De geheime ingrediënten van de Klopp-pressing bij Liverpool
PRO

De geheime ingrediënten van de Klopp-pressing bij Liverpool

Sinds het aantreden van Jürgen Klopp is Liverpool buitengewoon sterk tegen teams die van achteruit willen opbouwen. Dit seizoen hebben 1899 Hoffenheim en Arsenal dat al moeten ondervinden. Zaterdag kan het Manchester City van Pep Guardiola het volgende slachtoffer worden. Hoog tijd voor het ontleden van de Klopp-pressing in zes bedrijven.

Lok de tegenstander

In Nederland wordt dominant voetbal nog vaak gelijkgeschakeld aan het hebben van veel balbezit. Een hardnekkig misverstand dat recentelijk nog de kop op stak toen PSV met 0-1 verloor van NK Osijek in de Europa League. Trainer Phillip Cocu deed voor de camera's van FOX Sports namelijk de volgende uitspraak. 'Van een blamage spreek je denk ik wanneer je niet dominant hebt gespeeld. Ik denk niet dat we dat kunnen ontkennen. We hebben meer dan 72 procent balbezit gehad.' Klopp bewijst met Liverpool dat dit idee een illusie is. Zo hadden The Reds in de overtuigende thuiszeges op 1899 Hoffenheim (4-2) en Arsenal (4-0) minder balbezit dan de tegenstander, maar was duidelijk wie de baas was op het veld: Liverpool, want dat bepaalde waar de ruimtes ontstonden en het spel zich afspeelde.

De pressing van Liverpool is erop gericht om de bal op gevaarlijke posities te heroveren. Dat vereist het verleiden van de tegenstander tot het kort opbouwen van achteruit. Zeker in de fysiek sterke Premier League is het redelijk zinloos om opponenten met hoge pressing te dwingen tot het spelen van een lange bal. Veel Engelse teams zijn in staat vanuit dit directe spel gevaar te stichten. Lukt het Liverpool wél om na een lange bal een duel te winnen, dan staat de tegenstander alweer gepositioneerd met elf man achter de bal. The Reds plooien daarom in eerste instantie terug, om de indruk te wekken dat rustig rondtikken ongevaarlijk is. Klopps team is als een roofdier dat de prooi het idee geeft dat hij veilig is, om daarna voorzichtig dichterbij te sluipen en genadeloos toe te slaan.

Liverpool lokt Manchester City uit de tent.
Liverpool lokt Manchester City uit de tent.

Het basisprincipe van het lokken van de tegenstander passen Klopp en consorten voor het eerst succesvol toe in de uitwedstrijd tegen Manchester City (1-4 winst) op 21 november 2015. Zoals te zien in bovenstaande situatie geeft Liverpool in eerste instantie totaal geen druk. Tot de tegenstander zich laat verleiden tot een riskante inspeelpass en vanuit het ogenschijnlijke niets ineens Liverpool-spelers vanaf alle kanten agressief richting de bal bewegen. Dat lijkt op dat soort momenten bijna magie, maar is in werkelijkheid het gevolg van een tot in detail uitgewerkt plan.

Het eerste ingrediënt van het Klopp-recept is het vrijlaten van een korte optie. Meestal probeert Liverpool dat door met het hele team compact te staan rond de middellijn. In sommige gevallen wordt de positionering licht aangepast ten opzichte van de tegenstander. Bijvoorbeeld door de verdediger met de zwakste inspeelpass aanvankelijk ruimte te geven. Lukt het om voor elkaar te krijgen dat de opponent gaat opbouwen, dan wordt het tweede ingrediënt toegevoegd.

Dirigeer het spel naar één kant

Liverpool heeft er geen problemen mee dat de tegenstander de bal heeft, zolang dat op de plek gebeurt waar Liverpool dat wenst. The Reds proberen dat voor elkaar te krijgen door het elftal licht uit het lood te positioneren. Daarnaast hebben de aanvallers de cruciale taak om door middel van een slimme lichaamshouding het spel naar één kant te dirigeren. Vooral spits Roberto Firmino is hier een meester in. De 25-jarige Braziliaan bezit de voetbalintelligentie en energiedie nodig is om subtiel verdedigers naar een bepaalde kant te duwen. 'Roberto is een onvoorstelbaar goede speler', is Klopp lyrisch over hem na zijn hoofdrol tegen Hoffenheim. 'Iedereen heeft het over zijn passes, maar het gaat om de verdedigende arbeid die hij verricht. Hij bleef tegenstanders overal opjagen. Dat karakter hebben we nodig om als team de volgende stap te zetten.' 

De memorabele uitwedstrijd tegen Manchester City biedt opnieuw een illustratie van dit principe. Als doelman Joe Hart in bovenstaande situatie wil uittrappen, kantelt Liverpool het elftal subtiel. Rechtsback Bacary Sagna wordt ogenschijnlijk vrij gelaten en Hart doet precies wat Klopp beoogt: hij speelt Sagna door de lucht aan. Voordat de Fransman de bal fatsoenlijk heeft aangenomen, wordt hij al op de huid gezeten. Sagna wordt van de bal gezet en een paar seconden later opent Liverpool de score. Een doelpunt dat wordt ingeleid door de slinkse wijze waarop City wordt uitgedaagd om over rechts te gaan opbouwen.

In de recente confrontatie met Arsenal is het plan omgekeerd. The Gunners spelen met rechtspoot Héctor Bellerín als linksback, wat het voor Liverpool aantrekkelijk maakt om het spel over die vleugel te laten plaatsvinden. Van de technisch vaardige Alex-Oxlade Chamberlain op rechtsback kan namelijk eerder verwacht worden dat hij in kleine ruimtes toch oplossingen gaat vinden. In bovenstaande situatie is te zien hoe Liverpool dit voor elkaar krijgt. Zodra Arsenal probeert over rechts door te komen, loopt linksbuiten Sadio Mané vanuit de zijkant richting Rob Holding. Ondertussen laat Firmino centrumverdediger Laurent Koscielny vrij, waardoor de weg terug die van de minste weerstand is. In veel gevallen is dit simpele schuine aanlopen voldoende om het spel naar de andere kant te verplaatsen.

Wanneer de tegenstander toch probeert door te komen via de vleugel die Liverpool, kantelt het hele middenveld in die richting. Daarbij proberen spelers voortdurend plekken in te nemen waarin ze feitelijk twee man afschermen, bijvoorbeeld door druk te zetten op de bal en tegelijkertijd een passinglijn af te schermen. Hierbij geldt dat de bal het belangrijkste referentiepunt is, gevolgd door de medespelers en dan pas de tegenstanders. In bovenstaande situatie is het in stelling brengen van de verdedigende formatie voldoende om Arsenal toch via de andere vleugel te laten opbouwen.

Zet de val

Als het gelukt is om de opponent naar de gewenste kant te dirigeren, dan wordt het volgende ingrediënt toegevoegd. Dat begint met het afschermen van praktisch alle spelers rondom de bal. Eén opponent wordt echter bewust vrijgelaten. Daarmee zet Liverpool een val die dichtvalt zodra de tegenstander de gewenste pass geeft.  

Dit principe is duidelijk zichtbaar in het vervolg van het voorbeeld tegen Arsenal. Mohamed Salah en Emre Can laten precies genoeg ruimte open om voor Nacho Monreal een pass tussen de linies op Alexis Sánchez mogelijk te maken. Verder zijn behalve doelman Petr Cech geen spelers aanspeelbaar. Heel raar is het dus niet dat Monreal inderdaad naar Sánchez speelt. Vier Liverpool-spelers staan ondertussen in de startblokken om de Chileen onder druk te gaan zetten. Zo trapt Arsenal met open ogen in de door Klopp opgezette valstrik.

Laat de val dichtklappen

Als de tegenstander de fout maakt om in de val van Liverpool te trappen, dan klapt die ongenadig hard dicht. Vaak slagen The Reds erin om in dit soort situaties een overtal rondom de bal te creëren, waarmee de voorwaarden geschept worden om de bal te veroveren. Dit plotselinge numerieke overwicht is het volgende ingrediënt van het Klopp-recept.

In bovenstaande situatie is dat in de praktijk terug te zien. Nadat Arsenal de gewenste pass heeft gegeven, worden The Gunners opgejaagd door drie Liverpool-spelers bij de zijlijn. Terwijl Sánchez vlak daarvoor nog alle vrijheid leek te hebben om open te draaien. Risico van deze tactiek is dat Liverpool elders op het veld spelers tekortkomt, maar dat is een gok die Klopp bereid is om te nemen. 

De laatste fase voordat Liverpool de bal afpakt: vijf spelers in een kleine zone rondom de bal.
De laatste fase voordat Liverpool de bal afpakt: vijf spelers in een kleine zone rondom de bal.

Verover de bal

Na de eerste vier stappen, rest nog één Klopp-opdracht: verover de bal. Het succes daarvan hangt af van datgene wat trainers in jargon tegenwoordig 'intensiteit' noemen. Wordt doorgejaagd met de intentie om de bal te pakken? Of is de poging halfslachtig en gaat de mogelijkheid om de tegenstander de bal te ontfutselen voorbij? Aan dit soort details heeft Klopp bij Liverpool misschien wel het hardst moeten werken. Met resultaat, want in 2016/17 veroverde geen enkele Premier League-club zoveel ballen als Liverpool. Daarin verzaken zelfs creatieve spelers als Philippe Coutinho niet. Pressing is bij Klopp een teamprestatie. 

Hoe Liverpool de bal verovert voor de 1-0 tegen Arsenal.
Hoe Liverpool de bal verovert voor de 1-0 tegen Arsenal.

Met hierboven geïllustreerde truc wordt tegen Arsenal de openingstreffer van Liverpool ingeleid. Twee Gunners denken zeeën van ruimte te hebben op de linkerflank, maar twee seconden nadat de bal gespeeld is, staan ze in ondertal in de zone rondom de bal. Liverpool slaat vervolgens genadeloos toe in de omschakeling. Een doelpunt uit het theorieboekje van Klopp.

Het succes van de gehanteerde tactiek tegen Arsenal blijkt ook uit de cijfers. The Gunners plaatsen liefst 44 procent van hun aanvallen via de linkerflank, waar Bellerín door het ijs zakt. De gevaarlijkste centrale zone rond het doel van Liverpool wordt slechts 35 maal bereikt. Dit gerichte strijdplan van Klopp is de sleutel naar de galavoorstelling die volgt. 

Aantal balcontacten van Arsenal tegen Liverpool, opgedeeld naar zone. De rechterflank wordt nauwelijks benut.
Aantal balcontacten van Arsenal tegen Liverpool, opgedeeld naar zone. De rechterflank wordt nauwelijks benut.

Ook tegen Hoffenheim en Crystal Palace wordt feilloos de zwakke plek van de tegenstander blootgelegd. Zo wordt in de thuiswedstrijd tegen Hofffenheim voorkomen dat de Duitsers kunnen opbouwen via de offensief ingestelde rechtsback Pavel Kaderábek, waarna Mané in de omschakeling de ruimte achter hem benut. Zoals de jeugdige Dennis Geiger (19) eveneens een aantal keer sluw in de val gelokt wordt door Liverpool.

Voorbeeld van een opgezette val tegen Hoffenheim.
Voorbeeld van een opgezette val tegen Hoffenheim.

De technisch beperkte rechtsback Joel Ward (53) de Palace-speler die tegen Liverpool het vaakst aan de bal komt. De 27-jarige Engelsman wordt twee keer van de bal gezet en levert acht passes in. Alleen tegen Watford (3-3) lukt het The Reds niet om de opponent in de val te laten trappen, aangezien The Hornets zeer direct voetbal speelden.

Liverpool zet Joel Ward onder druk.
Liverpool zet Joel Ward onder druk.

Zoek de aanval

Het laatste ingrediënt van het succesrecept van Klopp is het plaatsen van een snelle counter. Als de bal veroverd wordt, staat de tegenstander in de meeste gevallen niet perfect georganiseerd en dat biedt de mogelijkheid om dreigend te worden. Dat vraagt om spelers die in dit soort situaties enorme ruimtes kunnen bestrijken. Met Mané en Salah heeft Klopp dit seizoen twee absolute snelheidsduivels op de vleugel, die niet te stoppen zijn als ze in grote ruimtes komen te staan tegen een opponent die niet goed georganiseerd staat. Daarbij helpt het dat Firmino zichzelf vaak opoffert door in de bal te komen en zo nog grotere gaten te trekken voor Mané en Salah. Vanaf het middenveld hebben Jordan Henderson, Emre Can en Georginio Wijnaldum allemaal het vermogen om wanneer nodig bij te sluiten in het strafschopgebied. De onderlinge afstemming bij Liverpool in de omschakelmomenten wordt steeds beter, nu de kern van de ploeg al jaren bij elkaar is.

De openingstreffer in het thuisduel met Hoffenheim is een perfecte illustratie van de counterkracht van Liverpool. In een paar seconden worden alle stappen doorlopen. Van het lokken van het tegenstander tot het dirigeren naar de linkerflank. Van het zetten van de val tot het dichtklappen ervan. En van het veroveren van de bal tot het plaatsen van een dodelijke counter. Precies deze stijl maakt dat de Engelse topploegen zullen vrezen voor de duels met de pressingmachine Klopp.

De vraag zal blijven of het wegvagen van opponenten als Arsenal voldoende gaat blijken om een gooi te doen naar de landstitel. Daarvoor zal namelijk met mate verbetering geboekt moeten worden tegen de tegenstanders uit het rechterrijtje, die zich niet in de val van Klopp laten lokken. Zo vervelend is het dan misschien ook niet voor Klopp dat zaterdag een uitduel met Manchester City op het programma staat, want met Guardiola aan het roer betekent dat een garantie op een verzorgde opbouw.

Gerelateerde artikelen