De dag dat Oranje bijna verongelukte in Monrovia
Onder alle mensen die zich de afgelopen weken het lot van Mauro aantrokken, bevond zich ook Jaap de Moor uit Oudesluis. En dat niet alleen, hij had gelijk een oplossing bij het probleem.
Waarom, vroeg hij zich af, is er geen betaald voetbalclub in Nederland die Mauro een contract aanbiedt, al was het dan alleen maar om hem aan een verblijfsvergunning te helpen? 'Dat moet toch te regelen zijn?', schreef hij in een mail, 'want als ik de steeds geslagener MBO-3 blik in de ogen van deze arme jongen zie, bloedt mijn hart. Schaamteloos, besluiteloos land.' Bovendien was de voetbalwereld hem sinds het WK 1978 in Argentinië nog steeds iets verschuldigd, vond Jaap, al realiseerde niemand zich dat nu nog.
Jaap de Moor was destijds, in de zomer van 1978, al tien jaar lang gezagvoerder bij de KLM, toen hij de opdracht kreeg als co-piloot een etappe mee te vliegen op de DC-8 die het Nederlands Elftal naar het WK in Argentinië zou vervoeren. Zowel over de heenreis, die ging via Marokko, Liberia, Brazilië en Uruguay, als over de terugreis, toen VI-verslaggever Johan Derksen de voordringende bondsofficial Jacques Hogewoning in de rij voor het toilet neersloeg, is in de loop der jaren veel gepubliceerd.
Maar tot nu toe is nog nooit verteld wat er gebeurde bij het opstijgen uit Monrovia, toen het toestel, zonder dat één van de passagiers het destijds heeft gemerkt, maar net op tijd van de grond loskwam. Dat verhaal, en de spanning die dit bij de bemanning teweeg bracht, is altijd binnen de beslotenheid van de cockpit gebleven. Tot Jaap de Moor vorige week dus aan de telefoon kwam en vertelde over die gedenkwaardige nacht in Afrika, nu 33 jaar geleden.
'Het was pikdonker in Monrovia', zei hij, 'De gezagvoerder deed de start. We zetten koers richting oceaan. Ik gaf het commando waarmee je er voor zorgt dat de neus van het vliegtuig omhoog gaat. Rotate. Maar er gebeurde niets. Ik schreeuwde het nog een keer: 'Rotate!' Pas na vijf seconden, wat vrij lang is als je met 330 kilometer per uur over een donkere betonnen strip in Afrika dendert, riep mijn collega. 'Verdomme, hij doet het niet!.' Hij trok al met alle macht aan zijn stuurknuppel, maar er gebeurde niets.'
Later zou blijken dat een opeenstapeling van menselijke foutjes, verkeerde berekeningen bij het verdelen van de vracht in combinatie met een klein defect aan het staartroer, het toestel log en onberekenbaar hadden gemaakt. 'Je moet niet vergeten dat het ook in de luchtvaart een andere tijd was dan nu', zei De Moor. 'Ik herinner me bijvoorbeeld dat één van die twee broertjes Van de Kerkhof de gewoonte had om heel hard door het gangpad te gaan rennen, om zo ook tijdens de vlucht de spieren soepel te houden. Daar hadden wij in de cockpit al last van.'
'Kun je nagaan wat voor effect het had toen door berekeningsfouten het voorste deel van de kist te zwaar beladen was. We kregen de neus bijna niet omhoog. Ik heb, toen het einde van de startbaan in zicht kwam, uiteindelijk ingegrepen. De start afbreken was geen optie meer, daarvoor was het al te laat, dus ben ik mee gaan sleuren aan de stuurknuppel. Me met beide voeten afzettend tegen de beugels, aan de onderkant van het instrumentenpaneel, lukte het ons uiteindelijk tergend langzaam dat ding omhoog te krijgen.
'De rode eindlichten van de startbaan hadden we al in zicht, toen we net op tijd loskwamen. We vlogen echt op palmboomhoogte richting Rio. De baan in Monrovia was destijds een uitgehakte strip tussen het woud, pikdonker. Daar stegen we van op. Als ze één boom hadden vergeten om te hakken, waren we er tegenaan geknald. Maar het ging goed. Niemand van de passagiers heeft het gemerkt en ook binnen de KLM is het altijd binnenskamers gebleven.'
Jaap de Moor stuurde een afbeelding van zichzelf in de cockpit op. Er moesten nog veel meer foto's zijn, misschien ook nog wel van hem als co-piloot poserend tussen Neeskens, Krol en de andere internationals, maar een scheiding en een recente verhuizing hebben ervoor gezorgd dat die nu even niet zo snel voor handen zijn. Ook voor de precieze vluchtgegevens, zal hij eerst zijn oude werkgever moeten consulteren. Maar het is hem allemaal vergeven. Dankzij Jaap de Moor is Oranje gered, dat is het belangrijkste. Nu Mauro nog.
Michel van Egmond