. Waar Higuaín per wedstrijd gemiddeld 0,9 kansen creëert voor ploeggenoten en nog geen twintig passes verzendt, komt Agüero tot 1,6 gecreëerde kans en ruim 25 passes. Wanneer Sampaoli mikt op een centrumspits die kan dienen als kapstok, dan gaat Agüero spelen.

Higuaín brengt op zijn beurt defensief wat extra's ten opzichte van Agüero. Zoals we gezien hebben in het aangestipte pressingvoorbeeld in dit artikel, beschikt Higuaín over het inzicht dat nodig is om een aanjager te zijn in het jagen op de bal. Bovendien zorgt de Juventus-spits met zijn kopkracht voor een Plan B wanneer het Argentinië niet lukt om in het centrum spelers vrij te krijgen. Gezien deze afwegingen zal het niet verwonderlijk zijn als het tijdens het WK afhankelijk van de tegenstander stuivertje wisselen gaat worden tussen Agüero en Higuaín.