'Johan Cruijff heeft Fries bloed'
De foto- en de eindredactie van VI maakten overuren en de vormgevers leverden een geweldige prestatie. Frits Barend nam het grootste deel van de tekst voor zijn rekening, hij werkte nachtenlang door. Bert Nederlof, Cees van Cuilenborg, Jaap de Groot en Hugo Borst leverden, naast hun drukke werkzaamheden, een bijdrage, terwijl Matty Verkamman en ik weken achtereen met het ultieme boek over Johan Cruijff in de weer waren. Iedereen werkte belangeloos mee, de opbrengst komt ten goede aan de Johan Cruyff Foundation. Als de beste Nederlandse voetballer uit de historie zestig jaar wordt, hoort er een gedenkboek te verschijnen. Daar waren we het unaniem over eens, al beseffen we dat we de jarige er niet eens een plezier mee doen.
Cruijff is nog nooit blij geweest met een boek over zichzelf en de komende weken wordt hij bedolven onder de boeken de meestal zijn geschreven door mensen die hij niet eens kent en nog nooit heeft ontmoet. Cruijff laat de mediahype met frisse tegenzin over zich heen komen. Hij zou zijn verjaardag het liefst anoniem in familiekring vieren, met de kinderen en kleinkinderen. Met slingers en ballonnen. En een taart met zestig kaarsjes. Het door ons gemaakte boek is geen journalistiek meesterwerk, maar een eerbetoon aan Hendrik Johannes Cruijff, geboren 25 april 1947 te Amsterdam. Geschreven door journalisten die nauw met hem hebben samengewerkt. Het 512 bladzijden tellende standaardwerk bevat honderden unieke en nooit eerder gepubliceerde foto’s. Als auteurs hebben we met plezier en passie aan het boek gewerkt en ik weet zeker dat het feestvarken zijn boek uiteindelijk ook met een glimlach zal doorbladeren.
In de meeste boeken die er de komende weken over Cruijff verschijnen, worden alle rellen en jeugdzonden weer opgerakeld. Behendige schrijvers zijn de archieven ingedoken en schreven gedateerde waarheden en leugens opnieuw op. De regelneef van de legendarische nummer 14, Pascal Pop, probeerde vat te krijgen op al die scribenten, maar de ervaren biograaf Bert Hiddema had daar geen boodschap aan. Uitgeverij L.J. Veen bracht een volledig herziene editie van de bejubelde biografie, waarvan al meer dan 25 duizend exemplaren werden verkocht, opnieuw op de markt. Neef Pop realiseerde wel een zakelijke overeenkomt met De Arbeiderspers. De auteurs Mik Schots en Jan Luitzen haalden alle ouwe koeien weer uit de sloot; de zwembad-affaire tijdens het WK in 1974, de rol van zijn vrouw Danny en zijn slechte ervaringen met zakenpartner Michel Basilevitch in Barcelona. Omdat een deel van de opbrengst van het boek wordt geschonken aan de Johan Cruyff Foundation, mochten Schots en Luitzen hun onderwerp wel even spreken. Het is best een aardig document geworden. De auteurs klommen zelfs in de stamboom van Cruijff.
Johan Cruijff werd in 1947 geboren als tweede zoon van Hermanus Cornelis Cruijff en Petronella Bernarda Draaijer. Via de afdeling genealogie van het gemeentearchief Amsterdam zijn de twee naamgevende familietakken, Cruijff en Draaijer, tot in de tweede helft van de achttiende eeuw terug te volgen. De Amsterdamse oervader van de naam Cruijff was de Amersfoortse grutter Rijk Cruijff die in 1820 als twintigjarige naar Amsterdam trok. Daar trouwde Rijk een paar jaar later met de in Amsterdam geboren Anckie Alberts. Haar ouders waren aardappelverkoper Liekle Alberts uit Drachten en Antje Pieterse uit Harlingen die beiden omstreeks 1790 Friesland voor Amsterdam verruilden. De Amsterdamse oervader van de naam Draaijer was Hendrik Draaijer, stratenmaker uit Leeuwarden, zoon van Andries Draaijer en Hendrikje Berkhoven. Hendrik ging in 1844 zijn geluk beproeven in Amsterdam en trouwde daar met Grietje van Oort, dienstbode uit Breukelen en sinds 1850 woonachtig in Amsterdam. De Amsterdamse bloedlijn van Johan Cruijffs voorouders gaat dus terug tot 1790. Terug rekenend tot deze vier voorouders komt van vaderskant een oertak uit Amersfoort en een uit Leeuwarden. En van zijn moederskant komt een oertak uit Breukelen en een uit Drachten en Harlingen. Cruijff heeft dus zowel via zijn vaders als moeders kant Fries bloed in de aderen.
Veel mensen denken dat Cruijff joods is, wat intussen bewezen onzin is. Hij had wel joodse familie. Een zuster van zijn moeder, Riek Draaijer, was getrouwd met Barend Tak, ooit jeugdleider bij Ajax. Een andere zuster van zijn moeder, Leen Draaijer, was getrouwd met Jonas de Metz, diamantair in Amsterdam. En Annie, de halfzus van echtgenote Danny Cruijff, is getrouwd geweest met de joodse Johnny Pop. Hun zoon Pascal runt samen met Chantal, de dochter van Johan, het Cruijff Management. Pascal Pop speelde een belangrijke rol bij de totstandkoming van het gedenkboek dat u via dit blad kunt bestellen. Als kwajongen liep hij in 1987 met zijn opa Cor Coster mee toen Marco van Basten werd verkocht aan AC Milan. Begin jaren negentig verhuisde hij naar Jeruzalem om het joodse Oude Testament te bestuderen. Hij is tevens een goede karateka en kickbokser. Zo won hij ooit een medaille bij de Maccabiade, de joodse Olympische Spelen. Pop is orthodox-joods en afgestudeerd rabijn.
Het vervelende van de Cruijff-hype is dat zijn broer Henny ook weer overal de ruimte krijgt en benut om Johan als een slechte zoon en broer af te schilderen. Beide broers zijn al jaren gebrouilleerd, maar Henny laat geen gelegenheid onbenut om irrelevante familiebesognes op straat te gooien. Hij presteerde het zelfs in een televisieprogramma de indruk te wekken dat zijn broer met de verkeerde vrouw was getrouwd, terwijl Johan en Danny al bijna veertig jaar een jaloersmakend goed huwelijk hebben. Ik vergeef het Danny nooit dat ze mij tijdens het huwelijk van dochter Chantal aan tafel indeelde tussen Henny Cruijff en zijn als een countryzangeres ogende partner, en Rinus en Wil Michels. De countryzangeres was overigens heel aardig, al heeft ze niet gezongen. Maar het gebral van Henny is niet aan mij besteed. Michels en ik zijn nooit vrienden geweest. Tot overmaat van ramp greep Wil Michels na een paar glazen wijn mijn arm vast, haakte met haar andere arm in bij Rinus en begon als een vredesfee te hossen. 'Kom op mannen. Waarom doen jullie toch altijd zo onaardig tegen elkaar? Dat kan ook anders. Vandaag vergeten we alle meningsverschillen. Het is feest, lang leve het bruidspaar. Ik lust nog wel een wijntje.' Het was goed bedoeld van die lieve Wil, maar tevens genant. Ik had ook niet de indruk dat Michels zich op zijn gemak voelde.
Johan Cruijff moet even doorbijten. Er zit niets anders op. Veel ontgaat hem, omdat hij nauwelijks is geïnteresseerd in publicaties over zichzelf. Hij heeft andere prioriteiten. Als gezinsman is hij druk met zijn kinderen en kleinkinderen. Hij golft graag en is dag en nacht in de weer voor zijn Johan Cruyff Foundation die vanuit het Olympisch Stadion in Amsterdam wordt gerund door directeur Carole Thate. In heel Nederland liggen al Cruyff Courts voor de jeugd en hij heeft zijn Johan Cruijff University. Intussen leidt zijn schoonzoon Todd Beane als directeur Cruyff Academics International. Dat straatjochie uit Betondorp is eerst een van de beste voetballers ter wereld geworden en heeft zich na zijn actieve carrière ontwikkeld tot een weldoener van formaat. Het leuke is dat hij nog steeds dezelfde Johan Cruijff is, die zoon van de groenteboer uit de Akkerstraat. Na dit mediaspektakel heeft hij vijf jaar rust. Zodra hij 65 jaar wordt slaat de totale gekte ongetwijfeld opnieuw toe.
Johan Derksen