Rampjaar van Oranje in vogelvlucht: de internationals

1. Wesley Sneijder redder in nood
De bespiegelingen in maart voorafgaand aan de eerste twee interlands zijn nog zo optimistisch. Wesley Sneijder staat in aanloop naar de duels met Turkije en Spanje op het punt Frank de Boer (112 caps) te passeren als veldspeler met de meeste wedstrijden in het Nederlands elftal achter zijn naam. Mocht alles volgens plan verlopen dan zal de 31-jarige spelmaker in de zomer van 2016 tijdens het EK in Frankrijk zelfs een gooi kunnen doen naar het algehele record van Edwin van der Sar (130).

Niemand twijfelt eraan dat Sneijder, inmiddels 120-voudig international, nog in de buurt komt van Van der Sar. Maar tijdens het EK zal dat niet gebeuren, weten we nu. Dat de nummer 10 van Galatasaray bij de 1-1 tegen Turkije nog de redder in nood is van Oranje, net als in het uitduel met Kazachstan in oktober (foto, zijn enige goal in 2015), verandert daar niets aan. Sneijder kan als stabiele factor niet voorkomen dat hij voor het eerst sinds het EK 2004 ontbreekt op een eindtoernooi.

2. Oranje grossiert in individuele fouten
Sneijder, met 25 optredens op EK's en WK's achter zijn naam (alleen Van der Sar heeft er meer: 27), staat in veel gevallen machteloos. Vooral achterin gaat het keer op keer mis bij Oranje. Dat Stefan de Vrij tegen Turkije net iets te veel ruimte weggeeft aan Burak Yilmaz is nog tot daaraan toe, maar de manier waarop Bruno Martins Indi (rood) en Gregory van der Wiel (penalty) de nederlaag tegen IJsland inleiden is kinderlijk. En dan laat de verrassende EK-debutant nog na de vele andere fouten af te straffen.

Vier dagen later is Turkije een stuk minder genadig. Bij afwezigheid van de geschorste Martins Indi zijn het ditmaal Jeffrey Bruma en De Vrij (bij de 1-0), Daley Blind en Jasper Cillessen (bij de 2-0) en Van der Wiel en de debuterende Jairo Riedewald (3-0) die bij de Turkse tegengoals in de fout gaan en/of niet kordaat genoeg ingrijpen. Een maand later oogt de achterhoede opnieuw wankel als Tsjechië al voor rust een 2-0 voorsprong neemt. Ditmaal maakt vooral Virgil van Dijk geen goede beurt.

3. Gemis dragende krachten laat zich voelen
De spelers die Oranje op het WK nog van defensieve stabiliteit voorzagen, ontbreken door blessures. Vooral Ron Vlaar (foto) wordt in de achterhoede node gemist als slot op de deur. De man die inmiddels zijn rentree heeft gemaakt bij AZ, komt door een kuit- en een meniscusblessure in 2015 geen enkele keer in actie voor Oranje. De Vrij, in Brazilië aan de zijde van Vlaar nog ijzersterk, mist de laatste twee kwalificatieduels eveneens door een knieblessure, die hij overhoudt aan de interlands van september.

Omdat ook op het middenveld dragende krachten als Nigel de Jong (gepasseerd) en Kevin Strootman (chronisch geblesseerd) ontbreken, is de defensie waarop Oranje leunt uiterst broos en onervaren. De vijver waaruit Guus Hiddink en Danny Blind moeten vissen, zit niet vol met gelouterde sterren uit grote buitenlandse competities. En de spelers die daar wel spelen, zijn in veel gevallen niet zeker van een plek in de basis of worden door de bondscoaches niet goed genoeg geacht.

4. Debutantenbal in Kazachstan
Het gevolg is dat het aantal debutanten in de Oranje-geschiedenis in 2015 stijgt tot het jubileumaantal van 750. Die eer komt op naam van Jeroen Zoet, die in het uitduel met Kazachstan in de slotfase de zwaar geblesseerde Tim Krul vervangt onder de lat. In die wedstrijd maken ook Van Dijk, Kenny Tete en Anwar El Ghazi hun opwachting. Eerder dit jaar maken Bas Dost, Davy Pröpper en Riedewald hun eerste stappen als Oranje- international, terwijl Riechedly Bazoer in november tegen Wales de laatste is.

Dat Blind een heel blik debutanten opentrekt, is opmerkelijk. Sinds Terence Kongolo in aanloop naar het WK 2014 debuteerde, had zijn voorganger het aanvankelijk veelal bij de bekende namen gehouden. Het gevolg is wel dat het Nederlands elftal, mede door alle blessures, het gehele kalenderjaar wisselt van samenstelling. Alleen Daley Blind en Wesley Sneijder starten in elke interland van 2015 in de basis, al speelt de zoon van de bondscoach wel op liefst drie verschillende posities.

5. Memphis maakt reputatie niet waar
Memphis Depay behoort tot de laatste interland van het jaar tegen Wales ook tot het selecte gezelschap internationals dat zich altijd basisspeler mag noemen, maar moet in Cardiff plaatsnemen op de bank. Daar is ook alle reden voor. De 21-jarige aanvaller van Manchester United kan zijn status als het aanstormende talent van Nederland niet waarmaken. In de hele EK-kwalificatiereeks is Memphis bij geen enkele treffer direct betrokken. Alleen in juni tegen de Verenigde Staten scoort de ex-PSV'er.

Samen met zijn reserverol bij United leidt dat er in november zelfs toe dat Memphis ontbreekt in de voorlopige selectie voor de oefenduels met Wales en Duitsland. Blind roept de vleugelspits na een onderhoud met Louis van Gaal alsnog op. Als Memphis zich vervolgens getooid met hoed in Noordwijk meldt, gaat het verhaal dat randzaken hem van zijn topvorm afhouden. Zelf reageert de man die op het WK 2014 nog uitblonk nuchter op alle commotie. 'Ik heb geen sterallures, het is gewoon een hoed.'

6. Robben bevestigt dat hij onmisbaar is
Blind zal later vertellen dat niet alleen hijzelf, maar ook Sneijder en Arjen Robben het in november met Memphis hebben over zijn moeizame eerste half jaar als speler van United. Vooral Robben is wat dat betreft de aangewezen persoon. De 31-jarige aanvaller is sinds het vertrek van Hiddink de nieuwe captain van Oranje, zoals hij zich ook al presenteerde op het WK. Enig probleem is dat de buitenspeler van Bayern München door terugkerend blessureleed nauwelijks van de partij is in 2015.

Hoe onmisbaar Robben voor Oranje is, blijkt wel in de laatste wedstrijd van het jaar. In het in ere herstelde 5-3-2-systeem voelt de vliegensvlugge linkspoot zich als een vis in het water en leidt Oranje met twee goals hoogstpersoonlijk langs Wales (3-2). Zo'n glansrol heeft Blind een maand eerder tegen IJsland ook in gedachten voor de 88-voudig international. Robben begint ook tot op het bot gemotiveerd aan dat cruciale duel, maar valt al snel geblesseerd uit, met alle gevolgen van dien.

7. Huntelaar topscorer, maar niet onomstreden
Bij afwezigheid van Robben ontpopt Klaas-Jan Huntelaar zich in 2015 als topscorer van het Nederlands elftal. De 32-jarige spits scoort bij Schalke 04 weliswaar niet meer zo regelmatig als voorheen, maar treft in zeven interlands toch nog vier keer doel. Zijn eerste – een van richting veranderd schot van Sneijder tegen Turkije – is cruciaal, maar zijn overige drie treffers – twee tegen de Verenigde Staten en één tegen Tsjechië – kunnen een nederlaag van Oranje niet voorkomen.

De manier waarop Blind met Huntelaar omspringt, roept vraagtekens op. De 76-voudig international staat weliswaar in zes duels aan de aftrap, maar moet tegen IJsland al na veertig minuten het veld ruimen als Oranje verder moet met tien man. Maar misschien nog wel opmerkelijker is dat The Hunter op bezoek bij Turkije en Wales opeens is gedegradeerd tot derde keus, als respectievelijk Robin van Persie en Luuk de Jong (in Konya) en Dost en Robben (in Cardiff) de voorkeur krijgen van de bondscoach.

8. Van Persie: van jubilaris tot schlemiel
De interlandloopbaan van Van Persie kent in 2015 een minstens zo merkwaardig verloop. In de laatste twee duels onder Hiddink begint de topscorer aller tijden van Oranje als schaduwspits, in het eerste duel van Blind ziet de 32-jarige spits vanaf de bank hoe IJsland in De Arena met 1-0 zegeviert, om vervolgens uit bij Turkije weer negentig minuten mee te spelen. Tijdens zijn honderdste interland in Astana moet Van Persie zich echter tevreden stellen met een invalbeurt van een paar minuten.

Veel pijnlijker nog is de entree van de 101-voudig international in zijn voorlopig laatste interland. Blind heeft de tot vice-captain gedegradeerde linkspoot tegen Tsjechië al voor rust nodig in een alles-of-niets-poging om het EK nog te halen, maar het is juist Van Persie die met een kopbal in eigen doel voor de 0-3 zorgt. Zeven minuten voor tijd is zijn vijftigste interlandgoal nog wel een feit, maar die komt te laat om het vege lijf van Oranje te redden. Schlemieliger kan een afscheid bijna niet zijn.

9. Einde van een gouden generatie?
De manier waarop Van Persie na de nederlaag tegen Tsjechië als enige international de moeite neemt het teleurgestelde publiek te bedanken, heeft ogenschijnlijk veel weg van een afscheidsronde. Een maand later blijkt ook dat Blind de gewezen topspits voorlopig niet meer nodig heeft. Van Persie zelf heeft eerder al gezegd dat hij niet van plan is uit eigen beweging afscheid te nemen, zoals ook andere leden van de gouden generatie – goed voor WK-zilver en -brons – nog niet aan stoppen denken.

Desondanks is het de vraag wat er nog in het verschiet ligt voor Huntelaar (32), Van Persie (32), Robben (31) en Sneijder (31). Tegen de tijd dat het WK in Rusland voor de deur staat zijn De Grote Vier echt in de nadagen van hun loopbaan aanbeland. En dan moet Oranje zich eerst nog plaatsen voor het toernooi. Met onder meer Frankrijk en Zweden als tegenstander in de kwalificatiepoule wordt dat allerminst een makkelijke opgave, ook omdat er maar dertien Europese tickets te verdelen zijn.

10. Nieuwe lichting talenten dient zich aan
De vier gelouterde sterren wacht de schone taak een nieuwe lichting internationals klaar te stomen voor het grote werk. In de huidige selectie van het Nederlands elftal is immers sprake van een generatiekloof. Ibrahim Afellay (29), Ryan Babel (29), Eljero Elia (28) en Hedwiges Maduro (30) mochten ooit op jonge leeftijd met Oranje mee naar een groot toernooi, maar hebben hun belofte net als veel leeftijdsgenoten nooit helemaal ingelost. Er dreigt de komende jaren daardoor een gebrek aan sterkhouders.

Zolang Huntelaar, Van Persie, Robben en Sneijder nog actief zijn, zullen de talloze veelbelovende neo-internationals van begin twintig zoals Bazoer, Kongolo, Klaassen, El Ghazi, Memphis, Riedewald, Tete en Jetro Willems moeten profiteren van hun aanwezigheid. De Grote Vier werden groot aan de hand van toonaangevende spelers als Frank de Boer, Phillip Cocu, Edwin van der Sar en Ruud van Nistelrooy. Het is zaak die wijze lessen door te geven aan hun piepjonge opvolgers, voordat het te laat is.

• Meer over

• Nederland
• EK-kwalificatie 2016 France