'Geloofwaardigheid bondscoach loopt flinke deuk op'
Je bent bondscoach en je bent al sinds 2004 bezig met een heilige missie op zoek naar dominant en aanvallend voetbal. Daarbij is het 4-3-3 je bijbel. Want dat is de speelwijze waarin de veldbezetting optimaal is bij balbezit.
Daarmee heb je driehoekjes op het veld, gaat de bal optimaal rond en kunnen de spitsen in een-tegen-een-situaties worden gebracht. In dat systeem kunnen de linksbuiten en de rechtsbuiten de achterlijn halen om daar met wegdraaiende voorzetten de spits en de aanvallende middenvelder te bedienen.
Dan kom je er gaandeweg achter dat je buitenspelers moet opstellen die niet het vereiste niveau hebben, dus posteer je wel eens een centrumspits aan de flank of een linksbenige speler op rechts. Maar dat 4-3-3 blijft heilig, want je wilt je spelers een vertrouwde speelwijze bieden. Je hebt ze al zo weinig bij elkaar, dan hebben ze in elk geval houvast aan dat systeem waarin iedereen na drie jaar weet wat de taken zijn. Je staat je op het punt je te plaatsen voor het EK, je moet nog twee punten veroveren en je besluit met je groep te gaan praten, omdat je één keer incidenteel 4-4-2 hebt gespeeld. En wat blijkt? De spelers willen eigenlijk liever 4-4-2 spelen...
Wat doet dat met je als coach? In feite zeggen de spelers dus eigenlijk dat ze dat heilige 4-3-3 van je niet meer zien zitten. Die vertrouwde speelwijze met de taken waarin iedereen zich sterk moet voelen, blijkt plotseling helemaal niet ervaren te worden als iets waarin ze zich thuis voelen. Drie jaar heb je aan iets gebouwd dat een kaartenhuis blijkt te zijn. De spelers blijken iets anders te willen, dan jij altijd te vuur en te zwaard hebt verkondigd. Ze willen niet meer zo strak in de discipline zitten. Vooral je middenvelders willen er eigenlijk wel een man bij in die linie. Dat is wel zo makkelijk, want dan is er tenslotte een extra plaatsje beschikbaar op het middenveld...
Marco van Basten bekende op zaterdag 17 november na de wedstrijd tegen Luxemburg dat hij een keuze moet maken tussen wat zij (de spelers) prettig vinden en wat wij (de technische staf) verstandig vinden. De spelers hadden wat meer vrijheid gevraagd en hij had ze die als bondscoach gegeven, want daar voelden ze zich prettig bij... Daarbij bagatelliseerde hij tegelijkertijd de hele discussie. Want spelen met twee spitsen, wat is dat nu eigenlijk? Dat kun je ook doen met één diepe spits en iemand die er omheen speelt, en dan heet het al snel weer 4-4-1-1. Wanneer je dan je vleugels weer wat vooruit schuift, belanden we weer bij 4-3-3.
Maar is het wel allemaal zo simpel en zo onbelangrijk? Zijn het nu niet juist deze details die de veldbezetting bepalen? Wordt de coach niet juist betaald om deze details in te vullen? Zijn het nu juist niet de opdrachten en vrijheden die de coach verleent aan zijn spelers die van invloed zijn op het resultaat? Er was ooit eens een voormalige middenvelder van PSV en FC Barcelona die inmiddels speelt voor Bayern München en die werd opgehangen aan het zogenaamd niet uitvoeren van zijn opdrachten. Wat moet hij niet vinden van de plotselinge vrijheden voor de spelers die het nu zelf mogen invullen?
Daarmee is eigenlijk iets aangeroerd wat wel eens belangrijk kan worden voor de toekomst van de bondscoach. Vinden de spelers de bondscoach een grote trainer omdat hij heeft geluisterd naar hun wensen? Of vinden ze eigenlijk niet gewoon dat ze hem gecorrigeerd hebben? Zelfs als de waarheid in het midden ligt dan heeft de geloofwaardigheid van de bondscoach een flinke deuk opgelopen.
Taco van den Velde