Deze vier middenvelders kunnen het tiki-taka-voetbal terugbrengen bij Barça

Magische avond

Door zijn lichaam slim te gebruiken komt Xavi voor Michael Carrick, om in één balcontact Andrés Iniesta te bereiken. Een snelle één-twee met Sergio Busquets volgt. Daarna wendt Iniesta zijn blik naar voren. Een gevoelig passje met buitenkant rechts zorgt ervoor dat Xavi vrijkomt tussen de linies. De aanvoerder dribbelt even. Wacht. Wacht nog langer. Om precies op het goede moment met buitenkant rechts de steekpass te geven op Pedro. Aanname met rechts. Droog schot met diezelfde voet in de korte hoek: 1-0.

Xavi onderschept de bal. Een pass naar Dani Alves. Kaats met David Villa, terug naar Xavi. Nu met zijn gezicht naar het doel, rond de middellijn op Wembley. Pep Guardiola kijkt toe vanuit zijn coachvak. Handen in de zakken. Aanname onder de voet. Pass naar Andrés Iniesta. Eén keer raken, direct terug naar Xavi. Opening naar de linkerkant, waar Pedro vrijstaat. Kort de aanzet voor een dribbel. Toch een tikje terug naar Iniesta. Tik naar Xavi. Tak terug naar Iniesta. Even vertragen. Dan de bal breed naar Lionel Messi. Een korte venijnige dribbel. Vlammend schot in de benedenhoek: 2-1.

Op de magische avond van 28 mei 2011 komen esthetiek en effectiviteit samen in de Champions League-winst van Barcelona tegen Manchester United. Zelfs Sir Alex Ferguson is diep onder de indruk van het voetbal van de Catalanen. ‘Dit team hypnotiseert je door de manier waarop ze de bal rondspelen. In mijn tijd als trainer ben ik nog nooit een beter team tegengekomen’, aldus de United-manager op de persconferentie na afloop.

Ferguson laat zijn loftuitingen volgen door een voorspelling die al even raak blijkt te zijn. ‘Ik weet niet hoelang dit tijdperk gaat duren. En of Barcelona in staat is om dit team op een bepaald moment te vervangen. De club heeft de juiste filosofie, maar het is altijd moeilijk om spelers als Xavi, Iniesta en Messi te vinden.’

Zes jaar later is het door Ferguson voorspelde moment daar. Een seizoen zonder hoofdprijzen. Een middenveld dat steeds minder passes verstuurt. Gestokte aanvoer vanuit de eigen opleiding. Dat maakt de noodzaak tot vernieuwen groter dan ooit. Barcelona kan het zich simpelweg niet permitteren om het halen van een vervanger voor Xavi en Iniesta nog langer uit te stellen.

Magnifieke passer

Om Barcelona een handje te helpen bij deze helse zoektocht wenden wij ons tot Ted Knutson. Deze Amerikaan is hoofd van het ‘player analytics’-team van Smartodds als FC Midtjylland in 2015 zijn eerste Deense titel verovert. Met de hulp van de analyses van Knutson en consorten, die door Smartodds-eigenaar Matthew Benham voor zowel Midtjylland als Brentford FC worden ingezet. Inmiddels staat Knutson op eigen benen met zijn bedrijf Statsbomb IQ, waarmee hij verschillende Champions League-clubs van adviezen voorziet. Dat doet hij op basis van statistieken en uitgebreide video-analyses.

Deze technieken zet Knutson ook in als wij hem vragen wie in aanmerking komt om Iniesta te vervangen. ‘Heel weinig spelers komen ook maar een klein beetje in de buurt van Iniesta’, luidt zijn eerste conclusie. ‘Zijn mogelijke vervangers moeten namelijk vier dingen kunnen. Ze moeten magnifieke passers zijn, veelzijdig zijn in hun rollen, de kwaliteit hebben om met de bal aan de voet het veld over te steken en over creativiteit beschikken.’

Kandidaten

Na de analyse van Knutson blijven vier potentiële opties over. ‘Laat me duidelijk zijn: geen van deze kandidaten zal precies hetzelfde brengen als Andrés, maar ze delen capaciteiten en zijn waarschijnlijk in staat om zijn rol op een behoorlijk hoog niveau in te vullen.’

Optie 1: Thiago Alcántara (Bayern München, 26 jaar)

Knutson: ‘Misschien wel de beste middenvelder ter wereld op dit moment. Thiago is overal goed in. Politiek is waarschijnlijk het grootste struikelblok bij een mogelijke terugkeer, maar de speler die altijd gezien is als de gedoodverfde opvolger van Xavi en Iniesta is precies dat geworden.’ Om met gevoel voor ironie toe te voegen. ‘Wie had dat nu ooit kunnen denken?’

De casus-Thiago is misschien wel het grootste staaltje wanbeleid bij een Europese topclub in de afgelopen tien jaar. De zoon van de Braziliaanse wereldkampioen Mazinho vertrekt in de zomer van 2013 immers voor slechts achttien miljoen euro naar Bayern München. Een schijntje op de huidige transfermarkt. Gevolg van een clausule die geactiveerd is doordat Thiago in de jaargang 2012/13 te weinig speelminuten krijgt. De Catalanen hechten meer waarde aan het vestigen van een puntenrecord dan aan het ontwikkelen van de ideale opvolger van Xavi en Iniesta. Een misser waar in Camp Nou nog regelmatig met pijn in het hart teruggedacht wordt.

Optie 2: Marco Verratti (Paris Saint-Germain, 24 jaar)

Knutson: ‘Verratti is in het grootste gedeelte van zijn loopbaan gebruikt op een meer teruggetrokken positie dan Iniesta, maar hij is net als Iniesta enorm veelzijdig en een van de beste passers ter wereld. Gezien de licht gewijzigde rol van Iniesta in de laatste jaren is hij misschien wel de meest geschikte kandidaat.’

Barcelona lijkt tot dezelfde conclusie gekomen als Knutson. De Catalanen worden immers al de hele zomer nadrukkelijk in verband gebracht met de Italiaanse spelmaker van Paris Saint-Germain. De Parijzenaren voelen vooralsnog weinig voor een verkoop, maar de vraag is of dat standpunt houdbaar blijft als Verratti zelf nadrukkelijk blijft aandringen op een vertrek.

Optie 3: Naby Keita (RB Leipzig, 22 jaar)

Knutson: ‘Het ene seizoen was Naby Keita bij Red Bull Salzburg de beste verdedigende middenvelder van de competitie. Het volgende seizoen was hij de beste aanvallende middenvelder. Niemand flikt dat als profvoetballer. Keita wél. Waarschijnlijk is hij de meest atletische optie en de speler met het meeste scorende vermogen, maar op het gebied van passing behoort hij niet zoals de andere drie opties tot de absolute elite. Ik denk dat Barcelona zijn kwaliteiten goed kan gebruiken op het middenveld, maar hij is geen één-op-één-vervanging voor Iniesta.’

In de pressingmachine van RB Leipzig heeft Keita dit seizoen de harten van veel voetballiefhebbers veroverd. De middenvelder uit Guinea verovert meer ballen dan iedere andere veldspeler in de Bundesliga en voegt ook nog eens creatieve impulsen toe aan zijn elftal. Alleen vleugelflitser Ousmane Dembélé is goed voor meer succesvolle dribbels dan Keita.

Optie 4: Óliver Torres (FC Porto, 22 jaar)

Knutson: ‘Ik ben een liefhebber van Óliver sinds hij in de selectie van Spanje Onder-19 zat. Hij is waanzinnig creatief aan de bal. Óliver heeft de perfecte leeftijd om binnen te komen, opgeleid te worden in de schaduw van Iniesta en daarna zijn topjaren bij Barcelona door te brengen. Voor hem pleit dat hij zich nog steeds ontwikkelt en dat hij waarschijnlijk de goedkoopste kandidaat is, al probeert FC Porto altijd het onderste uit de kan te halen.’

De pech van Óliver Torres is dat hij het grootste gedeelte van zijn loopbaan heeft doorgebracht in een elftal dat niet aansluit op zijn kwaliteiten. Waar hij een vaste uitblinker is als spelmaker in de dominerende Spaanse jeugdelftallen, valt hij als fijnzinnige technicus uit de toon in het defensieve voetbal van Atlético Madrid. Dat Torres zijn beste seizoen beleeft onder de huidige Spaanse bondscoach Julen Lopetegui bij FC Porto zal voor Barcelona een argument kunnen zijn om een gok met hem te nemen.

Data via Opta Sports