'Totale nivellering in Nederland'

Natuurlijk geniet ik ook van de gezellige feestvreugde in de kantine van Quick Boys. Dat is de charme van de bekercompetitie, hoor ik overal om me heen. Dat zal dan wel zo zijn. Als er eens een kleine club verrassend ver komt, heeft iedereen een zwak voor de underdog. Er wordt dan meteen doorverwezen naar Engeland, waar af en toe een club uit het Championship, met een begroting waarop een doorsnee club uit de Eredivisie jaloers zou zijn, lang meedoet. Zodra Quick Boys, Haarlem, FC Zwolle, Heracles Almelo en FC Dordrecht bij de laatste acht zitten, vind ik dat eerder een zwaktebod dan een ludiek gebeuren. Dat Roda JC en NAC Breda de kwartfinale halen is normaal en Feyenoord krijgt een unieke kans tijdens het jubileumjaar alsnog een prijs te bemachtigen. Intussen voert de Eredivisie CV een hopeloos gevecht. De marketingdeskundigen komen met onrealistische eisen, waardoor het uitzenden van voetbal voor de zendgemachtigden bij voorbaat verliesgevend en onaantrekkelijk wordt. Ondanks de irritant lange reclameblokken is het voetbal voor de commerciële televisiestations niet rendabel te krijgen, terwijl de Publieke Omroep het belastinggeld van de kijkers niet onbeperkt kan overmaken naar de clubs. De aanbiedingen vanaf het Mediapark zijn dan ook teleurstellend. Zelfs zó teleurstellend, dat de Eredivisie CV overweegt het voetbal zélf te gaan produceren. Met de wensen van de consument wordt al geen rekening meer gehouden, zendgemachtigden moeten de hoofdprijs betalen en voldoen aan de eisen van de clubs.

Volgend seizoen moeten er op zondagmiddag drie wedstrijden achter elkaar worden uitgezonden. Ik sluit niet uit dat er een jaar later ook nog twee duels op zondagmorgen worden geprogrammeerd. En voor elke wedstrijd moet het publiek betalen, want we willen winnen van Manchester United, AC Milan en Real Madrid. Kritisch en realistisch commentaar zal worden vervangen door een glad verkooppraatje, het Nederlandse publiek moet vooral de indruk krijgen dat er op de vaderlandse velden het ultieme topvoetbal wordt gespeeld, alsof er geen buitenlandse zenders bestaan. Het is een utopie de Engelse, Spaanse, Italiaanse en Duitse clubs qua begroting bij te willen houden. Elke Engelse club krijgt evenveel tv-gelden als alle bvo's uit de Eredivisie bij elkaar. Daarom is het niet onlogisch dat spelers in de Premier League vijf tot tien keer zoveel verdienen als in de Eredivisie. De beelden van Engelse en Spaanse wedstrijden worden over de hele wereld verkocht, voor Nederlandse duels is in het buitenland nauwelijks interesse. Betaaltelevisie is een begrip in Amerika, het Nederlandse publiek kent die cultuur niet en het verleden heeft ons geleerd dat de consument het zich niet door de strot laat duwen.

De totale nivellering is een feit. Ajax verliest van Excelsior en NAC Breda. AZ krijgt een pak slaag van Ajax en wordt weggespeeld door SC Heerenveen. Feyenoord gaat beschamend ten onder op Woudestein en PSV speelt teleurstellend gelijk tegen tien man van VVV-Venlo. De provincieclubs FC Groningen, SC Heerenveen en FC Twente rukken op, terwijl Roda JC, FC Utrecht en Vitesse tegen de subtop aanschurken. De competitie is ongekend spannend, maar het stelt niet zo bijster veel voor. Van beleid is nauwelijks sprake, de emotie viert hoogtij. De een overschat zichzelf, de ander raakt in paniek. De beleidsbepalers van Heracles Almelo, Sparta Rotterdam en Willem II gaven de trainers de schuld. In Tilburg verkocht voorzitter Hans Verbunt zijn twee beste aanvallers, Anouar Hadouir en Mounir El Hamdaoui, maar hij stuurde vervolgens trainer Dennis van Wijk weg doordat de resultaten tegenvielen. Als Willem II degradeert, zijn de voorzitter en de door hem aangestelde clichés brakende bijgoochem van een trainer verantwoordelijk.

Mario Been wordt bij NEC gestraft voor de overdreven optimistische analyse van zijn selectie. Vóór de start van de competitie had hij het over een geweldige jonge groep, waarin nog heel veel rek zat. Hij sprak echter over een keeper die zichzelf ietwat overschat, een kwetsbare verdediging, een middenveld zonder persoonlijkheden en een aanval die zelden tot scoren komt. Intussen eist Been versterkingen en deelde hij, overmand door radeloosheid, zinloze boetes uit na de bekernederlaag tegen FC Zwolle.

Hoewel Ajax hoofdsponsor Aegon voor twaalf miljoen euro per jaar wist vast te leggen, blijft algemeen directeur Maarten Fontein als een voetbalwereldvreemde met grote verbaasde ogen om zich heen kijken. Hij blijft streven naar een clubcultuur van saamhorigheid, vriendschap en clubliefde, op basis van normen, waarden en normale omgangsvormen. Ik moet toegeven dat het een nobel streven is, maar misschien kan Ajax zich beter druk maken over het vertrek van de jeugdige Hedwiges Maduro, terwijl de overbodige Albert Luque een extreem salaris opstrijkt en de club opnieuw investeert in de 34-jarige Kenneth Perez. Ook de nieuwe trainer wordt nog een heet hangijzer. Intern bestaat er veel weerstand tegen de komst van Marco van Basten. Frank Rijkaard zou beter vallen, maar dankzij de goede ervaringen van Jordi Cruijff bij Metallurg Donetsk, zal Johan Cruijff als onbezoldigd maar invloedrijk adviseur nu ook heel genuanceerd over Co Adriaanse oordelen.

Nog benieuwder ben ik naar de nieuwe trainer van SC Heerenveen. De club was blijkbaar uitgekeken op Gertjan Verbeek, maar moet nu minstens met Guus Hiddink als opvolger komen om nog geloofwaardig te blijven. Louis van Gaal kunnen we even rustig laten raaskallen. Nu duidelijk is dat hij ten onrechte de indruk wekt dat hij het voetbal hoogstpersoonlijk heeft uitgevonden, hoeven we hem niet meer zo serieus te nemen als hij graag zou zien. Van Gaal mocht een vermogen investeren, maar staat met al zijn gebral gewoon in het rechterrijtje. De AZ-trainer heeft altijd een drogreden voorradig om de oorzaak van een nederlaag uit te leggen, maar hij levert dit seizoen een regelrechte wanprestatie.

Daarom zijn de gênante sollicitaties via de media naar het bondscoachschap ongepast. Hij beschikt over de benodigde ervaring voor die functie, maar het lijkt me voor hem een morele verplichting al zijn energie in het zieltogende AZ te steken, voordat hij aan een nieuwe egotrip bij Oranje begint. Zijn verblijf in Alkmaar heeft voorzitter Dirk Scheringa een vermogen gekost. Als tegenprestatie verloor Van Gaal vorig seizoen op knullige wijze de landstitel bij Excelsior en staat de club nu ver onder haar stand op de ranglijst. Er zijn nog wel een paar ervaren coaches in Nederland die de nationale vedetten op de juiste plaatsen zetten en er een goed team van kunnen maken. Want één ding staat vast: alleen Oranje kan Nederland nog status verschaffen in Europa.